|
|
|
|
Al anderhalf jaar houdt Manifest de golf van (massa)ontslagen in Nederland en elders op de wereld bij. De omvang van de ontslaggolf neemt nog steeds toe. Achter deze cijfers gaat een economische crisis schuil die zich steeds verder verdiept. De komende periode leggen we de nadruk meer op die crisis en de gevolgen voor het loon, terwijl we ook de werkloosheidsgroei, nu zoveel mogelijk per bedrijfstak, zullen blijven volgen. Werkloosheid is overigens de snelste manier van inkomensachteruitgang, zeker als het gaat om structurele banen.
Manifest zal de komende periode dieper ingaan op de kapitalistische wetmatigheden van de (huidige) kapitalistische crisis, maar deze keer houden we het kort en houden we ons bezig met de levensgevaarlijke actualiteit.
De euro is meer waard dan de dollar, het herstel van de Amerikaanse economie blijkt te stagneren. De Europese economie blijft in het slop zitten. De daling van de dollar voltrok zich tot nog toe ordelijk en komt de meeste landen niet slecht uit. Het wordt pas gevaarlijk als de dollar in een vrije val terechtkomt. Om dat te voorkomen praten alle opiniemakers over de verbeterende vooruitzichten voor de wereldeconomie op de langere termijn. Er mag geen paniek ontstaan. Maar in de VS geloven de belangrijkste kapitaalsgroepen en dus de regering niet zo in een goede afloop. De euro wint teveel terrein en wordt een geduchte concurrent voor de dollar en dat mag niet gebeuren. Saddam Hoessein werd pas echt een gevaar voor de VS toen hij overschakelde op de euro voor oliebetalingen. Nu zelfs de voorzitter van de OPEC speculeert op het afrekenen van de olie in euro's wordt de bedreiging voor de economie van de VS te groot. De waarschijnlijke oorlog tegen Irak kent verschillende economische redenen. Eén daarvan is zeker de toekomst van de dollar, nu nog het mondiale standaard betaalmiddel, met alle voordelen voor het Amerikaanse kapitaal. Maar steeds meer landen, waaronder landen als India en Rusland, leggen ook euroreserves aan.
Hieronder een verkorte herhaling van een deel uit een artikel van de Indiase SUCI (Socialist Unity Centre of India), over de introductie van de euro dat we eerder plaatsten in Manifest van juni 2002.
Euro:weerspiegeling van hevige imperialistische concurrentie op wereldniveauVan redactie buitenlandAls uitdaging voor de, sinds de Tweede Wereldoorlog, onbetwiste dominantie van de dollar op de wereldmarkt is op 1 januari 2002 de euro verschenen als concurrerende munteenheid. Dit is een veelbetekenende wijziging in de ogenschijnlijke eenheid van het wereldkapitalisme. De Europese Monetaire Unie (EMU), waar twaalf landen bij aangesloten zijn, heeft een bijna even sterke economische kracht, weerspiegeld in hun gezamenlijke munteenheid, die de mythe van de zogenaamde 'eenpolige' wereld, overheerst door de Verenigde Staten, doet wankelen. Dat Japan, ondanks protesten van de VS, haar valuta, de yen, heeft laten devalueren is een volgende aantasting van de dominantie van het 'dollarimperialisme'.(...) Eurozone: vergelijkbare economische krachtDrie jaar geleden besloten de bourgeoisleiders van de Europese landen aangesloten bij de EMU om hun nationale munteenheden om te vormen tot één gemeenschappelijke valuta: de euro. (...) De economische macht van de eurozone is sterk concurrerend met de VS. In 2000 was het bruto binnenlands product (BBP) van de VS 92 biljoen dollar. In vergelijking daarmee was het gezamenlijke BBP van de eurozone 79 biljoen dollar. Maar er was een belangrijk verschil. Het aandeel van de VS in de wereldhandel was 17 procent; het aandeel van de eurozone was hoger, namelijk 19 procent. De overduidelijke dominantie van de dollar is niet in overeenstemming met de daadwerkelijke prestaties van de Amerikaanse buitenlandse handel op de wereldmarkt. (...)(Nu de EU aanzienlijk zal worden uitgebreid nemen de tegenstellingen met de VS alleen nog maar verder toe, nvdr) Euro komt gewone bevolking niet ten goedeVoor de arbeidersklasse van Europa is de belangrijkste vraag of het aannemen van een gemeenschappelijke munteenheid een einde zal maken aan de stagnatie van de economische ontwikkeling. Dit laatste is een algemeen verschijnsel op dit moment over de hele wereld, ten gevolge van de zware crisis, gepaard gaande met het ontslag van tienduizenden werkende mensen, onder het mom van 'reorganisatie', 'herstructurering' en dergelijke. Dit zijn de gebruikelijke methoden waartoe de kapitalistenklasse haar toevlucht neemt om zo de gevolgen van de crises, inherent aan het kapitalistische systeem, af te wentelen op de arbeidersklasse.Frederick F. Clairmont slaat de spijker op zijn kop als hij opmerkt dat "de eurozone stagneert, want de komst van de euro is geen toverwoord waarmee de stagnatie kan worden veranderd in herstel. En het zou zelfs zo kunnen zijn dat de euro de crisis aanvankelijk erger maakt door een ongunstige invloed op de balans van bedrijven. Het aanpassingsproces zal niet gemakkelijk zijn en het verloop ervan is niet zeker." (Debacle of Neo-Liberism, Economic and Political Weekly, 2 februari 2002). De burgerlijke heersers van iedere staat zullen proberen hun eigen belangen veilig te stellen, door steeds meer van de lasten door de bevolking in de respectievelijke landen te laten dragen. En zij zullen proberen de mensen tegen elkaar op te zetten, om de eenheid van de Europese werkende klasse te breken. Dus voor de Europese werkende bevolking heeft de euro een gemeenschappelijke uitkomst: economische lastenverzwaring en ontberingen.(...) De Europese arbeidersklasse zal nog meer zware aanvallen te verduren krijgen. Niet alleen in de vorm van toenemende economische lasten maar ook aanvallen op de democratische rechten van organisaties en bewegingen, nu het 'terrorisme' een handig wapen is geworden in handen van de heersers, waarmee zij democratische vormen van protest en verzet zwart kunnen maken en inperken. Euro komt Europese bourgeoisie ten goedeAan de andere kant heeft de Europese bourgeoisie en de grote bourgeoisie nog meer reden tot opgetogenheid [naar aanleiding van de euro, nvdr]. Ten eerste zal het binnen de eurozone leiden tot overnames van en fusies met bedrijven van zwakkere concurrenten door bedrijven met meer economische macht. Ten tweede, zoals de minister van Financiën van Duitsland, Hans Eichel, zei zal de euro al snel een concurrerende munteenheid worden in Engeland en in andere Europese landen buiten de eurozone. Hij bedoelt Zweden en Denemarken, die zich niet hebben aangesloten bij de Europese Monetaire Unie. In een interview met Der Spiegel, een Duits tijdschrift, beweerde de minister: "De euro zal, gezien de enorme macht erachter, een concurrerende munteenheid worden in veel landen, in het bijzonder binnen Europa." Hij zei dat Zwitserland waarschijnlijk de euro als tweede munteenheid zal accepteren en in de Balkanlanden zou de euro "de enige werkelijk geaccepteerde munteenheid kunnen worden, afhankelijk van de omstandigheden waarin het land verkeert". En nog belangrijker is de opmerking van Wim Duisenberg, de president van de Europese Centrale Bank in Frankfurt. (...) Duisenberg merkt op: "De euro is een nieuwe munteenheid, die wordt gebruikt in het op één na grootste economische gebied ter wereld. De factor van de omvang - in het bijzonder voor zover het de kapitaalmarkten in de euroregio betreft - kan invloed hebben op het gebruik van de euro over de grenzen heen, zowel door inwoners als niet-inwoners." (Financial Times, 31 december 2001).Deze woorden worden nog belangrijker als het bankroet van de economie van de VS zorgt voor een dusdanig verlies aan vertrouwen, dat dit kan leiden tot de overdracht van kapitaal, dat nu is belegd in de kapitaalmarkten van de VS, naar kapitaalmarkten binnen de eurozone op zoek naar stabiliteit, ondanks de enorme militarisering en het opvoeren van de oorlogseconomie om het vertrouwen van de investeerders kunstmatig in stand te houden. En tenslotte zal de euro dan de basis van de superioriteit van de dollar aantasten. Devaluatie van dollar en verlies van grote sommen geld: een stellige mogelijkheidVia de media is bekend geworden dat volgens de 'Bank of International Settlement' de dominantie van de dollar wordt veroorzaakt doordat 87 procent van de internationale transacties in verband met handel en 45 procent van de buitenlandse leningen worden gesloten in termen van dollars. Daarom is het hebben van een reserve aan dollars voor landen zo belangrijk. Volgens genoemde bank bestaat naar schatting 50 procent van de reserves aan buitenlandse deviezen van de Centrale Bank in verschillende landen uit dollars. Het verschijnen van de euro als concurrerende munteenheid bevrijdt deze landen van de bestaande noodzaak om dollarreserve op te bouwen. Dit niet alleen, het stabiliseren van de nationale valuta op basis van de dollar (vastleggen van de nationale koersen in dollarwaarde) heeft verschillende landen veel schade toegebracht. Een duidelijk voorbeeld daarvan is Argentinië; de Indiase roepie verliest door dit mechanisme ook aan waarde in monetaire buitenlandse handel.Dergelijke landen, waarvan sommige, waaronder India, drie jaar geleden zijn begonnen met het opbouwen van euroreserves, zouden er wel eens voor kunnen kiezen om ofwel volledig over te stappen op de euro, ofwel de euro te gebruiken als tweede belangrijke reserve aan buitenlandse deviezen. (...) Het onvermijdelijke resultaat daarvan zal, volgens inschatting van analisten, een devaluatie van de dollar zijn van 40 procent. Voor de derdewereldlanden, die hun buitenlandse schulden moeten afbetalen inclusief rente, zal de schuldenlast 40 procent lager worden, ten gevolge van deze devaluatie van de dollar met 40 procent, als de euro eenmaal is gestabiliseerd en een alternatieve valuta is geworden. Het verdwijnen van de heerschappij van de dollar zal de VS in vele opzichten hard treffen. (...) Het zal inmiddels duidelijk zijn dat als de euro een stabiele valuta is geworden dit het belang van de dollar grotendeels zal ondermijnen en de opperheerschappij van de VS in de internationale economie rake klappen zal krijgen. (Bartaman, een Bengaals dagblad, 29 januari 2002). Verscherping van concurrentiestrijd om markten tussen imperialistenInternationale economen zien de euro nog als een 'experimentele stap', maar zij zijn het er unaniem over eens dat door de komst van de euro de concurrentie tussen de belangrijkste imperialistische landen zal verhevigen.Daarvoor is wel stabiliteit nodig en een bepaalde mate van succes van de euro-kapitaalmarkten in het binnenhalen van surpluskapitaal vanuit zowel Europa als vanuit andere landen buiten de regio, die nu verankerd zijn in de kapitaalmarkten van de VS. De versterking van het grote Europese kapitaal kan versterking in politiek en militair opzicht tot gevolg hebben. De verontrusting over de aanwezigheid van militaire troepen van de VS in Europa en de behoefte van de NAVO om onafhankelijk te zijn van het voogdijschap van de VS zijn reeds waar te nemen. (...) Tijdens de recente bijeenkomst van ministers in Doha, te Qatar, was het verzet tegen het protectionisme van de VS met betrekking tot zaken van de westerse landen, Japan en de ontwikkelingslanden duidelijk sterker. (...) Kortom, gezien de algemene crisis in de wereld verhardt de kapitalistische markt zich steeds meer. In het bijzonder door de tegen de werkende bevolking gerichte politiek van globalisering en de daaruit voortvloeiende toenemende druk om meer invloed te verkrijgen, waardoor weer een tekort aan markten ontstaat. De concurrentie tussen de belangrijkste imperialistische landen en ook tussen de ontwikkelde kapitalistische landen en de kapitalistische groeistaten wordt scherper en scherper.(...)De concrete taak waar de werkende klasse voor staat is het opbouwen van een machtige verenigde democratische beweging, omde druk op de kapitalistisch-imperialistische heersers op te voeren om hen te laten zorgen voor betaald werk, behoud van banen en een menswaardig bestaan. (...) Bron: Proletarian Era (blad van het SUCI-Socialist Unity Centre of India), nummer 14, jaargang 35, 1 maart 2002, Vertaling J. Bernaven |