Waarom Griekenland elke zomer brandt

Door Anna Ioannatou


"Moeder, in dit land knippen ze een kostuumpje voor je of je wilt of niet..." Op de scharen staat: Overheidsbestedingen, onderwijs, gezondheidszorg, arbeidsrechten.

Elke zomer kun je in Griekenland het trieste schouwspel gadeslaan van bosbranden over het hele land. De televisie geeft eindeloze reportages van bossen, die maar door blijven branden, van wanhopige mensen, die in de buurt wonen en de brandweer helpen of er alleen voor staan hun huis en have te beschermen. Elke zomer wordt weer een nieuwe ecologische ramp voorgeschoteld, waarbij altijd weer hulp van regeringswege of veel te laat komt of tekortschiet.

Bosbranden zijn dus beslist geen nieuw verschijnsel. Daarom juist is de meer dan gebrekkige bestrijding ervan niet goed te praten. Ook dit jaar weer werd als enige oorzaak de extreme weersomstandigheden aangegeven. Dus hittegolven en langdurige droogte.

Struisvogelpolitiek

Tijdens een persconferentie op 14 juli jl., gehouden door Spiros Striftaris, parlementslid van de KKE, bracht hij de voorstellen van zijn partij naar buiten inzake het voorkomen van bosbranden en de herbeplanting, voorzover het kwaad al geschied zou zijn. Hij wees op de struisvogelpolitiek van de regering wat betreft de oorzaken van de branden. De regeringspolitiek, zo zei hij, "bewapent de handen", die dagelijks overtredingen begaan in de verbrande gebieden en beloont in wezen de schandalige grondspeculatie. Ze is niet geïnteresseerd in herbebossing en stelt minimale bedragen ter beschikking voor een infrastructuur, die op brandpreventie gericht is. Verder is er geen enkel excuus aan te voeren voor de vertragingen in de aanschaf van middelen ter bestrijding van uitgebroken branden. Een voorbeeld zijn de onderhandelingen over de aanschaf van helikopters, die al zes maanden duren. Tussen de diverse belanghebbende verkopers en/of verhuurders van het gewenste materiaal speelt zich een langdurige concurrentiestrijd af, de overheid 'wint tijd' en uiteindelijk wordt het noodzakelijke brandblusmateriaal te laat of zelfs helemaal niet aangeschaft.

Van wie hangt het af?

Ondertussen maakt een TV-spot reclame om 'allemaal' actief te worden om de bossen te redden. De verantwoordelijkheid zou in handen van de gewone mensen liggen, die te achteloos met sigaretten omspringen en dat moeten voorkomen en natuurlijk zelf gaan blussen, als het voorkomen niet gelukt is. "Van u hangt het af," zo spreekt iemand namens het ministerie ons toe. De nadruk van de voorstellen van de KKE ligt op de preventie via de juiste infrastructuur en daar geeft de regering nu juist helemaal geen geld voor uit. En als de ramp al heeft plaatsgevonden, moeten de verbrande gebieden onmiddellijk officieel tot herbebosbare gebieden worden uitgeroepen, aldus de KKE. Het KKE-parlementslid klaagde de tactiek aan van veel verantwoordelijke regeringsvertegenwoordigers en parlementsleden van de Pasok (regeringspartij), die n.a.v. de branden op het eiland Samos in diverse toonaarden lieten weten, dat er geen herbebossing nodig is. De verbrande gebieden zouden niet meer officieel als bosgebied te boek moeten staan, maar via snelle investeringen zou de economie van het eiland hersteld moeten worden.

Politiek van de verschroeide aarde

De KKE is het volledig oneens met die politiek en met de publicatie van wetsontwerpen, die in wezen een indirecte stimulering vormen voor de illegale bouw en handel in grond, die eigenlijk gereserveerd was voor het instandhouden van bossen. Dit jaar stonden de zaken er weer slechter voor dan vorig jaar. Na de dramatische zomer van 1998, waarin de ergste branden van de laatste jaren woedden, zonder dat er ook maar iemand voor verantwoordelijk werd gesteld, leek het vorig jaar tot een verbetering gekomen te zijn. Vanaf 15 juni vorig jaar werd er zeer doeltreffend gebruikgemaakt van de vier-motorige jet Iljoesjin, die 48 ton zoet water kon vervoeren en afgezien daarvan stonden er nog twee grote Russische brandblus-helikopters M26 in gereedheid, die elk 15 ton zeewater kan vervoeren. Bovendien konden deze nog tot 20 ton mensen en materieel vervoeren (bijv. 100 brandweerlieden plus twee brandweerauto's e.a.). Dit jaar bleven deze toestellen tot 18 juli ongebruikt, totdat de regering inzag de toestand op Samos niet meer aan te kunnen en opdracht gaf de M26's naar Samos te sturen. Tot dan probeerde men de situatie meester te worden met toestellen, die maar vier tot vijf ton water vervoerden en dat water moest telkens via een landing op het water geladen worden. Bovendien kunnen ze niet opstijgen bij temperaturen van meer dan 38 graden Celsius, kunnen ze niet op het water landen bij golven van meer dan een halve meter hoog en vliegen ze niet bij windkracht zes en meer. Een moeilijke zaak op de toch al stormachtige Egeïsche Zee. In april jl. bijvoorbeeld is een brandblusoperatie op Samos niet doorgegaan vanwege een te sterke zeewind.

Waarom geen Iljoesjin?

Dit jaar bleef de Iljoesjin aan de grond staan. Het gebruik ervan werd afgewezen door het ministerie van Openbare Orde, dat ondertussen de bevoegdheid voor de bestrijding van bosbranden had overgenomen van het ministerie van Landbouw. Volgens het ministerie zou het toestel niet flexibel genoeg zijn voor een land als Griekenland. En dus stond de Iljoesjin aan de grond, ondanks zijn in de praktijk bewezen capaciteiten en ondanks de vele ingezette helikopters woedden de branden maar voort. Over de enorme vertragingen in de aanbestedingsprocedure hebben we al gesproken. De zeer gevorderde brandbestrijdingsmiddelen vanuit de lucht, afkomstig uit de voormalige Sovjet-Unie, zijn duidelijk niet gewenst. Zodra zij nl. meedoen aan zo'n procedure, wordt die al snel geannuleerd. Toen de branden een te grote bedreiging gingen vormen, heeft men snel de Amerikaanse helikopter Erixon ingeschakeld (acht tot tien ton zeewater), die geen ander brandblusmaterieel kan vervoeren, noch mensen, want het water wordt in het toestel opgeslagen. Bovendien was de huur van dit toestel vele malen duurder dan de huur van vergelijkbare Russische toestellen. Na dit alles is het niet moeilijk meer conclusies te trekken wat betreft de verantwoordelijkheid van de bosbranden.