Hoeveel dagen nog voor President Estrada

Door Theo Droog

President Estrada van de Filippijnen zegt dat het huidige conflict een gevecht is tussen de rijken en de armen. Volgens hem heeft de elite, de vertegenwoordigers van de zakenwereld, hem nooit gemogen, en zijn zij er alleen op uit om hem ten val te brengen. Tot op het laatste moment gebruikt hij de armen, om zichzelf in het zadel te houden. Zoals hij zichzelf tijdens de verkiezingen populair maakte met 'Erap voor de armen', lijkt hij zich nog steeds niet ten volle te realiseren dat het voor iedereen duidelijk is dat Erap de armen armer heeft gemaakt.

Het is absoluut geen gevecht tussen de rijken en de armen. Het is een gevecht van de gehele natie tegen corruptie en onbekwaamheid. Het is geen gevecht tussen de elite en het volk, maar zoals kardinaal Sin het verwoordde: "Een gevecht tegen het immorele verval", of zoals ex-president Corazon Aquino het zei: "Een gevecht over wat goed en wat fout is". Hoewel het de huidige president wellicht verbaast, zijn er nog steeds mensen die geloven in deze tijdloze universele waarden en normen. Het raakt het sentiment en het zelfrespect van de volksziel. Wie zijn wij en in welke omgeving willen we dat onze kinderen opgroeien? We kunnen ons niet veroorloven om de huidige trend van verval ongestraft over ons heen te laten komen.

In de zakenwereld hebben inmiddels 12 zakenclubs zich uitgesproken voor het aftreden. Maar de president gelooft tot op de dag van vandaag niet dat hij iets verkeerd heeft gedaan en dus niets heeft om zich voor te verontschuldigen. Hij zegt dat hij door de armen, en deze groep is helaas de overgrote meerderheid (red), is gekozen. En omdat het de armen zijn die hem gekozen hebben, zal hij zich niet af laten afzetten door een minderheid, bestaande uit de elite van de zakenwereld en gerenommeerde politici.

Al voor de beëdiging van zijn presidentschap gaf hij een duidelijke indicatie van zijn immorele waarden, toen hij te kennen gaf de overleden dictator Ferdinand Marcos, een man die het land in economisch, politiek, sociaal en moreel opzicht grote schade had toegebracht, wilde begraven op de begraafplaats van nationale helden. Spoedig nadat Estrada het presidentschap had overgenomen toonde hij zich als een man met een chronisch tekort aan moreel leiderschap en bleek al snel wie zijn politieke vrienden waren. Het werd het volk opgedrongen om de grootgrondbezitter Danding Cojuango als de peetvader van de landbouwhervorming te accepteren en toe te zien hoe Lucio Tan vrij spel had om de nationale luchtvaartmaatschappij in eigen voordeel te ontmantelen. Tevens is Estrada een groot opportunist, hetgeen duidelijk blijkt uit het feit dat hij ten tijde van president Corazon Aquino meeging in de protesten tegen de twee Amerikaanse militaire basissen, terwijl hij inmiddels een contract heeft getekend dat Amerika toegang geeft tot alle havens in de Filippijnen voor militaire doeleinden. Vervolgens moet hij ook verantwoordelijk worden geacht voor de genocide-oorlog die woedt op het eiland Mindanao met inmiddels over de 700.000 vluchtelingen.

Uit de cijfers van 1998, gepubliceerd door de wereldbank, blijkt dat er van het nationale budget 20 procent werd besteed aan projecten, waarvan 44 procent verdween door corruptie. Over de afgelopen 20 jaar zijn deze bedragen, die verdwenen zijn uit de geldcirculatie en oneigenlijk zijn ontrokken aan de bestemming: de ontwikkeling van het land in ieders voordeel, groter dan de gehele buitenlandse schuld. Omdat de Wereldbank nu pas tot dit inzicht komt, zijn door voorgaande leningen van het Internationale Monetaire Fonds de schulden zo hoog opgelopen, dat wordt afgezien van een nieuwe lening aan de Filippijnen ter waarde van 310 miljoen dollar.

Dat treft in het bijzonder de werknemers in de sectoren onderwijs, landbouw en gezondheidszorg. In de landbouw stagneert de ontwikkeling van het vermarkten van landbouwgoederen, de gezondheidszorg wordt alsmaar duurder en de werkloosheid, zoals de officiële cijfers aangeven, is inmiddels opgelopen tot 9,7 procent. Door het steeds duurder worden van het gezondheidsstelsel door de privatisering, hebben vele mensen nodeloos het leven verloren. Een ander gevolg van de structurele aanwezigheid van corruptie is het afnemen van de concurrentiepositie t.o.v. andere landen. Sinds het aantreden van Estrada heeft de nationale munt 30 procent van haar waarde verloren, en is de prijs van diesel met 70 procent gestegen tegen 30 procent in Nederland. De corruptie heeft systematische en geïnstitutionaliseerde vormen aangenomen, en volgt de weg van de hiërarchie, waarbij een nieuw gekozen ambtenaar zijn achterban politieke functies kan bezorgen. Mede doordat de geldstroom in het immorele circuit terecht is gekomen, zijn de buitenlandse schulden tot eind 1999 opgelopen tot miljarden dollar. Volgens het onafhankelijke, maar nationaal gerespecteerde Informatiecentrum voor Sociale en Economische Statistieken, IBON, is de buitenlandse schuld 51 miljard dollar. De officiële cijfers, zoals Leonor Briones van de nationale rekenkamer aangeeft, bedragen zelfs 67 miljard dollar.

Naast de corruptie, waar menig voorganger zich tevens schuldig aan maakte, is gokken de meest winstgevende 'industrie' van het land geworden. Het gaat ten koste van de gehele economie en het gebruikt de toekomst van het land als onderpand. Het is dankzij gouverneur Luis 'Chavit' Singson, van de provincie Ilocos Sur, dat deze praktijken zijn blootgelegd. Hij heeft bekendgemaakt dat president Estrada, in de periode november 1998 tot augustus 2000, meer dan 8,6 miljoen dollar heeft ontvangen uit een illegaal gokspel. Uit veiligheidsoverweging heeft Chavit zijn toevlucht gezocht in de residentie van Kardinaal Sin. Wie wil er nog geassocieerd worden met een machthebber, waarvan de mensen zich afwenden, omdat er door hem niets anders gedaan wordt dan diefstal plegen! Gloria Macapagal, de vice-president, had al spoedig na de bekendmaking van Singson en nadat Kardinaal Sin positie had gekozen, haar taken in het kabinet neergelegd.

De coalitie LAMP, die tijdens de presidentsverkiezingen het draagvlak vormde voor Estrada, bestaat onder andere uit de partij die staat voor 'vecht voor democratische Filippijnen' de LDP. De senaatspresident Franklin Drilon en de senatoren Biazon en Coseteng hebben tijdens een persconferentie hun ontslag uit de coalitie aangekondigd en zich uitgesproken voor het aftreden van Estrada. Ook Roxas, de bekende leider op de werkvloer in de LAMP-coalitie, waar Estrada tijdens zijn verkiezingen veel aan te danken had, heeft inmiddels zijn ontslag genomen. Het congres heeft intussen voldoende stemmen namelijk 118, waarbij 73 stemmen al voldoende zijn om de afzettingsprocedure in werking te zetten. Inmiddels hebben Manuel Villar, de spreker van het huis, met nog 40-47 congresleden ontslag genomen uit de coalitie-LAMP. Nu is het aan de senaat, waar 15 van de 22 leden moeten stemmen over aftreden van Estrada, om te beslissen. (Zie verder 'kort buiten'). Ook Lito Banayo, de politiek adviseur van de president, die tijdens een politiek debat een asbak naar zijn hoofd geworpen kreeg, heeft na dit incident direct ontslag genomen.

Op 25 oktober zijn de nationaal gecoördineerde protestacties voor het aftreden van president Estrada van start gegaan. Alhoewel de standpunten over de manier waarop hij weg moet verschillen: vrijwillige aftreding; via de parlementaire weg; enz., zijn allerlei groeperingen het er over eens dat hij weg moet. De multisectorale nationale alliantie 'Bayan', heeft haar ledenorganisaties opgeroepen om massaal protest te voeren. "Hierbij dient niet alleen de schande van het gokken te worden blootgelegd, maar vooral de politieke misstanden die hun respectievelijke sector treffen", zei Teodoro Casino, de secretaris-generaal van Bayan.

Casino maakte tevens duidelijk dat het nationale protest tevens aandringt op de formatie van 'een raad voor nationale eenheid en vernieuwing'. De raad moet bestaan uit vertegenwoordigers van de anti-Estradabeweging. De raad kan de vorm hebben van sturing van of advisering aan de vernieuwde regering, en deze dient in ieder geval de agenda van deze raad in overweging te nemen.

De secretaris-generaal van de organisatie 'Migrante', Poe Gratela, zegt dat de leden van de Migrante-organisaties, in Hongkong, Canada, Australië en Europa er ook op aandringen dat Estrada aftreedt. Estrada is zo trots op wat hij noemt zijn 'nieuwe helden' als het geld weer binnenkomt van de migranten. Over het afgelopen jaar kwam het niet geringe bedrag van 12 miljard dollar het land binnen. Maar als de mensenrechten van de in het buitenland werkende mensen geschonden worden, terwijl de economie afhankelijk is van deze geldstroom, geeft Estrada geen gehoor aan hun noodkreet. De migranten sluiten zich aan bij de oproep tot aftreden van Estrada en hebben hier een internationaal netwerk voor opgericht. De demonstratie van 4 november, waarbij de mensen waren opgeroepen voor een nationaal protest- gebed door Kardinaal Sin, trok ruim 50.000 mensen naar de heilige plaats op EDSA.

We zijn niet getuige van een strijd tussen de rijken en de armen, maar van een strijd tussen wat goed en wat slecht is. Het heeft veel overeenkomsten met de periode in 1986 vlak voor het vertrek van dictator Ferdinand Marcos. Wanneer pakt het land nou eindelijk eens de ontwikkeling op van werkelijke landbouwhervorming waarbij de boerenbevolking, die met 75 procent ruimschoots de meerderheid vertegenwoordigt, eindelijk zicht krijgt op een hoopvolle toekomst? Wellicht dat een nieuwe president niet uit is op zelfverrijking, en handelt op basis van de adviezen van 'de raad voor nationale eenheid en vernieuwing' en voor zijn beslissingen luistert naar het volk, in plaats van naar de Wereldbank en het Internationale Monetaire Fonds. Pas dan kan een historische ommekeer plaatsvinden. De Nederlands-Filippijnse Solidariteitsbeweging (NFS) is solidair met de oproep van 'Migrante' en 'Bayan' en roept iedereen, namens deze twee organisaties, in Nederland op om de petitie van het internationale netwerk voor het aftreden van Estrada te tekenen. Hoeveel dagen nog voor president Estrada? En hoeveel dagen nog voordat in de Filippijnen de politiek draait in de richting van werkelijke democratie?

(*) voorzitter Nederlands-Filippijnse Solidariteitsbeweging (NFS). Artikel is enige weken oud.