Engeland: organisaties zonder winstoogmerk

Door Ron Verhoef

Eindelijk was het dan zover, begin september, Railtrack was failliet. Voor een bedrijf dat zo weinig aandacht had voor de veiligheid van het treinverkeer was dat ook niet echt onverwacht. Nu zou Blair eindelijk ten uitvoer kunnen brengen wat hij al veel eerder had beloofd, namelijk de hernationalisatie van Railtrack. Helaas gebeurt dat niet, hoewel de Nederlandse media dit wel beweerd hebben.

Uit het reddingsplan van minister van Binnenlandse Zaken, David Blunkett, blijkt namelijk dat er geen sprake is van een volledige nationalisatie. Railtrack wordt omgevormd tot een zogenaamde organisatie zonder winstoogmerk (een stichting dus). Evenals het oude Railtrack zal ook de nieuwe organisatie aandeelhouders kennen. Naast de overheid gaat het hierbij om de commerciële vervoersbedrijven, vakbonden en belangenverenigingen van consumenten. Het valt te verwachten dat met name de vervoersbedrijven een stevige vinger in de pap zullen hebben, een vinger die ze tot nu toe hebben gemist.

Britten betalen schuld

Natuurlijk is deze nieuwe stichting een vooruitgang vergeleken met de voor winst opererende Railtrack, maar het is geen volledige nationalisatie. Het benoemde bestuur zal immers niet door het parlement te kiezen zijn en dus ook niet afzetbaar zijn, daar schieten de Britten dus weinig mee op. De start van de nieuwe Railtrack is bovendien een valse. Het begint al gelijk met een forse schuld. De schuld wordt weliswaar door de overheid voldaan maar dat betekent dat de gewone Brit er voor moet opdraaien. Blunkett denkt er namelijk niet aan om het geld te halen bij het falende oude management. Niet alleen hebben die bazen het bedrijf naar de afgrond gebracht, maar ze gaven zichzelf ook nog eens forse salarisverhogingen. Verhogingen tot 40 procent waren geen uitzondering en daar kan de gewone man alleen maar van dromen. Het zou rechtvaardig zijn als op zijn minst deze verhogingen door de Britse staat werden teruggevorderd, want wie krijgt er nu een salarisverhoging als hij zijn werk niet goed doet?

Commerciële organisaties zonder winstoogmerk

Niet alleen bij Railtrack wordt er een nieuwe stichting opgericht. Diverse gemeentes hebben besloten om hun sociale huurwoningen ook af te stoten naar een organisatie zonder winstoogmerk of het bedrijfsleven. Op veel plaatsen is dat al gebeurd. Op dit moment zijn Londen en Glasgow aan de beurt, maar het verzet van de bewoners groeit.

In Glasgow heeft de gemeente een referendum uitgeschreven onder haar huurders. De bedoeling is dat die huurders ervoor zullen kiezen hun woning over te dragen aan de stichting GHA (Glasgow Housing Association), die de woningen op een efficiënte manier moet gaan beheren. Wat er precies onder efficiënt moet worden verstaan is niet geheel duidelijk. In andere plaatsen heeft het afstoten van sociale huurwoningen aan het bedrijfsleven geleid tot huurverhogingen van soms wel 600 procent. En voor de mensen die in de woningwetwoningen wonen is dat een enorm groot bedrag want het gaat hier om mensen met een zeer laag inkomen.

De reden voor het afstoten van woningen en het verhogen van de huur is dat de sociale woningbouw teveel geld zou kosten. En juist dat is onzin. Inderdaad hebben de meeste gemeentes nog schulden die ontstaan zijn als gevolg van sociale woningbouw, maar die schulden dateren over het algemeen uit de jaren vijftig en groeien al lang niet meer. En bij wie hebben die gemeentes de schulden dan? Het antwoord is over het algemeen, bij de overheid. Als de overheid er dus voor zou kiezen die schulden kwijt te schelden dan is er voor de meeste gemeentes geen enkele noodzaak om de woningen af te stoten of de lage huren te verhogen.

Afbraak sociale woningbouw

De Labour-regering wil echter niets kwijtschelden. Blair moedigt de gemeentes juist aan om van de sociale huurwoningen af te komen. Het bedrijfsleven kan ze dan voor een appel en een ei kopen en de gemeente kan een deel van zijn schuld afbetalen (de prijs die betaald wordt voor de woningen is meestal te laag om de hele schuld af te lossen).

In Glasgow en Londen worden de huizen dan weliswaar niet afgestoten naar het bedrijfsleven maar naar een stichting, ook daar schieten de bewoners echter weinig mee op. Het is nu al bekend dat die stichtingen een huurverhoging zullen doorvoeren en het aantal inspraakmogelijkheden voor de bewoners zal beperken. Daarnaast blijkt de begroting van GHA niet geheel te kloppen. De accountant van de gemeente Glasgow had er in ieder geval flinke twijfels over, maar dat nam niet weg dat de gemeenteraad toch bijna unaniem voor stemde (de gemeenteraad van Glasgow bestaat voor het overgrote deel uit Labour-raadsleden, daarnaast nog een enkel raadslid van de SNP en een raadslid van de SSP). Intussen is het dus maar zeer de vraag of de aangekondigde minimale huurverhoging inderdaad zo minimaal blijft. Veel bewoners hebben daar twijfels over.

Deze bewoners hebben dan ook een vereniging opgericht ter verdediging van de sociale woningbouw. De vereniging probeert de bewoners ervan te overtuigen dat ze in het komende referendum tegen de overdracht van de woningen naar de GHA moeten stemmen. Daar komt echter veel werk bij kijken en de vereniging beschikt over zeer weinig geld. De gemeente daarentegen heeft enkele duizenden ponden uitgetrokken om de bewoners te overtuigen. Alle huurders hebben een mooi glossy informatiepakket ontvangen over alle voordelen van de GHA. Dat er in dit informatiepakket nog flink op los wordt gelogen over de financiële positie van de GHA en de rechten van de huurders bij de GHA, lijkt de gemeente weinig te kunnen schelen. Naast dit informatiepakket stuurt de gemeente alle huurders nu ook nog wekelijks een nieuwsbrief waarin de bewoners overladen worden met propaganda over hoe goed de overdracht wel niet zal zijn. Nadelen worden niet genoemd.

Bewoners sociale woningbouw komen in verzet

De vereniging ter verdediging van de sociale woningbouw beschikt niet over de middelen om dit te doen. In plaats daarvan gaan de leden van de vereniging de komende tijd alle huurders bezoeken om uit te leggen hoe het werkelijk gesteld is met de GHA. Daarnaast mag de voorzitter van de vereniging, Keith Baldasara, tot aan het referendum een wekelijkse column schrijven in de Scottish Socialist Voice, waarin hij de informatie uit de nieuwsbrieven van de gemeente mag weerleggen. Dat is natuurlijk iets, maar gezien de beperkte oplage van de Voice bij lange na niet genoeg. Er is voor de vereniging dan ook nog heel wat werk te verzetten om iedereen te bereiken voor het referendum, eind november, zal plaatsvinden.

Ook in Londen beginnen bewoners, die in sociale huurwoningen wonen, zich steeds meer te organiseren om de overdracht van hun huizen tegen te gaan.

Bronnen: New Worker, Scottish Socialist Voice, Morning Star, BBC Ceefax, Snapshot, Scots Independent.