"Wat is nu de algemene wet die het dalen en stijgen van het arbeidsloon en de winst in hun wederzijdse verhouding bepaalt? Zij staan in omgekeerde verhouding tot elkaar. Het aandeel van het kapitaal, de winst, stijgt in dezelfde verhouding waarin het aandeel van de arbeid, het dagloon, daalt, en omgekeerd. De winst stijgt in dezelfde mate als het arbeidsloon daalt, zij daalt in dezelfde mate als het arbeidsloon stijgt."
"Men zal ons misschien tegenwerpen, dat de kapitalist winst kan maken door een voordelige ruil van zijn waar met andere kapitalisten, door het stijgen van de vraag naar zijn waar, hetzij tengevolge van de opening van nieuwe markten, hetzij tengevolge van een tijdelijk vergrote behoefte op de oude markten enz.; dat de winst van de kapitalist dus groter kan worden ten koste van andere kapitalisten, onafhankelijk van het stijgen of dalen van het arbeidsloon, van de ruilwaarde der arbeidskracht; of de winst van de kapitalist zou ook kunnen stijgen door verbetering van de arbeidsinstrumenten, door een nieuw gebruik der natuurkrachten enz."
"Allereerst zal men moeten toegeven, dat het resultaat hetzelfde blijft, ofschoon het langs omgekeerde weg verkregen is. De winst is wel niet verkregen omdat het arbeidsloon is gedaald, maar het arbeidsloon is gedaald omdat de winst is gestegen. De kapitalist heeft met dezelfde som vreemde arbeid een grotere som ruilwaarden gekocht, zonder dat hij daarom de arbeid hoger heeft betaald; dat betekent dus dat de arbeid lager wordt betaald in verhouding tot de zuivere opbrengst, die de arbeid de kapitalist verschaft."
"Bovendien herinneren wij er aan, dat ondanks de schommelingen van de warenprijzen de gemiddelde prijs van elke waar, de verhouding waarin zij tegen andere waren geruild wordt, is bepaald door haar productiekosten. De winsten van de ene kapitalist ten koste van de ander moeten dus binnen de klasse van de kapitalisten tegen elkaar opwegen." (einde citaat)
Als u het bovenstaande citaat niet begrijpt, omdat u anders 'geleerd' heeft, of omdat u het bent gaan betwijfelen door de overdonderende hoeveelheid mensen die door onjuiste voorlichting anders denken, dan is het echt tijd deze in populaire taal gestelde klassieker van Marx eens te (her)lezen. Er is in meer dan 150 jaar, na de eerste keer dat dit werk verscheen, weinig veranderd. De positie van de arbeidersklasse in het rijkere deel van de wereld is door strijd enigszins verbeterd. De uitbuitingsgraad echter niet. Zoals Marx in het voorgaande citaat al aangaf: "Allereerst zal men moeten toegeven, dat het resultaat hetzelfde blijft, ofschoon het langs omgekeerde weg is verkregen. De winst is weliswaar niet gestegen omdat het arbeidsloon is gedaald, maar het arbeidsloon is gedaald omdat de winst is gestegen."
Als u wilt begrijpen waarom het kapitalisme vervangen moet worden door een hogere vorm van maatschappelijk bestel, of omdat u uw kennis wilt opfrissen - om het in eenvoudige bewoordingen door te geven aan nieuwe generaties - dan is dit werk nog steeds hoogst actueel en van grote maatschappelijke waarde.
Het boekje, 103 blz, 7e druk, uitg. Pegasus Amsterdam, 1977, is te bestellen bij NCPN, Haarlemmerweg 177, 1051 LB Amsterdam,.Tel: 020-6825019.Prijs 5,75 euro, excl. 1,50 euro verzendkosten. Of via de boekhandel.