Nederland wordt financieel rampgebied

Bevolking opgezadeld met gevolgen kapitalistische crisis

Door Wil van der Klift

De economie in Nederland stagneert, en dat is volgens de Britse econoom Bernard Connolly (1) nog slechts het voorspel. Hij voorspelde eerder dat Portugal als één van de eerste eurolanden in een recessie zou terechtkomen. "Portugal is een volgend Argentinië in de maak", zegt hij. "Nederland is in hetzelfde spoor terechtgekomen als Portugal", aldus Connolly.

De Nederlandse arbeidersklasse staat voor zeer zware tijden. De vakbeweging van de 'sociale vrede' gaat inmiddels zonder slag of stoot akkoord met de ene massa-ontslagronde na de andere en denkt de negatieve gevolgen van de monsterbezuinigingen nog wat te kunnen verzachten door een pleidooi te houden voor een grotere overheidsschuld.

Nu de aandelenmarkten wereldwijd zijn ingezakt en bedrijfsfaillissementen overal voor stroppen bij banken zorgen, staat Nederland er slechter voor dan het gemiddelde land in het eurogebied. Volgens Connolly is de Nederlandse concurrentiepositie verwoest. "Als je vooruitkijkt, staat Nederland er slechter voor dan Duitsland omdat de Duitse concurrentiepositie sinds 1999 is verbeterd tegenover zijn handelspartners, vooral Nederland."

"Nederland heeft een dramatische verruiming van monetair beleid nodig en een waardevermindering van de euro. Ik verwacht niet dat de ECB dat zal doen." Nederland wordt aldus een financieel rampgebied. "Vanaf nu wordt de situatie alleen maar erger." De banken krijgen nog veel meer problemen door de dalende aandelenmarkten en wanbetaling van bedrijven. De financiële sector zal snel ongerustheid veroorzaken. Volgend jaar zit Nederland in een recessie. Daar valt niets aan te doen.

Alom negatieve berichten over groei Nederland

Dit verhaal wordt door veel andere analisten onderschreven. "Nederland is eind vorig jaar het recessieterritorium ingegaan", constateert een analist van Morgan Stanley, die ook rekent op krimp in het eerste kwartaal van dit jaar. Economen spreken van recessie na twee kwartalen met krimp.

Zowel de Europese Commissie als het IMF kwamen ook met sombere groeivoorspellingen voor de Nederlandse economie. Beide instellingen zijn nog somberder dan het Centraal Planbureau (CPB), dat afgelopen weekend de begrotingsplannen van de beoogde coalitie tussen CDA en PvdA doorrekende.

De Europese Commissie schat voor Nederland voor dit jaar een economische groei van 0,5 procent in. Het IMF komt met een voorspelling van 0,6 procent. De laatste raming van het CPB kwam nog op 0,75 procent. De verschillen tussen de drie zijn zoals gewoonlijk klein, maar aangezien de ramingen van de Unie en het IMF verser zijn dan van het CPB is de neerwaartse trend veelzeggend. Deze ontwikkeling past in het plaatje. De Nederlandse economie groeide vorig jaar maar met 0,2 procent, de laagste toename van het bruto binnenlands product in twintig jaar.

Hoge schuldenlast particulieren

Onderzoek wijst uit dat veel huishoudens te zware financiële lasten op hun schouders hebben. Dat is al jaren het geval, maar kennelijk wil de overheid daar nu toch een wat steviger greep op. Het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid onderzoekt of het in de toekomst ook huurachterstanden en wanbetalingen bij het gas-, licht- en waterbedrijf kan registreren. Daardoor zou beter zicht ontstaan op de financiële draagkracht van particulieren die een lening aanvragen. Als het aan het ministerie van SocialeZaken en Werkgelegenheid ligt, moeten alle schulden straks centraal worden geregistreerd. Tegen het licht van de verwachte problemen bij de banken viel zo'n maatregel ook wel te verwachten. De bedoeling van de regeling is immers alleen om 'overkreditering' te voorkomen, niet om het lenen zelf aan banden te leggen.

Monsterbezuinigingen

Voorzitter De Waal van de vakcentrale FNV vindt de bezuinigingsplannen van CDA en PvdA niet noodzakelijk. De Waal vindt "de obsessie met het begrotingstekort" niet te begrijpen. Zij willen het leeuwendeel van hun bezuinigingen (14,5 mrd euro) gebruiken om het overheidstekort in vier jaar terug te brengen naar nul. Maar volgens De Waal is dat helemaal niet nodig. Andere Europese landen doen het ook niet. "We hoeven niet het braafste jongetje van de klas te zijn." Hij denkt dat de bezuinigingen van 20 mrd euro die CDA en PvdA de komende vier jaar willen doorvoeren, schadelijk zullen zijn voor de economie en voor de koopkracht van de laagstbetaalden. De Waal zegt met vakbondsbestuurders in het buitenland en met economen te hebben gesproken over de plannen van CDA en PvdA. Zij bleken hetzelfde onbegrip voor de plannen te hebben als hijzelf heeft. "Dit wurgt de economie."

De voorman van de grootste vakbeweging in ons land doet dus in feite alleen maar technische voorstellen. Een wat groter overheidstekort, wat meer stimulerende maatregelen en de kapitalistische economie trekt weer aan.

Wanneer wordt nu echt eens de stormvlag gehesen? Wanneer dringt het besef door dat het kapitalisme de economische problemen zelf veroorzaakt? En tenslotte, wanneer dringt het besef door dat het kapitalisme in uiterste instantie zijn crises oplost door oorlog? Mijnheer De Waal, wie gaan de kosten van de oorlog, waar Nederland politiek en militair aan meedoet, straks betalen? Kosten die bovenop de geplande 20 miljard euro komen.

(1) Bernard Connolly is chef-econoom van AIG International.
Bronnen: FD 24-3,3/5-4-2003