Globaliseringsdiscussie:

Tobin tegen Tobin?

Door David Pestieau

James Tobin is de man die op het idee kwam een taks te heffen op speculatieve transacties. De Tobintaks is sindsdien een stokpaardje van de antiglobalisten. Maar nu zegt Tobin: "Ik ben voorstander van de vrije markt." Hij voegt er nog aan toe dat hij akkoord is met de politiek van de Wereldbank, de Wereldhandelsorganisatie (WHO) en het Internationaal Monetair Fonds (IMF), allemaal doodsvijanden van de antiglobalisten. Op hetzelfde moment omarmen de sociaal-democraten Jospin en Schröder en de PvdA in Nederland het idee. Ja, wat nu?

Tobin deed zijn zegje kortgeleden in het Duitse weekblad Der Spiegel: "Ik heb absoluut niets te maken met die stenengooiers van de antiglobalisering. De complimentjes aan mijn adres die uit die hoek komen moet ik helemaal niet."

Eigenlijk vertelt Tobin niets nieuws. Hij heeft die taks voorgesteld, niet om de ongelijkheid uit de wereld te helpen maar om de extreme vormen van speculatie in te dammen. Als Tobin denkt dat hij een patent heeft op de taks, heeft hij het mis. De antiglobalisten en de derde wereld hebben het idee van de taks overgenomen om heel andere redenen. Vandaag moeten 1 miljard mensen rondkomen van dagelijks minder dan 1 dollar. Dat schreeuwt toch om een oplossing, nietwaar?

In de hele wereld ontstaan comité's van de organisatie Attac. Zij onderschrijven diverse en van elkaar verschillende programma's, afhankelijk van hun min of meer radicaal verzet tegen het globale kapitalisme. Maar er is één gemeenschappelijke noemer: ze willen allemaal een taks op speculatieve financiële transacties. Zelfs als die taks maar 0,1 procent bedraagt, brengt ze 330 tot 500 miljard gulden per jaar op. Dat is twee tot drie keer de som die nodig is om de meest extreme vormen van armoede in de wereld uit te schakelen.

Maar Tobintaks alleen volstaat niet

Waarom zijn de antiglobalisten voorstander van zo'n taks? Omdat slechts een heel klein deel van de transacties met handel en productie te maken hebben. Negentig procent is pure speculatie die de laatste twintig jaar niet meer te overziene proporties aangenomen heeft. Speculatie is een belangrijk onderdeel van het kapitalisme maar is er niet de essentie van. De Tobintaks is een uitstekende zaak, maar het zou een illusie zijn te geloven dat je ermee de crisissen kunt uitschakelen die eigen zijn aan het kapitalisme.

De PVDA in België en de NCPN steunen de Tobintaks binnen het kader van een globaal programma voor de ontwikkeling van de Derde Wereld in alle onafhankelijkheid. In dat programma staat onder meer de eis voor rechtvaardige handel, de afschaffing van de schulden van de Derde Wereld, het recht op protectionistische maatregelen om de economie in de Derde Wereld te beschermen, politieke en economische onafhankelijkheid, tegen de dictaten van het Internationaal Monetair Fonds, de Wereldbank en de Wereldhandelsorganisatie.