Crisisbarometer

Uitgeverij PCM  

Door Wil van der Klift

Vanaf midden november 2001 hield Manifest de golf van (massa)ontslagen in Nederland, en elders op de wereld, voor zover de media daarover berichten, bij. We telden het totale banenverlies, niet het veel grotere aantal mensen dat 'afvloeide'. Achter die cijfers gaat een echte economische crisis schuil die zich steeds verder verdiept. De komende periode zullen we de nadruk meer gaan leggen op de inkomensgevolgen van de crisis, terwijl inmiddels de werkloosheid blijft toenemen.

Het herstel van de economie in de eurozone blijft uit. Nieuwe gegevens over detailhandelverkopen en de industriesector geven aan dat de economie dit jaar waarschijnlijk niet meer opveert. De detailhandel in de twaalf eurolanden verkocht in de maand juni 0,9 procent minder dan in juni vorig jaar. Er werden minder voedingsmiddelen (min 1,8 procent), minder kleding (0,7 procent) en minder huishoudelijke apparaten (min 2,8 procent) verkocht. De lagere verkopen gaan gepaard met een verminderd consumentenvertrouwen in de eurozone. Dit staat onder druk door de stijgende werkloosheid. In Nederland staat het consumentenvertrouwen nu op het laagste niveau in acht jaar.

Eerst loon inleveren, dan op straat geschopt

In juni kondigde IT-bedrijf Aino aan het salaris van een deel van het personeel met 20 procent te korten. Nu worden 135 van de 680 werknemers ontslagen. Op basis van welk loon wordt hun uitkering nu berekend?

Financieel adviseur SpaarSelect gaat op korte termijn twaalf van de 32 kantoren sluiten. Inmiddels is zestig van de circa 600 medewerkers ontslag aangezegd. Ook hier wordt grof met de rechten van de werknemers omgesprongen. Een sociaal plan voor de ontslagen vaste medewerkers vindt hij niet nodig. Met de vakbonden is niet overlegd.

Philips gaat opnieuw ingrijpen in twee van zijn belangrijkste divisies: halfgeleiders en componenten. Philips sluit niet uit dat chipfabrieken, waar 32.500 mensen werken, worden gesloten. In oktober volgen uitgewerkte plannen. Ook PinkRoccade gaat opnieuw banen schrappen: 350 arbeidsplaatsen bij de ict-dienstverlener. De vraag naar ict-diensten zal ook volgend jaar waarschijnlijk niet stijgen. PinkRoccade bracht het aantal banen terug van 9.450 tot 8.750, door natuurlijk verloop en door ontslagen. Dit najaar moeten nog eens 350 werknemers in Nederland en Groot-Brittannië van de loonlijst. Daarmee komt het totaal op 1.000.

Steeds minder sociale plannen; gedwongen ontslag wordt regel

PCM-uitgevers gaat 'onorthodoxe' bezuinigingen doorvoeren. De kaasschaaf voldoet niet meer. Zo verdwenen 250 van de bijna 4.000 banen. Om de geesten rijp te maken voor de volgende bezuinigingsronde waarschuwt de raad van bestuur dat de halfjaarcijfers niet moeten worden aangezien voor het licht aan het einde van de tunnel.

Zuivelproducent Campina schrapt in de komende anderhalf jaar nog eens 250 banen in Nederland. Die komen bovenop de 150 ontslagen die het concern in juli aankondigde. Gedwongen ontslagen sluit de onderneming niet uit. Bij het bedrijf werken nu ruim 3.600 mensen. Zuivelconcern Friesland Coberco sluit een fabriek voor kindervoeding in Rijssen. Hierdoor verliezen 130 mensen hun baan.

IHC Caland meldde dat eenderde van de 770 banen bij Van der Giessen wordtgeschrapt. "Vooral op de werf zullen er banen verdwijnen. Er zal ook sprake zijn van gedwongen ontslagen."

Speculeren met aandelen

FNV Bondgenoten schrapt per 1 januari tweehonderd banen. De grootste vakbond van Nederland moet door een miljoenentekort, mede veroorzaakt door kapitalistisch speculeren op de beurs, flink bezuinigen en maakte de reorganisatieplannen bekend. In de tweehonderd voltijdbanen (ongeveer 210 mensen) zijn de circa zeventig ontslagen die enkele weken geleden werden aangekondigd, meegenomen. Gedwongen ontslagen zijn daarbij niet uitgesloten, zei bestuursvoorzitter Hans de Vries donderdag in een toelichting (SIC!). In totaal werken bij Bondgenoten nu nog ongeveer 750 mensen. Bij een eerdere reorganisatie zijn al 170 banen verdwenen.

Werkloosheid elders

De werkloosheid in de eurozone is in juli onveranderd gebleven op 8,3 procent ten opzichte van een maand eerder. Het niveau voor juni werd neerwaarts aangepast van 8,4 naar 8,3 procent. Luxemburg had de laagste werkloosheid in de EU met 2,4 procent, Spanje de hoogste met 11,3 procent, gevolgd door Finland met 9,3 procent. De werkloosheid in de vijftien EU landen, inclusief Denemarken en Zweden, is onveranderd gebleven op 7,7 procent. De cijfers van Nederland, Griekenland en Italië waren nog niet beschikbaar. Maar het zal niet lang meer stabiel blijven, zoals onderstaande ontwikkelingen aantonen.

Het Duitse chemie- en farmacieconcern Bayer heeft aangekondigd tussen nu en 2005 4.700 extra banen te schrappen. De maatregel komt bovenop het verlies van 10.300 arbeidsplaatsen dat eerder was aangekondigd. In totaal zullen nu de komende drie jaar 15.000 arbeidsplaatsen verdwijnen bij het bedrijf.

De Deutsche Bank sluit eenvierde van de filialen voor particuliere klanten. Het gaat om 260 van in totaal 1030 kantoren in Duitsland, die worden vervangen door zo'n 300 automaten. Dit kost 1.800 extra arbeidsplaatsen. In juni had de bank al het verlies van 3.770 banen bekendgemaakt, bovenop de 9.200 arbeidsplaatsen die de Deutsche Bank vorig jaar al aangaf te gaan schrappen. Gedwongen ontslagen worden niet uitgesloten.

Het Duitse mobieletelecombedrijf Mobilcom is in acute geldnood geraakt. Grootaandeelhouder France Télécom (28,5%) worstelt met een schuld van 69,7 mrd euro en maakte bekend geen geld meer in het verlieslatende Mobilcom te steken. Daarmee staan een week voor de verkiezingen in Duitsland 5.500 banen op de tocht. De Duitse staat overweegt 'kredietgaranties' te verstrekken en heeft hulp toegezegd aan het in financiële moeilijkheden verkerende telecombedrijf Mobilcom. Het Duitse ministerie van Justitie zei gisteren Mobilcom juridische hulp te willen geven. France Télécom zou zich contractueel verplicht hebben Mobilcom tot 2010 financieel te ondersteunen. Zou Chirac toch liever verder gaan met Stoiber?

Langer werken minder overwerk

De Franse werkgevers hebben aangedrongen op een versoepeling van de 35-urige werkweek. De wettelijke reductie van de werkweek, sinds 1 januari, van 39 naar 35 uur - het boegbeeld van de de vorige centrum-linkse regering - moet van tafel. De werkgevers, verenigd in Medef, willen bovendien dat de regering de rem op het aantal uren overwerk versoepelt. Nu ligt er bij wet het verbod om meer dan 130 uren overwerk per jaar toe te staan; Medef wil dat die limiet wordt opgetrokken tot 200 uren overwerk per jaar. Bernard Thibault, voorzitter van de communistisch georiënteerde vakbond CGT dreigde met demonstraties als de centrum-rechtse regering voet bij stuk houdt.

En nog een paar voorbeelden

Zurich Financial Services Group heeft in de eerste zes maanden een verlies van 2 mrd euro geleden. De Zwitserse groep, naar premie-inkomen de zevende verzekeraar in Europa, heeft een herstructurering aangekondigd waarbij 4.500 van de wereldwijd 70.000 banen verdwijnen.

De Amerikaanse computerfabrikant International Business Machines gaat mogelijk 4.000 banen schrappen. Een meerderheid van de te schrappen banen zullen staffuncties zijn, zo wordt verwacht. De consultancytak van Pricewaterhouse heeft circa 30.000 werknemers, de servicedivisie van IBM 50.000. IBM heeft alleen dit jaar al 15.600 banen geschrapt.

KLM-partner Northwest Airlines zet in de herfst een streep door ongeveer 330 arbeidsplaatsen. Na de aanslagen van 11 september vorig jaar zette Northwest al 670 medewerkers op straat. Deze mensen werden echter weer opgeroepen voor de drukke zomermaanden. Ze kregen een contract voor drie maanden. Die periode liep kortgeleden af. Wegwerpwerknemers, een verschijnsel uit het begin van de vorige eeuw.

Lucent Technologies kondigde bij de presentatie van de cijfers over het derde kwartaal aan 7.000 banen te schrappen om jaarlijks 700 mln dollar te besparen. Inmiddels ziet de telecomtoeleverancier in dat hij dieper in de kosten moet snijden en dat zal gepaard gaan met additionele ontslagen. Hoe groot de banenreductie uitpakt, maakt de onderneming op 23 oktober bekend.

Dit korte overzicht eindigt met de toekomstige partner van Corus, het Braziliaanse Companhia Siderurgica Nacional (CSN), dat 600 banen gaat schrappen vóórdat de fusie met Corus afgerond wordt. Zou dat toeval zijn?