Door Anna Ioannatou
Het onderwijs blijkt in Griekenland een gebied te zijn, waar het streven naar een breder maatschappelijk front functioneert. De afgelopen maanden zijn er weer nieuwe haarden van confrontatie ontstaan met het
regeringsbeleid. Er zijn weer schoolbezettingen geweest (die trouwens steeds meer uit het nieuws gehouden worden) en scholierendemonstraties (waar maar heel vluchtig melding van wordt gemaakt). Door de Europese dimensie van de onderwijsveranderingen is de Griekse discussie zeer boeiend voor de huidige ontwikkelingen in Nederland.
Bij het onderwijsfront raakt niet alleen het onderwijzend personeel betrokken, maar ook ouders en de leerlingen zelf en wel uit bredere lagen van de bevolking met als meest getroffenen uiteraard de armere lagen. Van belang is duidelijk te maken, hoe de Griekse regering met haar (anti)onderwijsbeleid in wezen een Europees (anti)onderwijsbeleid ten uitvoer brengt, aangepast aan Griekse omstandigheden, zodat al diegenen die zich actief opstellen tegen de ontwikkelingen in het onderwijs meteen ook de rol leren inzien van de Europese Unie (EU) in samenwerking met de verschillende Europese regeringen.
Op deze manier krijgt het front een breder perspectief: het richt zich tegen de regeringspolitiek van het eigen land, maar ook tegen de EU, als 'broeiplaats' van onderwijsvormen, op imperialistische leest geschoeid en van toepassing op het Europese continent. Immers, het hele maatschappelijke front heet ook anti-imperialistisch front.
EU, kapitalistische organisatie
De EU, als regionale kapitalistische organisatie, is een poging de Europese landen te verenigen om een sterker blok te vormen tegen de twee andere imperialistische centra, de VS en Japan. Vanwege de snelle technologische ontwikkelingen en dus ook van de productiemiddelen, moet de mens als producent aangepast worden aan de nieuwe eisen van een kapitalistische economie in de huidige omstandigheden. Er moet een nieuw type werknemer gevormd worden, dat gedurende zijn hele leven dient te zijn ingesteld op en ondergeschikt gemaakt moet zijn aan de behoeften van een steeds scherper wordende onderlinge imperialistische concurrentiestrijd.
De herstructurering van onderwijs en opleidingen, moet leiden tot een klaarstoomproces voor deze 'nieuwe' mensen wat betreft hun vaardigheden, maar ook hun psychisch-mentale instelling. Daar ligt een strategische keus aan ten grondslag van een sociaal-economisch systeem in voortdurende crisis, dat de gevolgen daarvan wil bestrijden.
Witboek van de EU
Daarom juist bereidt de EU ook het ontwikkelingsniveau voor, en de mentale instelling die nodig is voor het maken van het model van de "eventueel voor werk inzetbare en opleidbare werknemer." Deze ontwikkelingen zijn tenminste in Griekenland de laatste jaren duidelijk naar voren gekomen.
De achtergrond ziet er als volgt uit: een beperkte opleiding plus heropleidingen voor de grote meerderheid van de jongeren en hogere vorming en ontwikkeling voor een klein aantal geselecteerden, die een leidende rol moeten gaan spelen in het productieproces en in de samenleving.
Uit het Witboek van de EU blijkt duidelijk, wat "opleiding" betekent: goedkoop en kortstondig leren, het aanleren van als los zand aan elkaar hangende vaardigheden, maar ook "gedragspatronen". Een aanval op de "geest en ziel" van jonge mensen, die beoogt ze in het keurslijf te dwingen van de belangen van de heel grote economische eenheden, oftewel aan de "lopende behoeften van de markt."
Tegelijkertijd streeft de EU naar een overdracht van de onderwijs- en opleidingskosten naar de bevolking zelf, hetgeen uiteraard steeds meer in het nadeel van de minder draagkrachtigen gaat werken. De nieuwe betalingswijze ('pay per use') voor overheidsdiensten - en daar hoort dus ook het openbaar onderwijs bij - moet steeds meer op individuele basis geschieden, zo luidt het Witboek. De nadruk wordt dan ook nog eens gelegd op de behoefte aan een groter aandeel van de privé-sector in de onderwijs- en beroepsopleidingstelsels, alsook in het maken van het globale onderwijsbeleid.
Zo moeten de jonge werknemers ervan overtuigd worden, dat zij zelf verantwoordelijk zijn voor hun opleidingsniveau en voor hun perspectieven, dus ook voor hun eventuele en zeer waarschijnlijke werkloosheid, (officieel 12% in Griekenland). Bovendien wordt het element van onderlinge concurrentie steeds meer een factor, die het inzien van de noodzaak tot de gemeenschappelijke weerstand tegen de oorzaken van deze repressie bemoeilijkt. De Griekse regering bevordert de uitvoering van dit Europese beleid via wetten, decreten enz.
Protesterende jeugd
De gevolgen van dit 'jongeren-uitsmijt'beleid, zoals het door de protesterende jeugd ook wel genoemd wordt, heeft in Griekenland aanleiding gegeven tot protesten, demonstraties, bezettingen van scholen en universiteiten, waarvan we een jaar geleden een heel hardnekkige vorm beleefd hebben, maar die een blijvend onderdeel is geworden van elk schooljaar. De situatie, die ontstaan is op de openbare scholen, is er dan ook één van voortdurende chaos. Trouwens, ook zonder de nieuwe wetten was de geleidelijke ondergraving van het openbaar onderwijs - vooral het middelbaar - al jaren gaande.
'Gebrek' aan onderwijskrachten, waardoor steeds meer scholen met steeds minder leerkrachten kwamen te zitten, terwijl er steeds meer werkloos zijn. Geen schoolboeken of pas in november of december van het nieuwe schooljaar. Het 'nieuwe' EU-beleid Griekse stijl komt de laatste klappen uitdelen aan een kwijnend systeem.
De gemeenschapsgelden, die voor het realiseren van dit beleid gegeven worden, vormen een middel om druk uit te oefenen op regeringen, maar ook rechtstreeks op universiteiten om een beleid van steun aan de grote kapitalistische bedrijven toe te passen. Aan een aantal faculteiten wordt de studie-inhoud al bepaald door grote bedrijven (bijv. "Intracom" aan de Technische Hogeschool van Athene en "International" aan de Faculteit voor Politieke en Sociale Wetenschappen). In een aantal gevallen financiert de NAVO al post-universitaire studies! (wordt vervolgd)