In naam van het terrorisme

Door Chuck Barkey

Sinds 11 september worden overal ter wereld pogingen gedaan om progressieven te criminaliseren als terroristen. Het hebben van banden met organisaties die als terroristisch zijn gebrandmerkt is voldoende om gearresteerd te worden. De jacht op (vermeende) terroristen en (vermeende) "handlangers", in de ruimste zin van het woord is geopend.

In Colombia probeert de regering al jaren de marxistisch-leninistische guerrillabeweging FARC-EP in een crimineel daglicht te stellen. Daarin ziet zij zich extra gesteund nu zij een beroep kan doen op de internationale hetze die tegen 'het terrorisme' is losgebarsten.

Huichelarij

De Colombiaanse regering geeft een voorbeeld van huichelarij zoals met name door de regering van de VS ten toon wordt gespreid. De paramilitairen, die moordpartijen uitvoeren in Colombia, genieten bescherming van het leger, worden bewapend vanuit het leger en worden van informatie voorzien door leger en regering. Sommige commandoposten van paramilitairen bevinden zich zeer dicht bij legerkazernes en kunnen toch ongemoeid hun gang gaan.

Paramilitairen

Er bestaat geen twijfel over dat de paramilitairen een verderfelijke rol spelen in het Colombiaanse drama. Zij voeren de door de VS in Vietnam bedachte doctrine uit van de vis (rebellen) vangen door het water (de bevolking) waarin hij zwemt te verwijderen.

Ze houden zich bezig met praktijken zoals we die kennen van de dictatoriale junta's van Uruguay, Argentinië en Chili in de jaren 70/ 80. Zij komen met een lijst met namen de dorpen binnen, verzamelen iedereen op het belangrijkste plein en vermoorden de mensen, waarvan de namen op de lijst voorkomen ten overstaan van iedereen. Het gevolg is dat de overwegend eenvoudige boerenbevolking, wellicht na meerdere bezoeken door de paramilitairen uit het gebied wegtrekken. Zo raken hele streken ontvolkt.

Een deel trekt naar de steden om in krottenwijken terecht te komen zonder perspectief op een betere toekomst. Er zijn in Colombia intussen zo'n 1,5 a 2 miljoen interne vluchtelingen.

Anderen trekken verder onherbergzame gebieden in, ontginnen een stuk grond en zetten hun boerenbedrijf voort.

Maar ze kunnen geen aardappels, maniok, en maïs meer telen, omdat de wegen ontbreken om de spullen naar een markt te kunnen brengen. De boeren zien zich veroordeeld om zich toe te leggen op de teelt van coca of amapola voor de drugsproductie.

Opdrachtgevers

Het land dat de boeren hebben moeten verlaten valt in handen van grootgrondbezitters en oliemaatschappijen. Deze kapitalisten zijn de economische basis voor het paramilitarisme. We kennen het voorbeeld van de paramilitaire commandopost op 250 meter afstand van een kazerne uit een documentaire die door NOVA werd uitgezonden. Iedereen begrijpt dat dit alleen kan met toestemming van het leger.

Maar had de regering niet al bij de aanvang van de vredesonderhandelingen afgesproken dat zij het paramilitarisme een halt toe zouden roepen?

Nu probeert de regering de zaak af te doen met de belachelijke bewering dat ze geen greep zou hebben op de paramilitairen.

Nakomen van gemaakte afspraken

Over het algemeen heeft de regering veel moeite met het nakomen van afspraken, zelfs als de inkt waarmee de overeenkomsten werden opgeschreven nog niet eens droog is. Op 5 oktober 2001 werd een akkoord gesloten, het 'Akkoord van San Francisco de la Sombra', waarin staat dat met onmiddellijke ingang studie zal worden gemaakt van de aanbevelingen gedaan door de 'Commissie van Persoonlijkheden', waaronder thema's zoals een verdrag tussen regering en guerrilla met wapenstilstand, ontvoeringen, acties om een einde te maken aan het fenomeen van het paramilitarisme en het uiteindelijk bijeenroepen van een Nationale Grondwetgevende Vergadering. Zegge en schrijven twee dagen later, op 7 oktober 2001, komt president Pastrana in een toespraak aan het Colombiaanse volk opscheppen over de geweldig toegenomen kracht van het modern uitgeruste leger van Colombia, dat grote hoeveelheden troepen en tanks bijeen zal brengen rondom de gedemilitariseerde zone. Dit ondergraaft het karakter van het gebied als veiligheidszone en daarmee de fundamenten van de onderhandelingen.

Geen pottenkijkers

De president kondigt in zijn toespraak aan dat er streng zal worden gecontroleerd wie het gebied in of uitgaat. Alleen personen met toestemming van de regering mogen naar het gebied afreizen. Dit geldt uitdrukkelijk ook voor buitenlandse gasten. Voor deze antidemocratische maatregel wordt geen reden opgegeven. De FARC-EP heeft in ieder geval niets te verbergen en staat op het standpunt dat hoe meer mensen op de hoogte zijn van de gang van zaken rond de 'Tafel van Dialoog' hoe beter het is voor het vredesproces. Het FARC-EP heeft in het verleden vele organisaties en personen uitgenodigd om naar de gedemilitariseerde zone te komen om met eigen ogen te zien hoe de zaken er voor staan, om deel te nemen aan de publieke tribunes en om hun meningen over het vredesproces te uiten.

De reden voor de verscherpte controle aan de grenzen van de zone is dat de regering geen pottenkijkers kan gebruiken. Die zouden wel eens partij kunnen kiezen voor degenen die opkomen voor de belangen van het volk.

Het lot van de zone

Het ziet er nu naar uit dat de zone voorlopig gedemilitariseerd blijft, maar de FARC-EP zal zich aan een nieuwe situatie in de zone aanpassen en net als in de rest van Colombia doorgaan met de strijd.

Korte geschiedenis van de vredesonderhandelingen in Colombia.

Drie jaar geleden werd door FARC-EP en regering besloten te komen tot vredesonderhandelingen onder de volgende vijf voorwaarden vooraf:

De regering zal een zone van ruim 42.000 km2 demilitariseren.
Ontwapening en/of demobilisatie van de FARC zal aan de vredestafel niet ter sprake zijn.
De onderhandelingen zullen doorgaan zonder wapenstilstand.
De regering zal de paramilitaire groepen ontmantelen.
De regering zal in haar uitingen in de pers de guerrilla met respect bejegenen; uitdrukkingen als narco-guerrilla, terroristen, etc. zal zij niet meer gebruiken.

Toelichting bij de voorwaarden

De eerste eis is noodzakelijk omdat er een veilige plaats moet zijn voor de onderhandelingen voor de bijna 50 representanten van de FARC-EP in de verschillende commissies. Bovendien is dit feitelijk niets meer dan het bestendigen van het feit dat de guerrilla het betrokken gebied reeds vanaf begin zeventiger jaren domineert.

De tweede voorwaarde is nieuw en waarschijnlijk de belangrijkste. De ervaring in eigen land en in andere landen heeft geleerd dat geen enkel akkoord waarde heeft als er ontwapend is door de rebellen. Integendeel, overal ter wereld zijn guerrillastrijders op grote schaal vermoord na het inleveren van de wapenen.

Ook de derde voorwaarde is nieuw. De regering kan de onderhandelingen niet misbruiken om slechts de oorlogshandelingen te doen stoppen. Naarmate er resultaten worden bereikt zal de rol van de wapens meer op de achtergrond komen.

De regering heeft in de afgelopen drie jaar niets gedaan om de paramilitairen te ontmantelen. Deze plegen massamoorden in de agrarische dorpen, waardoor hele streken ontvolkt raken. De paramilitairen zijn met name actief in gebieden die zich lenen voor grootschalige landbouw en in gebieden waar olie te vinden is. Hierdoor kunnen grootgrondbezitters en oliemaatschappijen het land in bezit nemen. De paramilitairen verdedigen dus de belangen van de grootgrondbezitters, een belangrijk deel van de nationale burgerij, en van de (olie-)multinationals, die hun dienaars vinden in de compradoreburgerij.

Daarnaast hebben de paramilitairen een ideologische functie tegen de guerrilla. De guerrilla beweegt zich als een vis in het water onder de lokale bevolking. In Vietnam bedachten de VS het paramilitarisme: als je de vis niet kunt vangen, moet je hem droogleggen. Met andere woorden: verwijder de bevolking door terreur te zaaien, te moorden, te deporteren, te vergiftigen. De regering blijkt zelfs niet in staat om die paramilitaire commandoposten te ontmantelen die zich slechts op een steenworp afstand van een militaire kazerne bevinden.

Ook de vijfde eis wordt niet uitgevoerd. De taal in de media ten aanzien van de guerrilla is blijven steken in beledigende termen als narco-guerrilla en beschuldigingen van terrorisme.

Structuur van de onderhandelingen

De Nationale Tafel van de Dialoog is het belangrijkste orgaan voor het bereiken van overeenkomsten met de regering. Regering en guerrilla hebben een 'Gemeenschappelijke Agenda voor de Overgang naar een Nieuw Colombia' vastgesteld met punten die aan de 'Nationale Tafel van Dialoog en Onderhandeling' zouden worden behandeld. Men werd het ook eens over een aantal zaken van organisatorische aard, waaronder een orgaan dat de agenda van de vergaderingen van de 'Tafel van de Dialoog' voorbereidt, de 'Thematische Commissie'. Om een groter publiek bij de onderhandelingen te betrekken zijn er bovendien twee publieke tribunes in het leven geroepen, de 'Nationale Publieke Tribune' en de 'Internationale Publieke Tribune', die een waarnemende en adviserende rol spelen bij het vredesproces.