Theorie en praktijk

 

Door Anna Ioannatou

Hoe belangrijk het geschreven woord is, wordt vaak vergeten bij overheersing van wat men gewoonlijk het beeld noemt. Eén beeld kan duizend woorden vervangen, schijnt een Chinees spreekwoord te zeggen en dit wordt wel eens aangevoerd als argument om aan te tonen, dat het geschreven woord de slag verloren zou hebben of tenminste danig in het nauw is gebracht door het alles overheersende en beheersende beeld (TV, video, film en zo). In Griekenland is hier een discussie over gaande.

Hoeveel beelden kan een woord oproepen? Zou de omgekeerde vraagstelling kunnen zijn. Erg veel en heel moeilijk te meten. Het zou ook wel erg simplistisch zijn om maar te veronderstellen, dat als er weer een communicatiemiddel bijkomt, er andere verdwijnen.

Dus woord in beeld brengen en beeld in woord is niet uit elkaar te halen. En met alle middelen kunnen uiteindelijk ideeën uitgedragen worden.

Hoe het ook zij, zeker is dat zelfs de politieke partijen van de gevestigde (kapitalistische) orde, die dus alle media ter beschikking hebben, ook nog steeds gebruikmaken van het geschreven woord: kranten, tijdschriften en dergelijke.

Des te sterker geldt dit voor partijen, die óf klein zijn - al of niet in een parlement vertegenwoordigd - óf zelfs illegaal, zoals nog altijd menige communistische partij of partij met andere titel, maar met dezelfde ideologie. In zo'n geval is het gedrukte woord (vaak illegaal dus) de enige mogelijkheid om mensen op hun ideeën attent te maken, ze te verspreiden en om steun te verwerven.

80 jaar theoretische strijd

Het tijdschrift (theoretisch orgaan) van de KKE, 'Communistisch Overzicht' geheten, bestaat dit jaar 80 jaar. Gedurende 80 jaar ononderbroken verschijnen met langdurige illegale periodes. Ontstaan uit het besef, dat politiek en ideologie een eenheid vormen en dat zonder theoretische ontwikkeling er geen zinnige gerichte praktijk kan bestaan. Theoretische grondslagen hebben alle politieke partijen, waarbij het in diskrediet gebrachte begrip 'ideologie' zorgvuldig vermeden wordt. Dit werd eerst opzettelijk gelijkgesteld met marxistische ideologie en viel toen ten offer aan de z.g. 'ont-ideologisering', die tot doel had het politieke gedachtegoed, waar dit nodig was, 'te zuiveren' van Marx/Engels, maar vooral Lenin.

In januari 1921 verscheen het 'Communistisch Overzicht' als maandelijks theoretisch orgaan van de Socialistische Arbeiderspartij Griekenland (later Communistische Partij genoemd). In het eerste nummer staat o.a. het volgende, nu weer actueler dan ooit en zeker iets om bij stil te staan, na een tijdspanne van 80 jaar, terugblikkend op de ervaringen van de 20ste eeuw: "De rol van de partij kan alleen dan een zekere zijn, als zij beantwoordt aan de omstandigheden, waarin zij als communistische partij bestaat... De partij kan geen stabiele en bloeiende beweging opbouwen, als zij zich niet theoretisch baseert op de gegevens, die de juiste kennis van gebeurtenissen en omstandigheden van de beweging verschaft..."

En dat waren in die tijd, vlak na de veranderde machtsconstellatie in de wereld na de Oktoberrevolutie in 1917, wel heel andere omstandigheden dan nu. Een theoretisch tijdschrift van een communistische partij is een heel belangrijke bron van informatie voor diegenen, die de 20ste eeuw niet willen bekijken door de bril van de officieel voorgeschotelde geschiedschrijving. Die 20ste eeuw, die zo hoopvol inzette (vanaf 1917) en zo droevig eindigde. Om het heden te begrijpen en in progressieve richting aan de toekomst te werken is het nu eenmaal nodig het verleden, van ALLE bronnen gebruikmakend, te bestuderen.

De geschiedenis van het "Communistisch Overzicht" is nauw verbonden met die van de KKE en de arbeidersbeweging. In de moeilijkste periodes verscheen hij het regelmatigst en in de rustigste periode van de Griekse geschiedenis (eind 20ste, begin 21ste eeuw) is hij voor het eerst tweemaandelijks geworden, dwz het minst frequent. Iets om over na te denken. Zou het de concurrentie van 'het beeld' zijn? Of zijn er toch ook andere oorzaken? Geplaatst tegen de achtergronden van deze tijd en de toestand in de communistische beweging in de wereld zou je natuurlijk ook kunnen zeggen, dat het bestaan alleen al een prestatie is, juist nu zo geprobeerd wordt mensen zonder idealen te laten leven (leven of alleen maar bestaan?) en verouderde ideeën in een nieuw omhulsel eindeloos te laten herkauwen.

Wat moet je nu nog met de Parijse Commune?

Op 30 mei jl. organiseerde het Centrum voor Marxistisch Onderzoek (KME) een avond gewijd aan de Parijse Commune (130 jaar geleden, eind maart-eind mei 1871), door cynische tegenstanders uiteraard een herkauwen van een historische gebeurtenis genoemd, die allang begraven had moeten zijn. De leuze, op een spandoek boven het toneel, was een beknopte weerspiegeling van de historische spiraal door de tijd heen. Het kwam op het volgende neer: in de 19de eeuw vond de 'bestorming van de hemel' plaats (uitdrukking van Marx voor de Parijse Commune), de 20ste eeuw gaf veel overwinningen te zien en een oprukken van socialistische idealen, maar er werd ook een flinke stap teruggezet. In de 21ste eeuw is het woord weer aan de onderdrukten en uitgebuitenen (ja heus, ze zijn er nog en vormen een grote en steeds groter wordende meerderheid van de wereldbevolking. Wie zal het durven ontkennen?)

Deze meerderheid is de drager van de dynamiek van onopgeloste problemen. De politieke drager ervan is de communistische beweging, danig verzwakt en haar vertegenwoordigers worden wel eens spottend de laatsten der Mohikanen genoemd. De steeds groter wordende problemen in de wereld zijn in elk geval niet de laatsten, zolang de 'Mohikanen' niet de eersten worden. Dit inzien is daarom ook letterlijk van het grootste (overlevens)belang.