Werkloosheidsbarometer

30.000 banen in de visserij dreigen te verdwijnen. In totaal dreigen door de afbraak van de Europese visserij 100.000 banen verloren te gaan.

Massademonstraties in India tegen VS-politiek, georganiseerd door SUCI (Socialist Unity Centre of India)

Door Wil van der Klift

De dollar zakt, de Dow valt en het herstel van de Amerikaanse economie lijkt steeds fragieler. Nog geen half jaar geleden leken de VS de hele wereldeconomie uit het slop te trekken. Sindsdien zakte de Dow Jones-index met 7 procent (tel uit je winst), terwijl de dollar 4,5 procent inleverde. De daling van de dollar voltrok zich tot nog toe ordentelijk en komt de meeste landen niet slecht uit. Het wordt pas gevaarlijk als de dollar in een vrije val terechtkomt. Om dat te voorkomen praten alle opiniemakers over de verbeterende vooruitzichten voor de wereldeconomie op de langere termijn. Er mag geen paniek ontstaan. Zo kopt een artikel in de Haagsche Courant van prof. Dr. L.A. Ankum, emeritus hoogleraar aan de Universiteit van Amsterdam: 'Er is geen reden tot vrees voor een echte depressie'. Hij besluit zijn artikel echter met de zin: "Maar u mag het me niet verwijten als het toch weer anders loopt dan we denken". Een staaltje van optimistologie op hetzelfde ogenblik dat de Amsterdamse beurs 20 procent verloor in twee maanden, de Londense technologie-beurs 80 procent sinds 2000 en de Nasdaq 70 procent ten opzichte van zijn hoogste stand twee jaar geleden. De Duitse concurrent, met de veelzeggende naam Neuer Markt kelderde in twee jaar zelfs met 90 procent.

Marxisten hebben andere gereedschappen ter beschikking om de ontwikkelingen te kunnen begrijpen. Op het moment dat de koers van het aandeel Corus 15,2 procent keldert, de visserijhervorming het werk van ruim 100.000 mensen in Europa bedreigt, ondernemers massaal toegeven dat er in 2002 geen economisch (winst)herstel zal plaatsvinden, de kans groot is dat zakenbanken op Wall Street de komende maanden weer vele duizenden mensen zullen ontslaan en de Nederlandse coalitiepartners de bezuinigingsplannen van 10 miljard euro met nog een paar miljard euro extra verhogen, toont Manifest de achterliggende ontwikkelingen en de noodzaak tot strijd.

Daarom hieronder een stuk uit een artikel van de Indiase SUCI (Socialist Unity Centre of India), één van de Indiase communistische partijen, over de introductie van de euro. (Wij zullen het hele stuk met enkele ander macro-economische analyses binnenkort als brochure uitgeven).

(Begin citaat)

Euro: weerspiegeling van hevige imperialistische concurrentie op wereldniveau

Als uitdaging voor de, sinds de Tweede Wereldoorlog, onbetwiste dominantie van de dollar op de wereldmarkt is op 1 januari 2002 de euro verschenen als concurrerende munteenheid. Dit is een veelbetekenende wijziging in de ogenschijnlijke eenheid van het wereldkapitalisme.

De Europese Monetaire Unie (EMU), waar twaalf landen bij aangesloten zijn, heeft een bijna even sterke economische kracht, weerspiegeld in hun gezamenlijke munteenheid, die de mythe van de zogenaamde 'eenpolige' wereld, overheerst door de Verenigde Staten, doet wankelen. Dat Japan, ondanks protesten van de VS, haar valuta, de yen, heeft laten devalueren is een volgende aantasting van de dominantie van het 'dollarimperialisme'.(...)

Eurozone: vergelijkbare economische kracht

Euro komt Europese bourgeoisie ten goede en niet gewone bevolking

De feiten duiden echter op enorme prijsverschillen voor dezelfde producten in verschillende landen binnen de eurozone. (...) Dit komt doordat de prijzen van sterkere, kapitaalkrachtige staten in relatief zwakkere staten de overhand krijgen. De oorzaken hiervan moeten gezocht worden in economische wetmatigheden. Het is terecht beschreven: "Zolang de leveringskosten in de lidstaten verschillen, of het nou de loonkosten, BTW, of distributiekosten betreft, zullen de prijzen verschillen. Of we nou één munteenheid hebben of niet." (Lea Pattersone, The Statesman, 8 januari 2002) (...)

Voor de arbeidersklasse van Europa is de belangrijkste vraag of het aannemen van een gemeenschappelijke munteenheid een einde zal maken aan de stagnatie van de economie. Dit laatste is een algemeen verschijnsel op dit moment over de hele wereld, ten gevolge van de zware recessie, gepaard gaande met het ontslag van tienduizenden werkende mensen, onder het mom van 'reorganisatie', 'herstructurering' en dergelijke. Dit zijn de gebruikelijke methoden waartoe de kapitalistenklasse haar toevlucht neemt om zo de gevolgen van de crises, inherent aan het kapitalistische systeem, af te wentelen op de arbeidersklasse. Frederick F. Clairmont slaat de spijker op zijn kop als hij opmerkt dat "de eurozone stagneert, want de komst van de euro is geen toverwoord waarmee de stagnatie kan worden veranderd in herstel. En het zou zelfs zo kunnen zijn dat de euro de crisis aanvankelijk erger maakt door een ongunstige invloed op de balans van bedrijven. Het aanpassingsproces zal niet gemakkelijk zijn en het verloop ervan is niet zeker." (Debacle of Neo-Liberism, Economic and Political Weekly, 2 februari 2002).

De burgerlijke heersers van iedere staat zullen proberen hun eigen belangen veilig te stellen, door steeds meer van de lasten door de bevolking in de respectievelijke landen te laten dragen. En zij zullen proberen de mensen tegen elkaar op te zetten, om de eenheid van de Europese werkende klasse te breken. Dus voor de Europese werkende bevolking heeft de euro een gemeenschappelijke uitkomst: economische lastenverzwaring en ontberingen.(...)

De Europese arbeidersklasse zal nog meer zware aanvallen te verduren krijgen. Niet alleen in de vorm van toenemende economische lasten maar ook aanvallen op de democratische rechten van organisaties en bewegingen, nuhet 'terrorisme' een handig wapen is geworden in handen van de heersers, waarmee zij democratische vormen van protest en verzet zwart kunnen maken en inperken. Aan de andere kant heeft de Europese bourgeoisie, en de grote bourgeoisie nog meer reden tot opgetogenheid [naar aanleiding van de euro, nvdr]. Ten eerste zal het binnen de eurozone leiden tot overnames van en fusies met bedrijven van zwakkere concurrenten door bedrijven met meer economische macht. Ten tweede, zoals de minister van Financiën van Duitsland, Hans Eichel, zei zal de euro al snel een concurrerende munteenheid worden in Engeland en in andere Europese landen buiten de eurozone. Hij bedoelt Zweden en Denemarken, die zich niet hebben aangesloten bij de Europese Monetaire Unie. In een interview met Der Spiegel, een Duits tijdschrift, beweerde de minister: "De euro zal, gezien de enorme macht erachter, een concurrerende munteenheid worden in veel landen, in het bijzonder binnen Europa." Hij zei dat Zwitserland waarschijnlijk de euro als tweede munteenheid zal accepteren en in de Balkanlanden zou de euro "de enige werkelijk geaccepteerde munteenheid kunnen worden, afhankelijk van de omstandigheden waarin het land verkeert". En nog belangrijker is de opmerking van Wim Duisenberg, de president van de Europese Centrale Bank in Frankfurt. (...) Duisenberg merkt op: "De euro is een nieuwe munteenheid, die wordt gebruikt in het op een na grootste economische gebied ter wereld. De factor van de omvang - in het bijzonder voor zover het de kapitaalmarkten in de euroregio betreft - kan invloed hebben op het gebruik van de euro over de grenzen heen, zowel door inwoners als niet-inwoners." (Financial Times, 31 december 2001).

Deze woorden worden nog belangrijker als het bankroet van de economie van de VS zorgt voor een dusdanig verlies aan vertrouwen, dat dit kan leiden tot de overdracht van kapitaal dat nu is belegd in de kapitaalmarkten van de VS naar kapitaalmarkten binnen de eurozone, op zoek naar stabiliteit. Ondanks de enorme militarisering en het opvoeren van de oorlogseconomie om het vertrouwen van de investeerders kunstmatig in stand te houden. En tenslotte zal de euro dan de basis onder de superioriteit van de dollar aantasten.

Devaluatie van dollar en verlies van grote sommen geld: een stellige mogelijkheid

Dergelijke landen, waarvan sommige, waaronder India, drie jaar geleden zijn begonnen met het opbouwen van euroreserves, zouden er wel eens voor kunnen kiezen om ofwel volledig over te stappen op de euro, ofwel de euro te gebruiken als tweede belangrijke reserve aan buitenlandse deviezen.(...)

Het onvermijdelijke resultaat daarvan zal, volgens inschatting van analisten, een devaluatie van de dollar zijn van 40 procent.

Voor de derdewereldlanden, die hun buitenlandse schulden moeten afbetalen inclusief rente, zal de schuldenlast 40 procent lager worden, ten gevolgevan deze devaluatie van de dollar met 40 procent, als de euro eenmaal is gestabiliseerd en een alternatieve valuta is geworden.

Het verdwijnen van de heerschappij van de dollar zal de VS in vele opzichten hard treffen. (...) Het zal inmiddels duidelijk zijn dat als de euro een stabiele valuta is geworden dit het belang van de dollar grotendeels zal ondermijnen en de opperheerschappij van de VS in de internationale economie rake klappen zal krijgen. (Bartaman, een Bengaals dagblad, 29 januari 2002).

Verscherping van concurrentiestrijd om markten tussen imperialisten

De concrete taak waar de werkende klasse voor staat is het opbouwen van een machtige verenigde democratische beweging, om de druk op de kapitalistisch-imperialistische heersers op te voeren om hen te laten zorgen voor betaald werk, behoud van banen en een menswaardig bestaan. (...) (einde citaat)