Een gesprek met een strijdbaar mens

Jan Moelee 80 jaar

Door Eva Strausz

De ballonnetjes van het feest ter ere van zijn tachtigste verjaardag, de vorige dag, hangen nog aan het plafond en de felicitatiekaarten omringen ons als ik met Jan Moelee praat over zijn leven. Vragen stellen is overbodig. Een terugblik op zijn leven, een leven vol strijd.

Als je ouder wordt, dan hoor je vaak dat je je tijd gehad hebt of dat je in je denken bent blijven stilstaan. Maar mensen die zoiets zeggen, die weten niet wat er gebeurt in de wereld. Het kapitalistische stelsel naait je tegenwoordig meer dan ooit een oor aan. Het is nu echt niet de tijd om in je leunstoel achterover te gaan zitten. Ik probeer mijn ervaringen in de strijd over te dragen aan jongeren. Ik waarschuw hen voor de fouten die wij gemaakt hebben zodat zij die niet weer zullen maken. Zij moeten profijt hebben van mijn ervaringen.

Ik heb altijd hard gewerkt in mijn leven. Ik ben niet in mijn stoel oud geworden. Ik heb de beste jaren van mijn leven als arbeider aan de baas geschonken, zo heb ik mijn witte haren gekregen. Daarom is het juist zo stuitend dat mij en andere ouderen van nu gevraagd wordt om als solidariteitsgebaar met ouderen van later geld in te leveren van ons pensioen. Op het eerste gezicht lijkt dat een aardig gebaar. Maar nader bekeken is het zo dat wij al meerdere keren geld in moesten leveren en het beslist niet op ons pad ligt om weer geld af te staan. Zoiets moet je helder zien en aan anderen uitleggen. Dat heb ik gedaan.

Vroeger leefden we in bittere armoede. In de crisisjaren hadden de mensen niks, het was ze aan te zien. De armoede was overal zichtbaar. Toen kwam de oorlog met zijn verschrikkingen. Daarna zei men dat de mens zijn lesje geleerd had. Er zou nooit meer armoede zijn. Nou, die armoede is echt niet weg, die is er nog steeds. De bazen verrijken zich nog steeds via de arbeiders. Kijk maar naar de belastingontduiking en handel met voorkennis.

Ik herinner me nog de tijd, dat ik stratenmaker was. We werkten hard, oudere en jongere werknemers. Was je werk af dan kon je een tarief van 25 procent extra krijgen. Toen de bazen dat bedrag van de jongeren af wilden pikken ben ik voor hen in de bres gesprongen. Ik ben natuurlijk wel door de baas bedreigd. Maar hield stand en zei tegen hem, dat als hij het tarief van de jongeren zou afpakken dat productieverlies zou opleveren. Minder loon is immers minder werk! Die strijd voor de jongeren heb ik gewonnen en de baas noemde het voorval een vergissing. De jongeren waren in die tijd niet georganiseerd. Ik heb ervoor gezorgd, dat ze massaal lid werden van de vakbond.

Op dit moment zou ik willen, dat de vakbonden sterker opkwamen voor de mensen en niet pleiten voor matiging van de lonen. Kijk nou naar de problemen in de kinderopvang. Een nietszeggend vakbondje waar nog geen 100 werkers lid van zijn sluit een akkoord terwijl de bonden met meer dan 11.000 kinderopvangwerkers als lid nog hard aan het strijden zijn voor een goede CAO. Zoiets gebeurt om een wig te drijven tussen de mensen in strijd.

Als je mij vraagt of er iets veranderd is na 11 september, dan zou ik je antwoorden dat dat in mijn ogen niet zo is. Die gebeurtenissen zijn dan ook geen vrijbrief voor het agressieve optreden van het westen. Nee, bij de val van de Berlijnse muur en het uiteenvallen van de Sovjet-Unie en het verdwijnen van de socialistische staten, toen is er veel veranderd. Toen werden de kapitalisten steeds brutaler. Als we het hebben over armoede en uitbuiting in de wereld, wel daarin is in wezen niets veranderd.

De techniek is wel vooruitgegaan, de computer heeft zijn intrede gedaan. Veel mensen hebben zo'n ding in huis, maar natuurlijk is zoiets niet voor iedereen weggelegd. Ik ben grootgebracht in armoede, ik weet wat dat is. Er is tegenwoordig ook nog een andere armoede. Er heerst een egoïstische levensopvatting. Studenten bestuderen Marx, Engels en Lenin als iets belachelijks. Ze plaatsen hun ideeën in een rariteitenkabinet. Ik moet jongeren blijven zeggen, dat die ideeën juist slaan op de dag van vandaag.

Ik praat met mijn kleinkinderen. Ik zeg ze, dat het best zo kan zijn dat ze het ene moment alles hebben, zoals een redelijk betaalde baan, televisie, een auto, een computer en een eigen huis. Maar kijk nou naar de mensen die op dit moment massaal ontslagen worden? Wat moet er van hen worden? De inkomens van de mensen die bijvoorbeeld bij de KPN gewerkt hebben en nu ontslagen zijn, zijn gekelderd. De mensen moeten maar uitzoeken hoe ze hun schulden kunnen aflossen. Ze zitten diep in de problemen, bijvoorbeeld in verband met de aflossingen van hun hypotheek en leningen aan de bank. We moeten waakzaam en strijdbaar zijn, juist nu.

Vroeger was de macht van de communisten in het Nederlandse politieke veld redelijk groot. De CPN zat stevig in de Amsterdamse gemeenteraad en in de Tweede Kamer. Nu hebben we nog steeds de goede inzichten, maar we zijn met minder mensen en je ziet meteen een groot verschil. Op een enkele partij na hebben de Nederlandse politieke partijen gestemd voor het bombarderen van Kosovo en Afghanistan.

Onze partij de NCPN is weliswaar nu klein, maar we hebben nog steeds onze krant Manifest waarin duidelijk andere artikelen staan dan in welke Nederlandse krant dan ook. We hebben onze juiste mening verkondigd tegen de bombardementen. Zoals Lenin al zei, "een stap voorwaarts en twee stappen terug", we zullen door moeten gaan.

Vroeger hadden we Drees en Den Uyl die de mensen geluk en voorspoed beloofden. Wel, dat is niet uitgekomen. Als de communisten nu sterk vertegenwoordigd zouden zijn in de Amsterdamse gemeenteraad, dan was de externe verzelfstandiging van het GVB al in eerste instantie van tafel geveegd. De verzelfstandiging leidt tot privatisering van het GVB en daar zijn we tegen. Ik vind het goed om met anderen samen te werken. Ik ben lid van het comité 'Ons GVB geen NV'.

Ik ben niet voor niets 80 jaar geworden. Ik heb veel gezien in mijn leven. Wat ik nu zie is dat de armoede in de wereld net zo is als vroeger, dat een communist moet blijven strijden. Onze partij is een middel om het doel van een andere wereld, een andere (socialistische) maatschappij te bereiken. Laat je zelf zien in de strijd. Ik zal altijd blijven strijden!