Vredesproces Noord-Ierland in diepe crisis

Door Ron Verhoef

De UUP wil voorlopig verder met Sinn Fein maar dan wel alleen in Noord-Ierland. Wel worden aan de coalitie voorwaarden verbonden. De unionisten eisen dat Sinn Fein uit het ministeriële Noord-Zuid-overleg (tussen Noord-Ierland en de Republiek Ierland) wordt gezet. Nu zitten in dat overleg twee ministers van Sinn Fein, Martin McGuinnes en Bairbre de Brun. Ook wil de UUP dat de Britse regering stopt met het uitvoeren van de Goede Vrijdagakkoorden zolang de IRA niet voldoet aan het tijdschema van ontwapening. De IRA liet eerder echter al weten dat het daartoe niet bereid was zolang de Britse regering zich niet aan de afspraken houdt.

Ook stelde het UUP-partijcongres dat de Internationale Commissie die toeziet op de ontwapening van de IRA een actievere houding moet aannemen bij die ontwapening. Ook dit wil de IRA niet. De republikeinen willen uiteraard zelf het heft in handen houden bij de ontwapening. Dat de IRA dit wil is niet meer dan logisch, aangezien het om een vrijwillige ontwapening gaat.

Tot slot eiste Trimble dat de onlangs aangenomen veranderingen in de politiewetgeving en demilitarisering voorlopig niet worden uitgevoerd. Als de Britse en Ierse regering niet aan de eisen van de UUP willen voldoen dan zal de samenwerking tussen de unionisten en Sinn Fein alsnog worden beëindigd. Hiermee is de crisis nog verder verdiept.

In januari zal de UUP opnieuw bij elkaar komen om te kijken of hun eisen zijn ingewilligd, zo niet dan zal de partij alsnog uit de Noord-Ierse coalitie stappen, waardoor een nieuwe impasse ontstaat.

Dit laatste lijkt vrijwel onvermijdelijk aangezien de IRA niet verder wil gaan met ontwapenen zolang er geen sprake is van demilitarisering.

Ook Gerry Adams liet al weten dat hij de uitkomst van het UUP-congres zag als het einde van de coalitie. Adams verwijt Trimble bovendien dat hij teveel optreedt als leider van de UUP en niet als premier van Noord-Ierland. Hierdoor lijkt verdere samenwerking uitgesloten. Het weren van Sinn Fein-ministers werd door Adams uiteraard ook niet gewaardeerd. Hij stelde dat hierdoor de kiezers van Sinn Fein niet serieus worden genomen. Sinn Fein zou slechts een tweederangspartij zijn die alleen mag meepraten als ze zich aan de regels van de UUP houdt.

Dat het vredesproces zich hiermee in een diepe crisis bevindt is duidelijk. Met name de IRA is immers één van de partijen in het conflict en als de politieke vertegenwoordiger van de republikeinen van de vergadertafel worden geweerd, lijken verdere besprekingen eigenlijk gebakken lucht. Veel Britten menen terecht dat het vredesproces weer terug bij af is. De UUP ziet dat echter anders. Trimble stelt dat er geen sprake is van een crisis aangezien de eisen van de unionisten een logische stap in het hele proces zijn. In de visie van de UUP is het namelijk de IRA die zich niet aan de afspraken houdt.

Toch lijkt vrede nu verder weg dan de afgelopen jaren het geval was. Vorige keer vermeldde Manifest al dat de Real IRA steeds sterker en actiever werd. Dit blijft niet zonder gevolg, ook de protestantse tegenhanger van de IRA, de Ulster Vo-lunteer Force (UVF) is weer begonnen met het plegen van aanslagen. Hiermee lijkt de trend naar meer geweld gezet.

De bal ligt nu in de hoek van Peter Mandelson, de Britse minister van Noord-Ierse zaken, die zal moeten beoordelen of hij in wil gaan op de eisen van de UUP. Maar Mandelson zit in een lastig parket want wat hij ook beslist het zal altijd fout zijn. Willigt hij de eisen van de UUP in dan is het onwaarschijnlijk dat de IRA nog verder meewerkt aan welke ontwapening dan ook. Laat Mandelson het eisenpakket links liggen dan zal de UUP echter de coalitie met Sinn Fein alsnog breken.

Het lijkt dus niet voorbarig om de conclusie te trekken dat het vredesproces bijna geheel terug bij af is.

Bronnen: The Courier, BBC Ceefax en BBC World Service.