Nieuwe spanningen in Noord-Ierland

IRA: geen gedwongen tijdschema's

Door Ron Verhoef

De ontwapening van de IRA loopt vertraging op en dat leidt weer tot nieuwe spanningen in Noord-Ierland. De Britse minister voor Noord-Ierse zaken Peter Mandelson benadrukte op 18 oktober dat de IRA nu snel zijn wapens buiten gebruik moest stellen, zodanig dat dit door de internationale inspectie kan worden gecontroleerd, om zo het vredesproces te redden.

Zo niet dan zal er actie worden ondernomen tegen Sinn Fein, wat neerkomt op het einde van de coalitie tussen Sinn Fein en de Ulster Unionist Party (UUP) van premier David Trimble. Of erger, uitsluiting van Sinn Fein uit het Noord-Ierse parlement (Mandelson heeft geen uitspraak gedaan over de aard van de door hem te ondernemen actie).

Niet nagekomen afspraken

Gerry Kelly, parlementslid van Sinn Fein in het Noord-Ierse parlement, liet in een reactie weten dat de IRA de afspraken die in mei in Hillsborough zijn gemaakt absoluut zal nakomen, maar dat het zich niet zal laten dwingen door van hoger hand opgelegde tijdschema's. Daarbij benadrukte hij nogmaals dat Sinn Fein de IRA bovendien niet kan dwingen de wapens in te leveren. Wel bevestigde Kelly dat de IRA het proces heeft vertraagd, omdat ook de Britse regering haar afspraken niet is nagekomen. Zij zou een begin maken met de demilitarisering, maar daar is tot nu toe weinig van gekomen. In sommige gebieden is er nog altijd één militair op acht inwoners.

Het gevolg is een impasse. De regering voelt er niet veel voor om te demilitariseren zolang de IRA nog over wapens beschikt en het is dan uiteraard logisch dat de IRA ook weinig voelt voor het doorzetten van de ontwapening, zolang de regering geen serieus begin maakt met demilitariseren en het doorvoeren van een nieuwe politiewet.

Daarnaast heeft de regering een ander probleem. Zowel Sinn Fein als de IRA zijn verdeeld over het vredesproces. Niet voor niets riep David Trimble Sinn Fein op om de 'hardliners' (tegenstanders van de Goede Vrijdag-akkoorden) uit Sinn Fein en de IRA te zetten, of op zijn minst onder de duim te houden. Maar Gerry Adams gaf al aan daar niet voor te voelen, tenslotte doet de UUP dit ook niet. Zoals bekend zijn echter een aantal van de Republikeinse 'hardliners' al overgestapt naar de real-IRA, die bovendien steeds sterker lijkt te worden. Bij de begrafenis van Joe O'Connor, lid van de real-IRA, op 18 oktober, lieten ze met veel machtsvertoon zien dat er met hen rekening moet worden gehouden.

Positie Trimle brozer

Ook kan de dood van O'Connor indirect een gevaar zijn voor het vredesproces. O'Connor werd neergeschoten en met name de Unionisten verdenken de IRA van deze moord, hoewel de IRA zelf ontkent. Het gevolg is dat steeds meer Unionisten twijfels hebben over de coalitie met Sinn Fein. Dit ondanks het feit dat Trimble benadrukte dat de daders van de moord niet bekend zijn en dat er niet te snel conclusies mogen worden getrokken. Het is echter duidelijk dat de positie van Trimble steeds brozer wordt. Veel mensen binnen de UUP zagen het Hillsborough Pact al niet zitten, maar deze groep groeit. Dat komt de premier niet goed uit. Op 28 oktober zal de UUP bijeenkomen om te kijken of ze voldoende basis zien om met Sinn Fein door te gaan, en dat ligt in de partij steeds moeilijker, zeker nu steeds meer mensen Trimble als een zwakke leider zien. Als reactie kwam Trimble met gespierde taal waarin hij Sinn Fein dreigde met verregaande actie als de afspraken niet werden nagekomen. Ook Trimble deed geen uitspraak over de vorm van de actie zodat zijn uitspraken bij nadere beschouwing bijna een wanhoopspoging lijken om zijn positie te redden.

Kunstmatige crisis

Sinn Fein lijkt echter onaangedaan. Als de regering zijn belofte niet nakomt, waarom wij dan wel? Bovendien benadrukt Sinn Fein dat er vooral rust moet worden bereikt in het vredesproces, zo niet dan zal het proces van crisis naar crisis gaan en dat komt de tegenstanders wel erg goed uit. Gerry Kelly veronderstelt ook dat de huidige crisis eigenlijk een storm in een glas water is, aangezien de IRA nog steeds aangeeft mee te willen werken aan de ontwapening, maar wel in haar eigen tempo. De hele ophef hierover wordt in de ogen van Kelly kunstmatig gevoed door tegenstanders om zo mensen het idee te geven dat er een crisis is die er feitelijk niet is. Tegenstanders van het vredesproces zouden zo via een achterdeur het proces alsnog kunnen stoppen.

Om het vredesproces te redden heeft Mandelson wel al een aantal hervormingen bij de politie voorgesteld die binnenkort door het Britse Hogerhuis zullen worden behandeld. Hoe het met het vredesproces verdergaat zal nu in grote mate afhangen van de uitkomst van het debat in het Hogerhuis en hoeveel steun Trimble nog heeft van zijn UUP op 28 oktober (artikel vóór 28-10 geschreven, nvdr). Besluit de UUP de coalitie met Sinn Fein niet voort te zetten dan is dat niet alleen het einde van Trimble maar ook een voorlopig einde van het vredesproces.

Bron: Artikelen uit 'The Courier' van 16, 17 en 19 oktober