|
|
|
Meer dan 50 miljoen doses ervan werden ondertussen toegediend in Cuba en Latijns Amerika, met prachtige resultaten. Ik heb een afspraak met de dokters Gustavo Sierra González en Ricardo Montero Martínez. Ze hebben het uitgebreid over hun werk en over het verbluffende wetenschapsbeleid in Cuba.
Dr. Gustavo Sierra González is vice-president en directeur van de afdeling Fundamenteel Onderzoek van het Finlay-instituut. Hij en dr. Concepción Campa, voorzitster van het Finlay-instituut, ontwikkelden in de jaren '80 het vaccin tegen meningitis B.
Dr. Ricardo Montero Martínez is commercieel directeur van Finlay. Verantwoordelijk voor de onderhandelingen met de Anglo-Amerikaanse multinational SmithKline-Beecham over het samenwerkingsakkoord voor de wereldwijde commercialisering van het Cubaanse meningitis B-vaccin.
"Wetenschappers moeten de werkelijkheid niet bestuderen maar ze veranderen." Dat is het motto van de Cubaanse Dag van de Wetenschap, waarvoor ik op 15 januari in Havana was.
Wij hebben 210 wetenschappelijke instituten voor onderzoek en productie. De ontwikkelingspool hier in het westen van Havana telt 47 wetenschappelijke instituten zoals Finlay, het Instituut voor moleculaire microbiologie, het Tropisch Instituut Pedro Kuri, enzovoort.
Vaccins zijn voor ons land een belangrijke prioriteit. Cuba wil zelf vaccins ontwikkelen en produceren. Behalve Finlay zijn er nog 25 andere instituten betrokken bij de studie en de ontwikkeling van vaccins. Het vaccin tegen hepatitis B (geelzucht), ontwikkeld, geproduceerd en gecommercialiseerd door het Cubaans Centrum voor Genetische Manipulatie en Biotechnologie, is onlangs officieel aanvaard door de Wereldgezondheidsorganisatie (WGO). Cuba is nu officieel een bevoorrader van het hepatitis B-vaccin voor de WGO.
Al in 1985 startten we met de eerste klinische proeven bij de onderzoekers zelf, om de onschadelijkheid van ons product aan te tonen. In 1987 volgden de eerste tests op patiënten. Tussen '87 en '89 zetten we een vergelijkend onderzoek op in de zeven ergst getroffen provincies van het land. We betrokken belangrijke internationale groepen bij de testresultaten, ook uit de Verenigde Staten. Er wilden 106.256 vrijwilligers meedoen aan de studie. De helft van hen kreeg het vaccin, de andere helft een placebo. Na twee jaar vergeleken we de resultaten in beide groepen: het vaccin bleek voor 83 procent efficiënt te zijn. Van elke 100 infecties bij de niet gevaccineerden waren er maar 17 in de gevaccineerde groep. Het vaccin had ook geen nevenwerkingen.
Op basis van die resultaten zijn we vanaf 1989 een massale vaccinatiecampagne gestart van alle kinderen en jongeren tussen drie maanden en 24 jaar in ons land. We begonnen in de regio's en de leeftijdscategorieën die het meest risico liepen en breidden zo geleidelijk uit.
In 1989 was er ook in de Braziliaanse staat Sao Paolo een epidemie van meningitis B. Er kwam een verzoek om 50.000 doses van het vaccin te leveren. De studies die in Brazilië werden opgezet, althans die degelijk werden uitgevoerd, gaven gelijkaardige effectiviteitcijfers van 74 procent tot meer dan 90 procent. Vandaag zijn in totaal al meer dan 30 miljoen doses naar Brazilië uitgevoerd. Daarnaast bevoorraadt Cuba ook Argentinië, Chili, Uruguay, Colombia, enz.
Tot op vandaag is het Cubaanse vaccin het enige doeltreffende tegen meningitis B. Voor de twee andere groepen, A en C zijn allang goede vaccins voorhanden. Het meningitis C-vaccin is nu zelfs enorm verbeterd.
Dr. Montero: In het begin waren we eigenlijk niet echt van plan ons product te commercialiseren. We dachten helemaal niet in termen van 'verkopen'. Maar omdat de farmaceutische industrie zo agressief is, besloten we toch een internationaal patent te nemen. En maar goed ook! Ondertussen is de wereld drastisch veranderd door het wegvallen van de Sovjet-Unie. Dankzij dat patent moeten de multinationals ons serieus nemen. In 1993 kregen we een gouden medaille van de World International Property Organization (WIPO). Dat was een erkenning van de wetenschappelijke ontwikkeling in Cuba en bracht tegelijkertijd de waarde van het patent nog eens voor het voetlicht.
Vandaag zijn er vijftien landen die het product hebben geregistreerd, waaronder ook Syrië, Rusland en Zuid-Korea. Guatemala deed het vorige week. Al die landen gebruiken het vaccin om epidemische uitbarstingen te bestrijden. Alleen in Cuba is er een politiek van algemene vaccinatie tegen meningitis B. Nochtans is alleen het vaccin toedienen bij epidemieën ontoereikend: er blijft voortdurend een risico voor uitbarstingen, waar de niet-gevaccineerden uiteraard de dupe van zijn.
We gingen globaal gezien akkoord met de mogelijkheid van een wereldwijde commercialisering maar we stelden natuurlijk onze voorwaarden. We verdedigden onze rechten.
Dr. Montero: Voor ons was een alliantie met zo'n multinational een noodzaak. Zij kon de wereldwijde commercialisering verzekeren, iets wat voor ons onhaalbaar was. Tegelijk konden we zo de 'politieke verdachtmaking' van het vaccin doorbreken. Zolang we het alleen probeerden, zouden de vijanden van Cuba de verspreiding van het vaccin dwarsbomen.
Een eerste belangrijke barrière was de economische blokkade tegen Cuba. SKB is een Anglo-Amerikaans concern, hun grootste markt is die van de VS. Hetduurde twee jaar voor de zaak rond was. SKB organiseerde een stevige lobby naar het Amerikaans Congres, onder de stelling: "Dit vaccin is een noodzaak voor de VS en de geïndustrialiseerde wereld." Wetenschappers van overal ter wereld verdedigden het Cubaanse vaccin. Ook vanuit het Amerikaanse volk ontstond druk. De vele brieven van Congresleden aan het ministerie van Financiën dat het embargo tegen Cuba moet controleren, zorgden er uiteindelijk voor dat SKB een licentie kreeg om met Cuba samen te werken "wegens humanitaire en gezondheidsredenen voor de Verenigde Staten".
Deze samenwerking is historisch: voor het eerst in de geschiedenis zal een vaccin dat ontwikkeld werd in een derdewereldland zijn toepassing krijgen in de geïndustrialiseerde wereld.
Binnenkort begint SKB in België met de klinische testfase van het Men-B-vaccin. Enkel zo'n uitgebreide toepassing op het terrein zal definitief kunnen aantonen wat we stellen. Wanneer het vaccin op de markt is, zullen de feiten voor zich spreken.
Ja, onze wetenschappers worden benaderd door de westerse industrie. Maar het aantal overlopers is beperkt. Wij Cubanen vinden dat de mensen in de wereld een beter lot kunnen hebben dan vandaag. We zetten ons daarvoor in.Dat houdt ons hier. Zeg maar gerust dat vandaag elke topsporter of wetenschapper benaderd wordt. We zijn een volk met idealen. Zo worden we grootgebracht. We verdedigen de idee dat een maatschappij zich planmatig kan ontwikkelen, dat de mensen in de wereld een beter lot kunnen hebben dan vandaag.
De mensen aan de top zijn het resultaat van een brede en stevige basis van vorming en opleiding van tienduizenden jongeren in de sport en de wetenschappen. Met ons socialistisch systeem krijgen alle jongeren die aanleg hebben de kans zich te ontplooien. Onze resultaten tonen aan wat voor een verspilling het kapitalisme veroorzaakt! Kijk naar de Olympische Spelen. Een klein arm land als Cuba met 10 miljoen inwoners kan zich in prestaties en medailles meten met de rijkste landen. In Barcelona haalden we de vijfde plaats, in Sydney de achtste. Als Cuba deze mooie resultaten kan halen met zo'n kleine bevolking en weinig middelen, wat voor resultaten blijven dan niet onontgonnen in de kapitalistische wereld door niet een gelijkaardige politiek te voeren als op Cuba?
Het Finlay-instituut heeft een web-pagina waarop o.a. alle studies die rond het Meningitis B werden gepubliceerd kunnen worden geraadpleegd: www.sld.cu/instituciones/finlay (Ook tegen kanker en aids)
|
Dr. Sierra: "Cuba organiseert al meer dan 40 jaar massale vaccinatie-campagnes. Polio of kinderverlamming is hier al uitgeroeid in 1961, slechts twee jaar na de revolutie van 1959. We waren hierin het eerste land in Amerika, vóór de Verenigde Staten. In de loop van de jaren '90 zijn ook mazelen, rubella en bof verdwenen uit Cuba. Vandaag wordt elk Cubaans kind gratis ingeënt tegen dertien ziektes.
We commercialiseren niet alleen het gekende vaccin tegen meningitis B (en C), het Va-MenGOC-BC(r), maar ook tegen tetanus, hepatitis B, naast een trivalent vaccin tegen leptospirose. Binnen twee jaar commercialiseren we ook vaccins tegen tyfus (polysacharide Vi), hemofilus influenza, meningitis AC, een gecombineerd vaccin tegen difterie, tetanus, kinkhoest (DPT), en andere combinaties: DPT + hepatitis B, DPT + hepatitis B + Hemofilus influenza, DT + Vi. We hebben ook onderzoeksprojecten lopen. Zo staat de ontwikkeling van een vaccin tegen cholera op een vergelijkbaar niveau met de Verenigde Staten en Zweden. In het centrum voor moleculaire immunologie is er een onderzoekslijn naar therapeutische vaccins tegen kanker, waarmee we ook op internationaal niveau staan. En daarnaast lopen belangrijke projecten voor vaccins tegen dengue (knokkelkoorts) en tegen aids. In dat laatste project werd een pré-vaccin in klinische testen uitgeprobeerd, om op basis van de resultaten het werk verder te zetten. Nu wordt een tweede testfase voorbereid." |