Het voorspel van de Europese Gemeenschap (4)

De opkomst van het Nationaal-socialisme

Door Chris Vroomen

Wat waren eind 20er jaren van de vorige eeuw de belangrijkste ideeën die de verschillende Duitse partijen hadden over de toekomst van de Duitse staat en zijn rol in Europa? We nemen er enkele onder de loep.

In het actieprogram van de KPD, de partij die het revolutionaire deel van de arbeidersklasse vertegenwoordigde, werd duidelijk verwoord dat de Duitse bourgeoisie opnieuw richting oorlog koerste, gebruikmakend van de meest rechts-autoritaire partijen. De KPD riep op tot een eenheidsfront van de arbeidersklasse, samen met de SPD, en waarschuwde ervoor dat wanneer dit eenheidsfront niet totstand zou komen het resultaat een barbaarse oorlog op Europese schaal zou zijn. "Wie de burgerlijke heerschappij ondersteunt, met de ondernemers samengaat, de proletarische revolutie bestrijdt, is een verrader van het proletariaat, al omhult hij zijn gedrag met socialistische of christelijke, reformistische of ultralinkse frasen. (...) De drie zuilen van onze tegenwoordige politiek zijn: de strijd tegen het oorlogsgevaar, voor de achturendag en hogere lonen en voor het eenheidsfront van de Duitse arbeidersklasse." (1)

Het was vanuit dit gezichtspunt dat de KPD in 1928 grote vredesacties organiseerde tegen de Duitse regering om de bouw van pantserkruisers te voorkomen, daar men inzag dat dit de eerste stap was van de Duitse herbewapening en de strijd voor een Duits Europa tegen de concurrerende imperialistische machten. (2)

De SPD, voortgekomen uit het verraad van 1914 aan de arbeidersklasse, stond daarentegen nog steeds onder de leiding van de vakbondsbonzen die omgekocht waren door de bourgeoisie. Haar program was een en al leugenachtigheid. Letterlijk werd er opgeroepen tot nationalisering van grond en fabrieken, terwijl de regerende SPD na de oorlog de revolutionaire hervorming van de maatschappij met wapengeweld had tegengehouden. Met geen woord werd gesproken over het gevaar van oorlog. Daarentegen werden utopische plannen opgeworpen, zoals een Europese Economische Gemeenschap, een idee dat allang geleden door Lenin als volkomen reactionair was ontmaskerd. Ook droomde men over een democratische hervorming van de Volkerenbond, de organisatie die bedoeld was om de imperialistische verdeling van de wereld instand te houden. (3)

Het derde belangrijke program was dat van Hitler's NSDAP dat er o.a. van uitging:
- het internationalisme als beginsel te verwerpen en in plaats daarvan opriep om het ongebreideld nationalisme te aanvaarden;
- het bestaan van klassen te verwerpen en arbeiders en kapitalisten te zien als leden van één volk;
- dat het nodig was om het principe en de tradities van de klassenstrijd te vervangen door het principe en de traditie van de rassenstrijd, rechtstreeks geïmporteerd uit de middeleeuwen en voorzien van moderne organisatie en technologie;
- dat het Duitse volk 'levensruimte' nodig had en zich erop moest voorbereiden om dit gewapenderhand te veroveren in m.n. Oost-Europa.

Hitler zelf drukte het in augustus 1927 zo uit:
"Het voortbestaan en de toekomst van de volkeren op aarde hangen af van:
1) de waarde van hun eigen ras;
2) de waardering die ze hebben voor de betekenis van de persoonlijkheid;
3) de erkenning dat alle leven in dit universum strijd heet.
De neergang van de huidige tijd zie ik juist precies in de ontkenning van deze drie grote wetten, zeker niet in de kleine mislukte acties van onze tegenwoordige politieke leiding." (4)
Dit is een heldere uitdrukking van de principes van Hitler en de leidende top van de NSDAP en dit was precies het program dat de Duitse monopoliebourgeoisie nodig had om in de toekomst een nieuwe gooi naar de Europese heerschappij te doen. Er waren nog andere nationale programma's dan die van Hitler, bijvoorbeeld die van de veteranenorganisatie Stahlhelm en de Duitse Schutzbund. De NSDAP was uiteindelijk de enige van deze organisaties die een echte massabasis had en daardoor de enige die boven alle andere partijen werd gekozen om de machtsbasis voor het Duitse Europa op te bouwen.

In 1929 werden de tegenstellingen in de bevolking van de kapitalistische landen steeds groter, zowel in Duitsland en Frankrijk als in de VS was er een duidelijke vervreemding van de arbeidersklasse van het kapitalistisch bestel. De laatste poging van de Entente om de Sovjet-Unie, de kampioen van het socialisme, militair te vernietigen liep af in 1929 toen door de grote economische crisis van dat jaar de kapitalistische wereld in zijn laatste stuiptrekkingen leek te verkeren. Midden 1929 beschreef de KPD dit zo: "De stabilisering van het kapitalisme is steeds meer in de ban van verval en verrotting." (5) "De tegenstelling tussen de kapitalistische wereld en de Sovjet-Unie, het onvermijdelijke conflict tussen de principieel elkaar tegengestelde klassenmaatschappijen, neemt steeds meer toe. De hoop van de bourgeoisie op een kapitalistische ontaarding van de Sovjet-Unie is volledig misplaatst gebleken." (6)

Noten:
1) Uit het Manifest van het 11de congres van de KPD op 7 maart 1927 te Essen.
2) Men moet hierbij niet uit het oog verliezen dat de eerste revancheplannen van de Duitse generale staf dateren van de zomer van 1919 toen de plannen voor een militaire actie alleen werden afgeblazen vanwege de revolutionaire acties van de Duitse arbeidersklasse en de algemene vredeswil van de bevolking.
3) Uit het Heidelberger Program der SPD van 18 september 1925.
4) Uit het memorandum van Hitler voor de grootindustrieel Emil Kirdorf "De weg tot de wederopstanding".
5) Uit de "Resolutie van het ZK (Centraal Comité) van de KPD van 14 augustus 1929 over het 10de plenum van het EKKI (Uitvoerend Comité van de Communistische Internationale) en de nieuwe taken van de KPD".
6) Idem

Voornaamste bronnen:
- "Documente zur Deutschen Geschichte", Delen: 1914-1917, 1919-1923, 1924-1929, 1929-1933, 1933-1935, 1936-1939, 1939-1942, 1942-1945, Röderbergverlag 1977.
- Andrew Rothstein, "A History of the USSR", Penguin Books 1950.
- Michael Sayers & Albert E. Kahn, "De grote samenzwering", Republiek der Letteren 1946.