Gerommel in polderpensioenland

Uitgesteld loon wordt steeds massaler ingepikt

Door Jan Cleton

Steeds meer bedrijven passen de pensioenen niet meer aan de prijs- en loonstijgingen aan. Dit zou noodzakelijk zijn door de slechte beleggingsresultaten van de pensioenfondsen.

De algemene malaise op de beurzen heeft natuurlijk invloed gehad op het vermogen van deze fondsen, maar er is veel meer aan de hand.

Pensioen is uitgesteld loon

Welk percentage er aan pensioenpremies door werkgevers of werknemers betaald wordt doet aan het algemene gegeven dat pensioen uitgesteld loon is niet veel af. De werknemer heeft voor zijn pensioenrechten altijd loon of andere rechten moeten inleveren. In tijden van krapte op de arbeidsmarkt werd door bedrijven ook veelal geschermd met een 'waardevast pensioen'. Over de kleine lettertjes in de pensioenregeling werd niet gesproken.

Tot voor kort liepen de pensioenkassen over. Bedrijven, met name de grotere met een 'eigen' pensioenfonds, profiteerden van deze situatie direct en indirect. Enerzijds door het afdwingen van lagere pensioenpremies voor de werkgever, anderzijds door direct een greep in de pensioenkas te doen. Het eerste hoort thuis bij de CAO-onderhandelingen - het gaat hier namelijk over uitgesteld loon - het laatste werd onder meer mogelijk gemaakt door de deelname van werkgevers in de besturen van pensioenfondsen (deelnemersraden). Daarin zitten werkgevers- en personeelsvertegenwoordigers, soms ook gepensioneerden. Welke argumenten en constructies daarbij gebruikt zijn is niet duidelijk, zelfs staatssecretaris Hoogervorst van Sociale Zaken en Werkgelegenheid kan (of wenst?) daar geen inzicht in (te) verschaffen als er Kamervragen over gesteld worden. Duidelijk is echter wel dat er uitgesteld loon teruggesluisd is naar de werkgevers. En nu de nood aan de man komt is er zegge en schrijve één bedrijf dat 17 miljoen euro extra in het pensioenfonds stort om de indexatie voor deelnemers veilig te stellen. Dit vond echter plaats omdat het betreffende bedrijf, baggerconcern HBG met een eigen pensioenfonds, werd overgenomen door het Spaanse Dragados. De pensioenverplichtingen dus ook, en Dragados wenste zich daar 'geen buil aan te vallen'. Of zouden de accountants van Dragados ontdekt hebben dat HBG zich dat bedrag eerder ten onrechte toegeëigend had?

HBG heeft betaald, dus waarschijnlijk blijft de deksel op deze pot. Dat het geen sociaal beleid was van HBG, zoals de meeste media het ons voorschotelen, is echter duidelijk.

Honderden pensioenfondsen in Nederland

De Nederlandse Bond voor Pensioenbelangen (NBP) heeft een meldpunt geopend waar gepensioneerden de inflatietoeslag (indexatie) die zij van hun pensioenfonds krijgen kunnen opgeven. Zij krijgen namelijk van geen van de ongeveer 900 Nederlandse pensioenfondsen inzicht in het indexatiebeleid. Hetzelfde geldt voor de honderden pensioenregelingen die bedrijven hebben uitbesteed aan verzekeraars.

Bestuursadviseur P. de Wind van de NBP: "De Pensioen- en Verzekeringskamer zegt dat zij het niet bijhoudt, de koepel van de pensioenfondsen voor individuele ondernemingen heeft er naar eigen zeggen geen zicht op, de koepel van de pensioenfondsen die voor bedrijfstakken werken kunnen ook niet helpen met gegevens."

Tot voor kort dacht menig werknemer dat het wel goed zat met zijn pensioen. Het was allemaal veel te ingewikkeld en men vertrouwde er maar op. Een op de tien werknemers heeft trouwens helemaal geen pensioenregeling. Het isdus een chaos in pensioenland. De regelingen zijn onduidelijk voor de gemiddelde werknemer en worden bewust onduidelijk gehouden voor zelfs de speciaal georganiseerde gepensioneerden. En zelfs Tweede Kamerleden die kritische vragen stellen wordt deze informatie onthouden. Wie hebben daar belang bij? Waar blijven de klokkenluiders in pensioenland?

Kan dat niet anders?

Natuurlijk kan het anders. Maar dan, in tegenstelling tot de huidige ontwikkelingen, op basis van solidariteit. Trek de AOW op naar een door de overheid gegarandeerd modaal niveau, te betalen vanuit de gemiddelde pensioenpremie. Wie denkt meer nodig te hebben, moet zich maar bijverzekeren.

Klinkt eenvoudig toch? Maar zo werkt het niet binnen het kapitalistische systeem. Dit systeem is gebaseerd op diefstal, door de overheid gelegitimeerde diefstal van de werkende klasse. Alle voordelen die de werkende klasse, door directe en indirecte klassenstrijd, heeft behaald, worden nu na de val van het reële socialisme teruggedraaid op semi-legale en illegale wijze. En daar zullen ze mee doorgaan, of zoals een vriendin van mij het ooit tegen een werkgeversvoorman zei, die verplaatsing van fabrieken naar lage lonenlanden verdedigde: "ach hou toch op man, jullie gaan door tot wij weer geleerd hebben stenen te vreten."

Indexatie

De indexatie kan plaatsvinden op verschillende manieren. Een daarvan is de stijging van het pensioen aan te passen aan de loonstijging in het bedrijf of de bedrijfstak. Een andere methode is de stijging van de kosten van het levensonderhoud door te berekenen in de pensioenen. Deze verschillende indexatiemethodes brengen al grote verschillen voort.

Als de lonen sneller stijgen dan de inflatie, is het gunstig als het loon daaraan gekoppeld is. Wanneer de inflatie hoger is dan de loonstijging, zoals nu algemeen het geval is, is de koppeling aan de kosten van levensonderhoud gunstiger.

Reëel zou zijn: minimaal een koppeling aan de inflatie, plus de koppeling aan loonstijgingen. De winsten die het financierskapitaal gemaakt heeft met de uitgestelde lonen zijn daarmee nog lang niet gecompenseerd, maar de werkende klasse hoeft dan in ieder geval niet extra te lijden onder de gevolgen van hun piramidespel.

Loonoffer KPN-personeel en pensioen

Bij KPN voelen ook de gepensioneerden de gevolgen van het loonoffer dat het personeel gebracht heeft om een afvloeiingsregeling voor 2300 van de 4800 ontslagenen te bewerkstelligen: hun indexatie is gekoppeld aan de loonstijging van KPN-werknemers.

KLM-pensioen

De gepensioneerden van het KLM-fonds merkten dat hun deelnemersraad, waarin zij een minderheidspositie hebben, hun opinie niet via informatiebulletins wil verspreiden en ook geen adreslijst wil geven.