Oorlog geen oplossing voor economische crisis
 |
|
De toespraak van Bush waarin hij aankondigde dat de
oorlog tegen Irak was begonnen. Voorafgaande aan dit gebeuren
hield hij een proefpraatje, dat ongewild uitgezonden werd. In
vele landen werd dit vertoond. Bush maakte daarbij olijke
grimassen en keek met guitige oogjes naar links en rechts. Tot
verbijstering van vele kijkers. De man die vermoedelijk de
meest ingrijpende beslissing van zijn leven gaat bekendmaken,
een besluit dat ingrijpende gevolgen zal hebben voor de gehele
wereld, is luttele minuten daarvoor best in voor een geintje.
|
 |
|
|
Door Jos van Bergen
"In eerste instantie gaat de strijd om Irak om controle over de energiebronnen van het Midden-Oosten en de Kaspische regio. Het Amerikaanse buitenlandse beleid staat sinds Franklin D. Roosevelt in het teken van het veiligstellen van de energiebronnen. Dat geldt zeker voor deze regering, die vol zit met mensen uit de Amerikaanse olie-industrie. Maar je zag het concept ook terug bij Zbigniew Brzezinski, veiligheidsadviseur onder Carter."
Dit is niet een citaat uit één van de vorige nummers van Manifest. Het zijn de woorden van de Iraanse Midden-Oosten-deskundige en energie-expert Mehdi Parvizi Amineh in een artikel in Het Financieele Dagblad van 21 maart 2003. Amineh, senior research fellow van het International Institute for Asian Studies en wetenschappelijk medewerker van het Clingendael International Energy Programme, geniet internationaal groot aanzien door zijn spraakmakende studies over energievraagstukken in relatie tot de geopolitieke ontwikkelingen. Aan de orde is zijn binnenkort te verschijnen boek 'Globalisation, Geopolitics and Energy Security in Central Eurasia and the Caspain Region'.
Het artikel vervolgt: "De Amerikaanse regering is volgens Amineh bang de controle over het Midden-Oosten en de Kaspische regio - wat ze als 'haar strategische kerngebied' beschouwt - kwijt te raken, met name vanwege de enorme voorraden olie en gas in deze gebieden. "Het gaat om 80 procent van de bekende olievoorraden in de wereld en 70 procent van de gasvoorraden. Het meeste hiervan zit in de Golfstaten, maar het gebied rond de Kaspische Zee is in potentie een aantrekkelijke alternatieve leverancier." Het belang van de fossiele brandstoffen is volgens Amineh evident: "De Atlantische economie werkt niet zonder olie en gas."
"De VS willen daarom een pro-westers regime installeren in Irak - iets wat op korte termijn misschien wel, maar op lange termijn waarschijnlijk niet lukt. Verder zijn de Amerikanen drie tot vier maanden geleden begonnen met een psychologische oorlogvoering tegen Iran. Hun doel is de conservatieve en antiwesterse krachten in dat land onder druk te zetten. Door zijn unilaterale acties raakt Amerika echter steeds verder geïsoleerd van de rest van de wereld", meent Amineh. "De leidende rol van de VS is niet meer zoals in de eerste decennia na de Tweede Wereldoorlog, gebaseerd op vrijwillige acceptatie en consensus maar op dominantie en dwang."
"De Amerikanen hebben sinds de jaren zeventig steeds meer concurrentie gekregen op het wereldtoneel", zegt Amineh. "Van andere staten: vooral van een zich verenigend Europa en opkomende machten als Japan en China. (...) Een grote klap voor de Amerikaanse hegemonie was, paradoxaal genoeg, de desintegratie van de Sovjet-Unie. De bescherming van de Amerikaanse defensieparaplu werd hierdoor overbodig, met name in Europa. Bovendien heeft het uiteenvallen van de Sovjet-Unie geleid tot een chaos in Centraal-Azië, de Kaukasus en de Kaspische regio die allerlei partijen - radicaal-islamitische groeperingen, maar ook bijvoorbeeld de Europese Unie en landen als China, Turkije en Iran - de kans biedt hun invloed in deze strategisch belangrijke regio te versterken." Tot zover het artikel.
De wankelende reus
De vraag is nu waarom de toenemende concurrentie kort na de desintegratie van de Sovjet-Unie geen probleem was en nu kennelijk wel. Waarom de leidende rol van de VS nu niet langer gebaseerd is op "vrijwillige acceptatie en consensus maar op dominantie en dwang". Wat zit er achter de toenemende agressie in de politiek van de VS? Het antwoord moet niet buiten, maar juist binnen de VS zelf gezocht worden. In maart 2000 sloegen de stijgende koersen op de technologiebeurs NASDAQ om in koersdalingen. Dat betekent dat er meer aandelen werden verkocht dan gekocht, dat er dus partijen op de markt aanwezig waren die de toekomst van de economie minder zonnig inzagen. De problemen kondigden zich inderdaad al enige tijd aan. Onder invloed van de verplaatsing van grote delen van de productie naar zogenaamde 'lagelonenlanden' liep het handelstekort voortdurend op. De staatsschuld was gestegen van 640 miljard dollar begin 1970 tot meer dan 5 biljoen dollar in 2000, waarvan een toenemend gedeelte in handen kwam van het buitenland. Ondanks de politiek van de sterke dollar stond de dollarhegemonie, en daarmee de economie van de VS en de status van supermacht, in een teruglopende economie op het spel. De keerzijde van de oliedollar was de uitverkoop van de eigen economie. De uitgewerkte politiek van de haviken in het rapport van september 2000 van het 'Project for the New American Century', één van de conservatieve denktanks in de VS, was het antwoord hierop en kreeg de steun van grote delen van het bedrijfsleven die eveneens de bui zagen aankomen. De verkiezingscampagne van de republikeinse president Bush werd met groot geld gesteund door o.a. de olie-, farmaceutische, automobiel- en wapenindustrie. Met de verkiezing van Bush tot president kreeg zijn regering dus de opdracht om de economie te redden langs de weg van de oorlog. Afghanistan kwam eerst, nu gevolgd door Irak. Maar de plannen voor de 'regime change' in Irak werden al kort na de aanslagen van 11 september 2001 in de VS concreet uitgewerkt.
Argentijnse toestanden
Maar kunnen deze oorlogen de economische problemen oplossen? Amineh zegt hierover: "Oorlog in Irak zal de Verenigde Staten verder verzwakken, ongeacht de uitkomst." Nout Wellink, president van de Nederlandsche Bank (DNB) stelt in een interview met Het Financieele Dagblad en het televisieprogramma Nova op 19 maart 2003: "Een langdurige oorlog in Irak zal Nederland en de rest van de wereld in een recessie storten. In dat geval komt de groei van de wereldeconomie 1 tot 2 procentpunt lager uit." In de VS worden de kosten van de oorlog geschat op 200 miljard tot 1,6 biljoen dollar. Het begrotingstekort in de VS wordt geraamd op ongeveer 350 miljard dollar zonder de kosten van de oorlog en de lagere inkomsten als gevolg van de ambitieuze plannen voor belastingverlaging ter waarde van 762 miljard dollar. Samen genomen betekent dit een enorm begrotingstekort en een explosief stijgende staatsschuld, ver boven de gevarenzone van 60 procent van het Bruto Nationaal Product. Los van de desolate financi%le positie van de staten en de gemeenten komt ook de federale overheid in ernstige financiële problemen. Dat betekent de nekslag voor de Amerikaanse dollar, een ramp voor de wereldeconomie en mogelijk de ineenstorting van het gehele financiële systeem. De gevolgen voor de bevolking, niet alleen in de VS maar wereldwijd, zullen verschrikkelijk zijn. Argentijnse toestanden in de beschaafde landen, kapitalisme in ernstige crisis.
Volk wordt eigen heerser
De weg van de oorlog als oplossing voor de economische crisis maakt de problemen dus niet beter, maar juist erger. Eenmaal verstrikt in de logica van de oorlog betekent dit nog veel meer oorlog, mogelijk zelfs wereldoorlog. Twee keer eerder heeft de crisis in het kapitalisme geleid tot wereldoorlog en twee keer eerder heeft het kapitalisme overleefd. Tijdens de Eerste Wereldoorlog heeft de Russische bevolking onder aanvoering van de arbeidersklasse van de crisis gebruikgemaakt en het heft in eigen handen genomen, de macht van de kapitalisten overgenomen en vervolgens het socialisme opgebouwd. Dat is het voorbeeld voor de bevolking in de gehele kapitalistische wereld. De volkeren zullen zelf in actie komen, zich verenigen en uiteindelijk zelf hun eigen heersers worden in plaats van zich door de kapitalistische elite, die niet in staat is de problemen op te lossen, te laten overheersen. Zo loopt de weg naar een wereld zonder uitbuiting, onderdrukking, crisis en oorlog.