De staking van de brandweer in Engeland heeft weer een oude discussie naar voren gebracht. Steeds vaker wordt de vraag gesteld of vakbonden nog wel geld moeten doneren aan Labour. Van oudsher waren Labour en de vakbonden bondgenoten in de strijd tegen de werkgevers. Wie lid werd van de vakbond was ook verplicht een deel van zijn contributie af te staan aan Labour. Gevolg was dat Labour vooral door de vakbonden werd gefinancierd en zich dus ook wat aantrok van de belangen van de vakbonden en haar leden.
Dat betekende niet dat er nooit spanningen waren. Vooral in die perioden waarin Labour regeerde liep de spanning weleens op, maar nooit zo hoog dat er sprake was van een boycot van Labour door de vakbonden. Dat het nu wel zover dreigt te komen is vooral te danken aan het anti-vakbondsbeleid dat door de regering Blair wordt gevoerd. Tijdens de brandweerliedenstaking kwam dit heel duidelijk naar voren toen een aantal ministers beweerden dat de stakers, en dus de vakbonden, vijanden van de economie of de staat waren. Ook werd er een vergelijking getrokken tussen de stakers en het fascisme van Mussolini. De arbeiders zouden de regering een dolksteek toebrengen. Niet dat de arbeiders deze taal nooit gehoord hadden want over de mijnwerkers werd in 1984 hetzelfde gezegd, maar toen was Thatcher aan de macht en niet Labour! Weliswaar hebben deze uitspraken een minister gedwongen op te stappen, maar dat was slechts een klein gebaar.
Het is duidelijk dat Labour met de toenemende strijdbaarheid van de vakbonden in de maag zit. Het beleid van Blair heeft ervoor gezorgd dat Labour niet langer kan uitgaan van de onvoorwaardelijke steun van de vakbonden. Om die steun weer te krijgen lijkt simpel, namelijk tegemoetkomen aan de vakbondseisen, maar zo simpel is het niet. Dankzij Blair zit Labour nu tussen twee vuren. Enerzijds blijven de vakbonden belangrijke donateurs, die bovendien stemrecht hebben op de congressen van Labour. Anderzijds zijn de vakbonden niet meer de enige en zeker niet meer de grootste financiers van Labour. Deze rol is overgenomen door het bedrijfsleven en de rijke vriendjes van Blair. Het bedrijfsleven eist nu weer van de regering dat ze met harde hand optreedt tegen de ontstane arbeidsonrust. Een moeilijke situatie die Blair ertoe gedwongen heeft een keuze te maken en dat deed hij. De Britse regering koos voor de werkgevers en passeerde ze dit keer zelfs rechts. Zo werd het bereikte akkoord tussen vakbonden en werkgevers door Blair van tafel geschoven, omdat het te duur zou zijn. Gevolg daarvan was wel dat er nieuwe stakingen volgden, waar dus niet de vakbonden maar de regering zelf schuld aan had!
Nu Blair zo duidelijk partij heeft gekozen is het niet raar dat steeds meer leden van de FBU (brandweerlieden vakbond) op het komende landelijke congres van de FBU een voorstel willen indienen om de financiering van Labour te beëindigen.
De algemeen secretaris van de FBU, Andy Gilchrist, heeft al aangegeven dat hij hier niets voor voelt. Hij stelt dat Labour de enige mogelijke bondgenoot is voor de arbeiders, die moeten proberen om Labour weer te heroveren. Voor Engeland heeft Gilchrist zeker gelijk omdat daar geen reëel alternatief is voor Labour. Maar daarmee is de kous niet af, in Schotland en Wales bestaan er namelijk wel sterke sociaal-democratische partijen ter linkerzijde van Labour die ook duidelijk een alternatief zijn voor leden van vakbonden. In Wales is dat Plaid Cymru en in Schotland de SNP, bovendien wint ook de SSP in Schotland steeds meer aan kracht.
Geen wonder dus dat de roep om te stoppen met de financiering van Labour ten gunste van donaties aan de genoemde partijen vooral uit Schotland en Wales afkomstig zijn. Daar zijn vakbondsleden een campagne begonnen met denaam: 'make the break', waarbij ze medevakbondsleden oproepen om niet langer geld naar Labour te storten maar naar de SNP, Plaid Cymru of de SSP. In Engeland is een dergelijke 'make the break' helemaal geen optie.
Daarmee zien vakbonden zich voor een probleem gesteld. Ze kunnen natuurlijk stoppen met financiering van Labour, maar daarmee verliezen ze in Engeland alle invloed die ze nu nog hebben, hoe klein ook. Een andere mogelijkheid is om alleen te stoppen met het doneren aan de Schotse en Wales-afdelingen van Labour, maar hierdoor dreigen er in feite drie vakbonden te ontstaan. Bij sommige bonden is dit feitelijk al het geval (bijvoorbeeld bij de onderwijsbonden). Uiteraard komt dit de eenheid niet ten goede en leidt het er vaak toe dat de Schotse tak bijvoorbeeld akkoord gaat met voorwaarden die ze in Engeland absoluut niet zien zitten, maar door hun Schotse collegae zo wel worden gedwongen de slechte voorwaarden te accepteren.
Aan de andere kant is het met name in Schotland en Wales steeds moeilijker te verkopen dat de bonden Labour blijven steunen. Gilchrist zal dan ook veel overredingskracht nodig hebben om ervoor te zorgen dat de Schotse en Wales-afdelingen inderdaad de financiering aan plaatselijke Labour-kandidaten niet stoppen. Het is dus interessant om te zien wat er in de komende vakbondscongressen gaat gebeuren. Wordt Labour aan de kant geschoven of blijven de bonden strijden om Labour weer naar links te trekken? Wie het weet mag het zeggen.
Bronnen: New Worker, Scottish Socialist Voice, Snapshot, Scots Independent, Morning Star, BBC, The Guardian (weekblad van de CPA).