Barbarij of socialisme

Van de redactie

Burgerlijke economen en de media doen het voorkomen of de economie niet te voorspellen valt en dus ook niet te plannen. Er wordt een beeld geschetst, en in duizendvoud gekopieerd in allerlei andere (cultuurbepalende) programma's, van een wereld als een dynamisch proces vol tegenstellingen. Een vrije markt van botsende belangen, die er altijd was en eeuwig zal blijven.

Goede tijden volgen slechte tijden op, het verlies van de een is de winst van de ander, de een z'n dood is de ander z'n brood, de tucht van de (onvoorspelbare) markt, wie hard werkt zal oogsten en nog tal van andere verhalen worden dagelijks 'gecommuniceerd' naar de bevolking. Kenmerkend voor al die verhalen is het beeld van de onplanbaarheid en onbegrijpelijkheid van de maatschappelijke en economische processen. Er zit, volgens deze burgerlijke logica, geen lijn in de geschiedenis en planning op wat langere termijn dan één of twee jaar is niet mogelijk.

Wat overblijft is uiteraard een pragmatische, flexibele kijk en houding. Steeds weer op zoek naar het gat in de markt, de nieuwste modernste superwinstbron. Wie goed zoekt zal steeds weer vinden, is de suggestie. Van krantenjongen tot miljonair, het blijft voor iedereen in principe mogelijk. En wie oppervlakkig kijkt ziet ook een wereld die overeenstemt met dit beeld. Er valt immers nog veel te 'verdienen' in (of weg te slepen uit) andere delen van de wereld, de kosten kunnen hier nog worden gespaard door elders te investeren en de kapitalistische globalisering van de wereld maakt het mogelijk om het kapitaal flitsend overal in de wereld van seconde op seconde in te zetten en weer terug te nemen. Maar het geldt ook voor het dagelijkse leven. De calculerende burgers, zeg maar de mensen die geen dief zijn van hun eigen portemonnee, worden steeds opnieuw uitgedaagd om winstjes en voordeeltjes te pakken. Ga op zoek naar de goedkoopste aanbieder, spaar zegeltjes, neem de goedkoopste energie-, de goedkoopste telefoonaanbieder. Doe mee aan steeds weer nieuwere en uidagendere loterijen, speculeer met tweede hypotheken, sluit leningen, koop op krediet, ga ook in aandelen. Kortom leef vrij, neem je zaken (individueel) zo goed mogelijk waar. Als je slim bent red je het, wie het niet redt is dom. Eigen schuld een dikke bult. Het tweede slachtoffer, na de 'planning' is de 'solidariteit'. Solidariteit en planning, juist de belangrijkste ingrediënten van het socialisme!

Maar is de wereld werkelijk wel zo onbestuurbaar? Is de samenleving echt niet maakbaar? Inderdaad, niet onder het kapitalisme, waar de wetten van de jungle heersen en bewust in stand worden gehouden. Maar dat systeem zal ten onder gaan aan zijn eigen tegenstrijdigheden. Doeltreffende planning en maatschappelijke sturing zijn echter onder socialistische verhoudingen wel degelijk mogelijk. Deze hogere trap van menselijke beschaving zal op termijn de kapitalistische chaos overwinnen. De keuze is simpel: barbarij of socialisme.