Door Luk Brusselaers
De show die sinds de aankondiging van het ontslag van 280 Philipsarbeiders te Terneuzen (sluiting afdeling burners) door de ondernemingsraad van het bedrijf werd opgevoerd, met de OR-voorzitter
A. Canrinus in de hoofdrol, met de feitelijke steun van de bonden, loopt teneinde. Het resultaat is, dat Philips vrij geluidloos en zonder veel daadwerkelijke problemen 280 mensen op straat kan zetten.
De ondernemingsraad heeft met veel vertoon en verbaal geweld, met veel woorden, maar zeker geen daden, een alternatief plan dat een winstgevend bedrijf in Terneuzen zou moeten opleveren, in weerwil van hetgeen de Philipsdirectie zelf beweerde, gedurende het hele verloop van de show, als afleidingsmanoeuvre opgevoerd.
In plaats van de strijd voor de verdediging van de arbeidsplaatsen echt aan te gaan, borduurde de ondernemingsraad bewust voort op de kapitalistische principes van winst en verlies, sleurde de werkers in dat denkpatroon mee en gooide uiteindelijk 280 arbeidsplaatsen te grabbel.
De gang van zaken leverde Philips zeker geen windeieren op, slechts één week werd er echt gestaakt, een week die dankzij de inzet van de ondernemingsraad, gesteund door de vakbonden, tot hun groot genoegen snel kon worden beëindigd. De gesprekken met de Philips-directie behoorden immers steeds, in de overtuiging van de ondernemingsraad, onder leiding van hun voorzitter, gesteund door de bonden, in een serene sfeer te kunnen verlopen. Geklaagd werd er wel door de OR-voorzitter, maar dan over de verkeerden, nl. dat de arbeidsmotivatie van de werknemers niet meer zo hoog lag op de werkvloer. Momenteel wordt er werk gemaakt van het sociaal plan, zeg maar de stervensbegeleiding, voor 280 arbeidsplaatsen die hoe dan ook zullen verdwijnen.
Poldermodel in de praktijk
De gebeurtenissen bij Philips Lighting Terneuzen geven onder andere aan, waarom de kapitalisten zo gebrand zijn op de uitbreiding van de mogelijkheden van ondernemingsraden ten koste van de vakbondsinbreng. Veel inzet wordt gegeven, met steun van de FNV overigens, aan de uitbreiding van de inbreng via de ondernemingsraden. Dit wil zeggen beperking van het collectieve verzet over de grenzen van de bedrijfsvloer heen, werkend in het voordeel van meer individualisering en versnippering. CAO's moeten liefst worden afgesloten in grote lijnen, ondernemingsraden moeten op de bedrijfsvloer nadere invulling aan de arbeidsvoorwaarden gaan geven, ze zouden zogenaamd meer inbreng krijgen in de ontwikkelingen in het bedrijf e.d. Dichter bij de werkvloer zou ook betekenen democratischer! Daarbij wordt in ieder geval geen rekening gehouden met het bestaande verschil in machtsverhoudingen tussen de werkers en hun bazen. Immers hoe kleiner de werknemer, hoe sterker de baas!
Het ligt voor de hand dat ondernemingsraden de arbeidersstrijd meer zullen verengen tot het bedrijf zelf, waardoor het verzet veel kwetsbaarder en ondoelmatiger zal worden. Bedrijven binnen dezelfde sector zullen zelfs onderling tegen elkaar uitgespeeld worden. Daarenboven is de strijdbaarheid van de ondernemingsraadsleden veel makkelijker beheersbaar te maken.
Uithollen verzet
De vakbondsleiding kan, net als bij Philips Terneuzen, gemakkelijker in de luwte blijven staan en de collaboratierol, die het poldermodel voorstaat, overlaten aan spelers uit de ondernemingsraad. Net als bij Philips Terneuzen kan alle aandacht gevestigd blijven op het beperkt houden van mogelijk verzet. Zelfs ten koste van collega's in andere bedrijven kunnen plannen ontwikkeld worden om te proberen de eigen werkplek, zoals bij Philips Terneuzen, overeind te houden.
De strijdbare werkers binnen het bedrijf kunnen makkelijker monddood gemaakt worden, bij gebrek aan een strijdbare leiding. Bij Philips Terneuzen heeft de OR-voorzitter zich echt uit de naad gepraat om die werkers die zich niet zomaar wensten neer te leggen bij het opschorten van stakingsacties te kunnen overtuigen!
En terwijl het ontslag van de 280 bij Philips Terneuzen nog niet eens daadwerkelijk een feit was, werd er ondertussen bij een andere Philips vestiging in Middelburg (vitrite) de afbouw aangekondigd van nogmaals tientallen arbeidsplaatsen, middels 'natuurlijk' verloop.
Tijdens de acties in Terneuzen, bracht de ondernemingsraad van Philips Lighting Terneuzen een bezoek aan enkele andere ondernemingsraden van andere Philipsvestigingen (met instemming van de directies), zoals ook te Middelburg. De OR-voorzitter, A. Canrinus, gaf na het bezoek aan de ondernemingsraad in Middelburg al duidelijk aan: "iedere fabriek moet zijn eigen plan trekken!" (PZC 13/01/00).