Congo: Hoe werd Laurent Kabila vermoord?

 

 

 

 

Wat gaat Joseph Kabila doen?

Interview met Ludo Martens

Weet men al hoe Kabila is omgebracht?

Ludo Martens: "De meest gangbare versie binnen de beter geïnformeerde kringen in Kinshasa zegt dat Kabila het slachtoffer is geworden van een uitgebreid complot. Verschillende Amerikaanse belangengroepen zouden sinds november 2000 een som van 30 miljoen dollar (75 miljoen gulden) hebben laten 'circuleren'. Een som die via Parijs en Johannesburg in Brazzaville terechtkwam. De vrouw van een hoge officier van het vroegere Zaïrese leger zou er een groot deel van hebben uitgedeeld.

Ook Libanese halfcriminele netwerken waren erbij betrokken. Kapend, de adjudant van Kabila, zou de spilfiguur van het complot geweest zijn. Hij lokte bewust ongenoegen uit bij de lijfwachten van Kabila, die van hem afhankelijk waren. Verschillende secretarissen van het presidentieel paleis deden mee, net als Leta, de chef van de Veiligheid.

Het zijn Libanezen die de revolver met geluidsdemper overbrachten vanuit Brazzaville. Een secretaris smokkelde hem binnen in het paleis. Twaalf Libanezen die in het complot betrokken waren, werden later op bevel van Kapend en generaal Yav omgebracht om sporen uit te wissen.

Het was dus een heel netwerk in de onmiddellijke omgeving van Kabila dat de moord mogelijk maakte. Kabila delfde het onderspit omwille van zijn zwakheden op het vlak van organisatie en omdat hij slechte keuzes maakte als het om zijn naaste medewerkers ging."

Velen denken dat Joseph Kabila de ideeën van zijn vader de rug toekeerde: hij viel in de armen van de Amerikanen en het IMF en spreekt over liberalisering.

Ludo Martens: "Je moet zien in welke omstandigheden Joseph Kabila president werd. Kon hij zeggen dat het Lusaka-akkoord een duivelse manoeuvre was en dat de bezetters moesten worden weggejaagd? Dat zou zelfmoord zijn geweest.

De imperialisten erkenden de wettelijkheid niet van vader Kabila, die de macht had gegrepen dankzij de belangrijkste volksbeweging ooit. Ze gunden ook Joseph geen enkele legitimiteit. De 'democratische' oppositie had al betogingen aangekondigd, die ongetwijfeld gingen uitlopen op onlusten. En het Westen had al troepen klaar voor een militaire interventie. Het Belgische leger was ter plaatse in Libreville. De bezetters stonden nog steeds sterk in Congo en de Oegandezen konden Kinshasa rechtstreeks bedreigen vanuit de Evenaarsprovincie. De eerste vijf weken waren de moordenaars van Kabila en hun medeplichtigen nog niet bekend en konden ze nog steeds toeslaan.

Tenslotte moet je ook weten dat Laurent Kabila een grote anarchie achterliet. Er waren in zijn omgeving allerlei verraders en opportunisten. Men wist niet wie wie was."

Maar de liberalisering verdedigen, is toch een radicale verandering tegenover Laurent Kabila?

Ludo Martens: "Het is niet zo eenvoudig. Joseph heeft de dollar en de diamant geliberaliseerd. Maar dat was wat het gezond verstand gebood. Met een zeer lage officiële koers en een zeer hoge koers op de zwarte markt werden normale economische activiteiten praktisch onmogelijk. Het monopolie op de verkoop van de diamant, dat was toegekend aan IDI, werd een echte catastrofe: Congo heeft tientallen miljoenen dollar nodig."

Joseph ging in volle rouwperiode naar de VS. Dat is toch een teken van onderwerping!

Ludo Martens: "Ik denk het niet. Je kan niet ontkennen dat zijn diplomatieke reizen zeer efficiënt waren. Joseph Kabila heeft het Westen en het IMF gecharmeerd door te verklaren dat hij goede relaties wilde met hen. Maar in een land waar de economie praktisch volledig vernield is en waar al 3.500.000 doden vielen omwille van de oorlog, moesten er wel concessies gedaan worden om aan de dood te ontsnappen.

Joseph verklaarde het Lusaka-akkoord te willen naleven, maar de interpretaties van dat akkoord kunnen verschillen en de krachtsverhoudingen zijn globaal in het voordeel van Congo geëvolueerd. En vooral, Joseph hamerde er bij het Westen systematisch een waarheid in: Congo wordt aangevallen en geplunderd en zijn bevolking wordt vermoord - het is noodzakelijk dat de bezetters zich terugtrekken en dat er vrede komt in Congo.

Voor de ogen van heel de wereld gaven dezelfde grootmachten die zijn vader steeds hadden bevochten nu hun erkenning. Die erkenning had hij al eerder gekregen van het volk: de overgrote meerderheid van de bevolking had zijn vader gesteund en gaf die steun nu aan zijn zoon, in wie ze de beste kans zag om de strijd voor de volledige onafhankelijkheid voort te zetten."

Zal Joseph het nationalisme van zijn vader trouw voortzetten of een verrader worden die overloopt naar de VS en het IMF?

Ludo Martens: "Dat is voorlopig onmogelijk te zeggen. In de huidige omstandigheden moet Congo het komende jaar een beleid volgen met daarin heel wat toegevingen aan het Westen. Dat is de prijs die betaald zal moeten worden opdat de bezetters weggaan. Zonder vrede is er momenteel niets mogelijk.

Maar er zijn heel wat onbekende factoren. Zal de ploeg van Joseph de onvermijdelijke schade trachten te beperken? Zal ze de toegevingen voor vrede gebruiken om de staat weer op poten te zetten, de economie te herlanceren en daarna het programma voor de politieke en economische onafhankelijkheid van Congo weer op te nemen? Of zal de nieuwe ploeg de bevelen van Washington en het IMF opvolgen, de wil van het buitenland uitvoeren en opnieuw een neo-koloniale overheersing instellen? Dat zal de toekomst uitwijzen."

Dat lijkt me te leiden naar een weinig revolutionaire, afwachtende houding

Ludo Martens: "Neen, de regering moet optreden in een zeer moeilijke situatie en onder zware druk. Maar de anti-imperialistische intellectuelen, de kaders van de CPP, de nationalistische journalisten moeten zich niet terugtrekken in een tactisch stilzwijgen. Ze hebben de plicht de verschillende valsstrikken van het Westen en het IMF te analyseren.

In februari zeiden vrienden in Kinshasa me: "We kunnen niets zeggen over hetgeen Mzee verdedigde, want we weten niet of Joseph hetzelfde zal zeggen." Maar als ze Joseph Kabila willen helpen, dan moeten de nationalisten goed nadenken en hun mening duidelijk te kennen geven.

Joseph Kabila kan niets aanvangen met mensen die enkel zijn woorden herhalen. Als men hem daarentegen talrijke bedenkingen en soms tegenstrijdige analyses geeft, die gemaakt worden vanuit de wil om de zaak van het nationalisme vooruit te helpen, dan zal hij daarin een grote hulp vinden om correcte en evenwichtige standpunten te formuleren."

Een laatste vraag: de International Crisis Group, een denktank van westerse politici die oorlogssituaties analyseert, bevestigt dat het doel van de inter-Congolese dialoog erin bestaat Kabila uit te schakelen. Zal dat gebeuren?

Ludo Martens: "Neen, de oppositie stond vanaf het begin aan de kant van de rebellen. Vandaag weet elke Congolees dat die 'rebellen' niets anders zijn dan machteloze marionetten die de waarheid over de buitenlandse agressie en bezetting moeten verbergen. Die 'rebellen' maakten de genocide mogelijk op 3.500.000 Congolezen. De rebellen konden de hele tijd rekenen op de hulp van antinationalistische politici. Tshisekedi eiste een embargo op de verkoop van de Congolese diamanten opdat Kabila geen wapens meer zou kunnen kopen om het land te verdedigen!

Al die neo-koloniale politici staan steeds meer tegenover de bevolking. Onlangs nodigde de belangrijkste rebellenchef, Bemba, de oppositie uit voor een "uitwisseling van ideeën teneinde democratische instellingen te ontwerpen die het resultaat zullen zijn van onze gezamenlijke strijd". En wat gebeurde er? Ongelooflijk maar waar, Tshisekedi en compagnie aanvaardden de uitnodiging! Olenghankoy verklaarde zelfs dat hij samen wilde komen met zijn "broeders" om de standpunten te harmoniseren. Hij zei: "We hebben samen tegen de regering gevochten maar met andere middelen."

Door zich met de rebellie te verbinden, maken deze 'opposanten' zich mede schuldig aan de genocide op 3.500.000 Congolezen. Het volk zal nooit toelaten dat die criminelen Joseph Kabila tijdens een overgangsperiode van de macht verjagen. En tijdens echt vrije verkiezingen, zal het zich uitspreken voor de nationalisten die zich verzet hebben tegen de agressie."