Irak en de wereldorde

Door Meindert Stelling

Arie Elshout en oud-generaal Schaberg tonen zich in hun bijdrage op de Forum-pagina (VOLKSKRANT, nvdr) voorstanders van de internationale rol die de VS op zich hebben genomen. De vraag is op grond van welke feiten en criteria zij oordelen. Vaststaande feiten lijken in ieder geval niet te pleiten voor hun steunbetuiging.

Elshout maakt het in zijn bijdrage wel het bontst wat betreft de feiten. Eerst maakt hij de vredesbeweging verdacht: die zou het prima vinden dat "de mannen van Saddam Hussein en Osama bin Laden (...) overal bommen laten ontploffen". Hierbij noemt hij geen enkel feit, geen enkel standpunt van een vredesorganisatie waaruit dit zou kunnen blijken. Dat kan hij ook niet, want uiteraard is geen enkele vredesactivist of vredesorganisatie voorstander van bommen. Elshout presenteert een eigen verzinsel als een feit. En willens en wetens gaat hij in dat kader voorbij aan de feiten, gaat hij voorbij aan de onmiskenbare drijfveer van de demonstranten tegen de aanvalsoorlog tegen Irak. Die drijfveer is dat de VS en Engeland zich boven de wet stellen, in flagrante strijd met het internationale recht gebruikmaken van militair geweld en zodoende op grote schaal mensenrechten schenden. De vredesdemonstranten kwamen dan ook op voor de internationale rechtsorde die in het Handvest van de Verenigde Naties ligt besloten. Een internationale rechtsorde die blijkens dat Handvest nu juist is gericht op de waardigheid en waarde van de menselijke persoon, op de bevordering van mensenrechten.

Vervolgens suggereert Elshout evenwel dat de oorlog tegen Irak nu juist zou zijn begonnen met het oog op de bevordering van mensenrechten. Maar is het geen feit dat Bush in eerste instantie het bewijs wilde leveren dat Irak banden had met het internationaal terrorisme van onder meer Al Qaida? Is het niet zo dat, toen die link niet kon worden bewezen, vervolgens werd geroepen dat Irak massavernietigingswapens had? En dat tenslotte de Amerikaanse en Britse regeringsleiders, tegen de opvatting van de gehele internationale gemeenschap in, meenden dat Irak onvoldoende had meegewerkt aan de VN-inspecties inzake massavernietigingswapens en om die reden naar het middel van militair geweld grepen?

Genocidale effecten

Wanneer we ook nog eens de toepassing van de VN-sancties tegen Irak in ogenschouw nemen, dan blijft er al helemaal niets over van de door Elshout vermeende doelstelling van de oorlog tegen Irak. Met name onder Amerikaanse druk is de toepassing van de VN-sancties tegen Irak, zoals het toenmalige hoofd van de humanitaire missie van de VN in Bagdad Dennis Halliday dit heeft aangegeven, genocidaal geweest. Vanwege die genocidale effecten hebben successievelijk twee topfunctionarissen van de VN die verantwoordelijk waren voor de uitvoering van het olie voor voedsel programma, Halliday en Von Sponeck, uit protest ontslag genomen. Volgens UNICEF zijn tengevolge van die toepassing meer dan 500.000 kinderen in Irak vroegtijdig gestorven. Hadden die kinderen geen recht op leven? Ook zijn talloze slachtoffers gevallen tengevolge van het gebrek aan goed drinkwater in Irak. Willens en wetens hebben de Amerikaanse en Engelse regering de invoer in Irak tegengehouden van producten die voor waterzuivering noodzakelijk zijn. Is dat geen schending van mensenrechten? Zo kunnen we wat betreft het sanctieregime nog wel even doorgaan.

Helemaal bedenkelijk is dat Elshout geen oog heeft voor de ernstige aantasting van de mensenrechten ten gevolge van oorlogvoering. Tijdens een oorlogworden talloze slachtoffers gemaakt, zowel direct tengevolge van oorlogsgeweld als indirect tengevolge van de vernieling van de voor het overleven noodzakelijke infrastructuur. Nadat in de vorige eeuw twee wereldoorlogen waren gevoerd, werd dan ook alom onderschreven dat oorlogvoering de waardigheid en waarde van de individuele persoon aantast.

Een humanitaire interventie is derhalve een contradictio in terminis; de mensenrechten kunnen niet worden bevorderd door op grote schaal mensenrechten te schenden, met name door op grote schaal het meest fundamentele recht van mensen te schenden, het recht op leven.

VS niet vreedzaam

Voor Schaberg lijken de feiten ook niet relevant. De enige staat evenwel die ooit wegens steun aan terroristen en wegens agressie tegen een klein land is veroordeeld door het Internationaal Gerechtshof, is de VS. De VS hebben veel vaker dan Irak andere landen aangevallen. De VS hebben, in tegenstelling tot Irak, zonder enige twijfel een enorme hoeveelheid massavernietigingswapens. De staat die consequent zijn verplichtingen ingevolge het Non-Proliferatieverdrag schendt, die nota bene volop doende is met de verdere technologische ontwikkeling van kernwapens, zijn de VS. De staat die consequent internationale inspecties terzake van massavernietigingswapens op zijn grondgebied tegengaat, zijn de VS. De staat die tientallen landen bedreigt met militair ingrijpen zijn de VS. Hoe dan ook, wanneer ten aanzien van landen en regeringen dezelfde criteria worden gehanteerd, dan zijn de VS zeker niet vreedzamer dan de landen die door de regering Bush als schurkenstaten worden gezien.

Het lijkt mij noodzakelijk dat wanneer wordt gesproken over Irak en over de "nieuwe wereldorde", ten aanzien van alle staten dezelfde criteria worden gehanteerd en dat geen onderscheid wordt gemaakt tussen landen op grond van vriendschappelijkheid. Uitsluitend op die wijze kan recht worden gedaan aan het fundamentele uitgangspunt van het Handvest van de Verenigde Naties, dat van de gelijkwaardigheid van soevereine staten. Uitsluitend op die manier kan mijns inziens de vrede worden bevorderd.