Teveel optimisme over herstel bij pensioenfondsen
Breed verzet tegen sloop pensioenen nodig
Door Wil van der Klift
Pensioenfondsen, die onder een dekkingsgraad van 105 procent zijn gekomen en fondsen die onvoldoende buffers hebben om scherpe koersdalingen op te vangen, moeten een herstelplan indienen. De Pensioen- en Verzekeringskamer (PVK) heeft tweederde van deze plannen nog niet goedgekeurd. Het blijkt dat pensioenfondsen met reservetekorten in hun herstelplannen uitgaan van te rooskleurige aannames.
Eenderde van de circa negenhonderd pensioenfondsen en hun adviseurs zit in spanning te wachten op de goedkeuring van hun herstelplannen. De Pensioen- en Verzekeringskamer (PVK) verwacht van 336 pensioenfondsen dit soort plannen. Van de 282 ontvangen plannen is pas eenderde goedgekeurd. Plannen die meer dan de voorgeschreven tijd vragen of niet uitgaan van een kostendekkende premie heeft de PVK direct teruggestuurd. Een kostendekkende premie is een spijkerharde eis van de PVK.
Pensioenfondsen doen aandelen niet in de ban
Er wordt voorlopig alleen niet meer bijgekocht. Het valt de PVK op dat pensioenbestuurders onverminderd optimistisch blijven. "Teveel wordt de PVK nog geconfronteerd met fondsen die wel voor de toekomst rekening houden met de hogere rendementen van een wat risicovoller beleggingsbeleid, maar die daarentegen geen risico-opslag in hun premie willen meenemen en volstrekt onvoldoende risicogerelateerde voorzieningen willen aanhouden", schrijft de PVK. MKB-voorzitter Hans de Boer wil daarentegen dat de PVK er rekening mee houdt dat de beurzen wel weer aantrekken. Pensioenfondsen hebben veel kritiek op het rigide karakter van de PVK-regels. Het lijkt erop dat de pensioenbazen het gokken nog niet verleerd zijn en nog steeds niets hebben geleerd. Er staat de gepensioneerden dus nog veel meer te wachten als dit soort speculanten, met hun verzekerde grote inkomens, aan de top blijven. De PVK had vorig jaar september al 138 pensioenfondsen met een dekkingsgraad (vermogen ten opzichte van huidige verplichtingen) onder de 105 procent gemaand een herstelplan in te dienen. De PVK verwacht dat het aantal pensioenfondsen dat onder deze grens terechtkomt nog verder zal toenemen.
"In de plannen gingen we er vanuit dat we in de huidige markt een koersval van 10 procent moeten kunnen opvangen", zegt de actuaris bij Mercer Human Resource Consulting. "In de reactie van de PVK stond dat we in de toekomst rekening moesten houden met een koersdaling van 40 procent".
Afbraak (pre)pensioenen
Het speculeren op de beurs heeft miljarden pensioengeld in rook laten opgaan. Worden de gokkende bazen van die fondsen nu aangepakt? Nee, onder kapitalistische verhoudingen zijn ondernemers bijna onaantastbaar. Tenzij ze een gevaar vormden voor een aanzienlijke groep andere ondernemers hoeven ze niet bang te zijn voor een rechter. De gevolgen van de val van de koersen en de daardoor geslonken pensioenvermogens worden afgewenteld op de premiebetalende rechthebbenden. Er vindt een gigantische aanslag plaats op de pensioenregelingen in Nederland. Als ze in de problemen komen kunnen pensioenfondsen aankloppen bij het moederbedrijf, de inflatieaanpassing verminderen, het beleggingsbeleid wijzigen en als dat niet voldoende is de regeling uitkleden. Veel ondernemingen lossen de zaak eenmalig op door een behoorlijke storting in de kas van het pensioenfonds. Dat is niet makkelijk in het huidige economische klimaat en zal dus een rol gaan spelen in de volgende loonronde. Wat overblijft zijn inflatieaanpassing en uitkleden van de regeling. Veel pensioenfondsen verminderen of stoppen de indexatie van ingegane pensioenen (aanpassen van de pensioenen aan de loon- en prijsinflatie) en de rechten van werknemers die uit dienst zijn getreden.
Intussen blijven de pensioenbazen hopen dat de beurzen weer aantrekken. Die kans is echter, gezien het economische tij, wel erg klein. Het echte gevecht gaat dus om: wie gaat de risico's dragen, de ondernemer of de werknemer?
De vakbeweging ging inmiddels al overstag in het streven om de traditionele eindloonregelingen te vervangen door pensioenregelingen op basis van gemiddeld verdiend loon. Vut en prepensioenregelingen worden versoberd of zelfs helemaal afgeschaft. Voor een nieuw kabinet snijdt het mes daarbij aan drie kanten: het levert de schatkist geld op door minder fiscale aftrek, de pensioenpremies hoeven minder omhoog waardoor de belastinggrondslag breder wordt, en tenslotte worden mensen gedwongen om langer door te blijven werken, waardoor de arbeidsmarkt wordt verruimd.
Inmiddels heeft al één pensioenfonds de fundamentele knuppel in het hoenderhok gegooid en wil het risico bij de werknemers leggen. Gaat het slecht in de economie dan moeten de werknemers maar zelf voor hun pensioenen opdraaien is de redenatie. Niets nieuws onder de kapitalistische zon dus: in tijden van economische voorspoed worden de rijken versneld rijker en als het tegenzit worden zij het minst aangepakt. De Franse en Oostenrijkse werknemers zijn ons al voorgegaan. Handen af van onze pensioenen!
Bron: FD, 26/30-4-2003
