De Communistische Partij van China: avond- of morgenrood?

Sjanghai is uitgegroeid tot moderne stad; China staat aantoonbaar op de wereldkaart.

Door Dirk Nimmegeers

Niet zo lang geleden kwam de politieke leiding van het grootste volk ter wereld bijeen. De Communistische Partij van China (CPC) hield haar 16e Nationaal Congres. Nu de storm weer geluwd is en de sensatiepers zich op nieuwe nieuwsitems stort, wordt het tijd voor een wat zakelijker onderzoek. (Dit is deel 1 van 2 delen, het hele artikel staat op de website: www.ncpn.nl)

Heeft de partij het communisme afgezworen? Zijn de leiders alleen nog geïnteresseerd in het behoud van de macht?

Verandering en continuïteit

We doen een poging "de waarheid uit de feiten te halen" (1). Tijdens het Congres is een nieuw Centraal Comité gekozen dat op zijn beurt een nieuw Politbureau en binnen dat orgaan een Permanent Comité van negen leden aanstelde. Ook werd door de deelnemers de balans opgemaakt van het werk sinds het vorige congres en werden de beleidsplannen vastgelegd voor de komende vijf jaar.

De helft van de leden en plaatsvervangers in het nieuwe Centraal Comité zijn nieuwkomers. Het Permanent Comité heeft helemaal een andere samenstelling: Hu Jintao, de voorzitter, is de enige die al deel uitmaakte van het vorige. De beide hoogste organen van de partij hebben een spectaculaire verjongingskuur ondergaan. De gemiddelde leeftijd in het Centraal Comité en het Politbureau is nu respectievelijk 55,4 en 61,4 jaar.

Uit de biografie van de negen topmannen in China blijkt dat ze allemaal een universitaire opleiding hebben, voor het merendeel in de wetenschap of techniek. De meesten hebben, voor ze carrière maakten in de partij, in de industrie gewerkt. Allemaal zijn ze tussen 1959 en 1966 lid en al gauw kaderlid geworden van de partij. In die hoedanigheid hebben ze de Culturele Revolutie meegemaakt. Sommige nieuwe politbureauleden maakten in die tijd of erna deel uit van het revolutionair comité of van het partijcomité van hun bedrijf. Sommigen werden naar een Zeven-Meikaderschool gestuurd voor politieke opvoeding, gecombineerd met handenarbeid.

Zeven van de negen zijn mensen die met Jiang Zemin gewerkt hebben en politiek sterk door hem zijn beïnvloed. Een ander teken van continuïteit in de macht van Jiang Zemin is het feit dat deze voorzitter blijft van de militaire commissie die er onder meer voor zorgt dat de partij het leger controleert (en niet omgekeerd).

Er is veel aandacht voor het feit dat directeuren en kaderleden van privé-bedrijven nu ook lid kunnen worden van de partij en van het hoogste beslissingsorgaan daarvan. We moeten zien dat dit lidmaatschap ondergeschikt is aan de strenge partijdiscipline. Ook is er veel verzet tegen geweest: er heeft hier een felle discussie over gewoed die de partij binnenskamers heeft gehouden. De verliezers van het debat zullen de nieuwe partijleden zeker kritisch volgen. Bovendien staan ondernemers niet in de rij om toe te treden tot de communistische partij.

Rapporten en toespraken

Het loont de moeite kennis te nemen van de rapporten en toespraken van Jiang Zemin en zijn opvolger Hu Jintao. Vele communisten zijn bang dat China definitief de kapitalistische weg opgaat. Werkloosheid, toenemende maatschappelijke ongelijkheid, barre arbeidsomstandigheden en corruptiezijn de typisch kapitalistische kwalen die ons laten vrezen dat de macht van arbeiders en boeren afbrokkelt. Aanhangers van het kapitalisme beweren met grote stelligheid dat de overwinning al binnen is. Zij smalen over de Chinese communisten omdat die de bovengenoemde gevolgen van het kapitalisme toestaan. Vervolgens schrijven ze als oplossing voor: nog meer economische vrijheid en ook eigen partijen, dus politieke macht voor de ondernemersklasse. Vriend en vijand zijn het erover eens dat Hu Jintao nu de machtigste man is en de CPC de machtigste organisatie in China. Zouden de leiders of de partij dan niet machtig genoeg zijn om het marxisme openlijk te verwerpen en zich niet langer socialistisch of communistisch te noemen? Ziehier een citaat van Jiang Zemin dat klaarheid kan brengen of twijfel zaaien: "Het socialisme heeft in de hele wereld grote tegenslagen gekend. China kreeg te maken met ongekende problemen en stond onder grote druk bij het ontwikkelen van het socialisme. Wij besloten pionierswerk te doen: een markteconomie onder het socialisme ontwikkelen, iets wat niemand eerder had gedaan. Dit is een historische bijdrage van de Chinese communisten aan de ontwikkeling van het marxisme. (...) Wij moeten ermee doorgaan alle leden te wapenen met het marxisme-leninisme, de gedachten van Mao Zedong en de theorie van Deng Xiaopeng en we horen ons volk met dat ideeëngoed op te voeden. We moeten ermee doorgaan onze manier van denken te bevrijden, de waarheid uit de feiten te halen, bij de tijd te blijven, stoutmoedig te vernieuwen. We moeten waardering tonen voor de creativiteit van de mensen en we moeten als partij onze theorieën, onze lijn, onze principes en beleid toetsen en ontwikkelen in de praktijk (...). We blijven trouw aan de 'Vier Hoofdprincipes." (2) (wordt vervolgd)

Bronnen: de online versie van Het Volksdagblad, de belangrijkste krant van China (door de CPC erkend) (http://english.peopledaily.com.cn/home.shtml ) en The Guardian (een progressieve Britse kwaliteitskrant)

Noten:

  1. "De waarheid uit de feiten halen", een advies van Mao dat vooral door Deng Xiaoping en zijn school gebruikt is om zich af te zetten tegen het socialisme van de grote slogans.
  2. De 'Vier Hoofdprincipes' zijn: - het socialisme - de democratische dictatuur van het volk - de leiding van de CPC - het marxisme-leninisme en de gedachten van Mao Zedong hooghouden.
    Deze vier pijlers van het Chinese socialisme zijn het gehate doelwit van alle zogenaamd pro-democratische dissidenten.