|
|
Naar aanleiding van het laatste nieuws, dat de ronde doet via de belangrijkste kranten in Turkije, dringt zich de volgende vraag op: behoort een staatsgreep in Turkije nog steeds tot de mogelijkheden? Er wordt beweerd dat de stafchef van het leger de term 'jonge officieren' zou hebben gebruikt, in Turkije een soort metafoor voor 'staatsgreep'.
De geruchtenmachine kwam op gang nadat Erdogan en Ozkok, stafchef van het leger, hadden vergaderd achter gesloten deuren. Volgens de geruchten zou Ozkok tijdens deze vergadering tegen Erdogan gezegd hebben dat de "jonge officieren in het leger onrustig worden door de recente politieke ontwikkelingen". Onder normale omstandigheden zou dit beschouwd kunnen worden als een van de gebruikelijke waarschuwingen van het leger aan het adres van de fundamentalistische regering. Het is echter niet gewoon voor een organisatie die zo hiërarchisch georganiseerd is om over zijn 'jonge officieren' te praten als potentiële oproerkraaiers. Maar, als de absurde formulering van de waarschuwing door de media juist is geciteerd, verwijst deze direct naar een staatsgreep. Met precies dezelfde bewoordingen waarschuwde het leger de regering voor de staatsgreep in 1960, daarna werd 'jonge officieren' een metafoor.
Een paar dagen na die geheime bespreking riep Ozkok de pers op om deze nieuwsberichten te verwerpen als 'leugens'. Terwijl over de hele wereld de experts op het gebied van de Turkse politiek aandachtig luisterden verklaarde Ozkok dat hij nooit de term 'jonge officieren' gebruikt heeft. En hij voegde daar uitdagend aan toe: "Als er iemand binnen het leger onrustig wordt door de recente politieke ontwikkelingen dan betreft dat het hele leger, niet alleen de jonge officieren". Hij deed nog twee belangrijke uitspraken. Hij beweerde dat een staatsgreep voor het Turkse leger absoluut geen optie is. En vervolgens benadrukte hij de loyaliteit van het leger aan het imperialisme, met de woorden: "Ik denk dat de reden achter deze beweringen (dat het Turkse leger met zijn Kemalistische ideologie de belangrijkste belemmering vormt voor het EU-lidmaatschap voor Turkije, EM) is dat men het Kemalisme niet goed begrepen heeft. Noch het Kemalisme noch het Turkse leger is tegen de EU. In feite is Turkije al toegetreden tot de EU toen zij vijftig jaar geleden toetrad tot de NAVO".
Zeer waarschijnlijk heeft Ozkok de term 'jonge officieren' echt niet gebruikt om een naderende staatsgreep te suggereren. Het leger heeft meer dan ooit 'eenheid' nodig en kan het zich daarom niet permitteren gezien te worden als een organisatie die bestaat uit verschillende groepen met verschillende agenda's.
Er is wel degelijk sprake van onenigheid tussen de fundamentalisten en het leger. Een staatsgreep is echter geen reële keuze om dit op te lossen. Er zijn geen voortekenen van een progressieve staatsgreep en voor een staatsgreep door de rechtervleugel is de toestemming van het imperialisme onontbeerlijk. Een minder omvangrijke militaire interventie dan een staatsgreep - zoals in 1997 - is nog steeds mogelijk. Maar wel moeilijk, vooral na deze geruchten. Men moet niet vergeten dat de militaire interventie in 1997 tegen de fundamentalisten, waarvoor weliswaar een eigen specifieke aanleiding was, paste binnen een wereldwijd gebruikte aanpak van het imperialisme om de fascistische paramilitaire krachten en het islamitisch fundamentalisme in een aantal landen in bedwang te kunnen houden.
Niemand heeft baat bij een daadwerkelijke staatsgreep, maar bijna iedereen, behalve het leger, heeft profijt van de geruchten over een op handen zijnde staatsgreep in Turkije. Door de geruchten is de AKP op dit moment de gelukkigste van alle politieke spelers in Turkije! Plotseling hebben zij een nieuwe status verkregen, de status van symbool van democratie in Turkije. Dankzij de geruchten heeft de partij haar positie ten opzichte van het leger versterkt. De leiding van de AKP is zo opgewekt en vol vertrouwen over de toekomst, dat zij nu het leger verdedigen tegen alle druk vanuit het buitenland. De nationale bourgeoisie is onlangs de kleine bondgenoot geworden van het imperialisme met betrekking tot elke onderneming in Turkije, daarmee zijn haar belangen identiek aan die van het imperialisme geworden. Dat betekent dat de nationale bourgeoisie geen leger meer nodig heeft, behalve voor situaties waarin het leger precies uit moet voeren wat het imperialisme verlangt. En de partij die het meeste voordeel heeft van de geruchten is het imperialisme zelf! In de huidige omstandigheden is er geen betere manier om het Turkse leger te chanteren dan het te beschuldigen van het voorbereiden van een staatsgreep, onafhankelijk van de plannen van het imperialisme!
De hele situatie riekt naar chantage! Voordat de geruchten naar buiten kwamen bereidde het Turkse leger een politieke actie voor, gericht tegen de fundamentalisten, die niets te maken hadden met een staatsgreep. Het leger lichtte Erdogan zelfs in over deze op handen zijnde actie. Als antwoord daarop heeft een van de partijen die daar voordeel bij hebben, of al die partijen gezamenlijk, het gerucht verspreid dat het leger een staatsgreep voorbereidt.
Het is op dit moment nog onduidelijk of het leger ervoor zal kiezen om haar politieke campagne tegen de AKP voort te zetten. Een ding is echter wel duidelijk, in het ontwikkelingsproces dat is gestart met de oorlog tegen Irak, speelt het 'patriottisme' als drijfveer voor het handelen van het Turkse en Koerdische volk een steeds grotere rol. De bourgeoisie kan daar geen loopje meer mee nemen! En het kleinste teken van patriottisme kan rekenen op enorme vijandigheid van het imperialisme.
Met andere woorden: voor de linkse beweging in Turkije is de tijd gunstig. De linkse beweging in Turkije heeft opnieuw de mogelijkheid gekregen om de massa's te bereiken zonder concurrentie, door vast te houden aan een zeer populaire waarde: patriottisme!
Vertaling J. Bernaven.