De gemiddelde Nederlandse werknemer durft (nog) niet openlijk te klagen over loon en werkdruk. Dit blijkt uit een onderzoek van marktonderzoeksbureau Effectory, dat tevredenheidsonderzoeken uitvoert. De meeste lonen zijn gelijk gebleven of verlaagd, terwijl de uitgaven stijgen. Ook moet door ontslagen hetzelfde werk door minder mensen worden gedaan. Toch lijken veel werkende mensen zich voorlopig neer te leggen bij de situatie om hun baan niet te verliezen. Het spook van de werkloosheid en uitgeklede uitkeringen, leidt tot voorzichtigheid. Wat voor gekke dingen hij ook uithaalt De Geus mag blijven, zolang hij de uitkeringen maar verder uitholt, want de werkloosheid stijgt schrikbarend.
Uit een onderzoek van CBS bleek al eerder dat het ziekteverzuim is afgenomen uit angst om de baan te verliezen. Deze ontwikkelingen leiden ertoe dat de druk in het kruitvat verder zal toenemen. Zolang het verzet nog bestaat uit spierballentaal en gemor, mag De Geus rustig blijven aanmodderen.
Nu eens zijn het excuses, dan een wijze les, dan weer een beginnersfoutje. Als één minister in het kabinet-Balkenende grossiert in spijtbetuigingen en naderhand gecorrigeerde inschattingen, dan is het CDA-minister Aart-Jan de Geus (Sociale Zaken). Maar hij hoeft niet bang te zijn. Zolang hij, als oud-vakbondsfunctionaris, zijn afbraakwerk blijft doen, mag hij blijven. Op een gegeven moment zal deze 'kop van jut' uiteraard worden afgeschoten, dat hoort bij zijn rol. De VVD acht een aangeschoten De Geus beter hanteerbaar dan een ongeschonden minister en doet dus volop mee met het ministertje plagen. Dat GroenLinks en SP geen fundamentele discussie over zijn rol voeren, maar meegaan in het geneuzel, toont hun politieke onmacht aan. De Wit (SP) vindt bijvoorbeeld dat De Geus de Kamer "te weinig serieus" neemt en vaak een "badinerende en bagatelliserende" houding aanneemt. Kamerlid Van Gent (GroenLinks) herinnert zich ook nog een incident. "Vorig jaar riep De Geus eerst hard dat hij een ontkoppeling tussen lonen en uitkeringen niet zou meemaken. Maar het kabinet floot hem terug, zodat hij op zijn schreden moest terugkeren." 't Is toch wat hè met die minister. De verantwoordelijke voor de grootste afbraak van het sociale stelsel wordt verweten dat hij onaardig doet in de Tweede Kamer en gewoon, zoals te verwachten was, het neoliberale beleid van dit kabinet uitvoert. Hoezo, oppositie?
Ook de PvdA roept, gezien haar eigen neoliberale positie vanzelfsprekend, niet om het aftreden van de minister. "Het siert de minister dat hij zijn excuses aan de Kamer heeft aangeboden omdat hij ons verkeerd heeft geïnformeerd", vindt PvdA'er Noorman-Den Uyl. Wat een stelletje onbenullen.
Chemieconcern Akzo Nobel en ASML, de machinebouwer voor de chipindustrie, meldden dat zij elk ruim driehonderd banen schrappen.(1) De bekendmaking komt kort nadat DSM een nieuwe ontslagronde meldde. Unilever gaat zich na drie jaar van personeelskrimp richten op "een nog efficiëntere structuur voor onze kosten en activa". En ook Philips, IHC Caland, Wessanen en TPGsnijden onverdroten voort. Nu het economisch klimaat de omzet remt, zijn bedrijven, onder kapitalistische verhoudingen, aangewezen op verlaging van de arbeidskosten om de winsten hoog te houden. Uitgever Reed Elsevier legde afgelopen week een direct verband tussen de winstgroei en het verdwijnen, vorig jaar, van circa vierduizend banen. Het personeelsbestand van de grote Nederlandse concerns wordt behalve door reorganisaties ook nog verminderd door de verkoop van bedrijfsonderdelen. Numico bijvoorbeeld verkocht zijn vitaminetak, Buhrmann stootte zijn papierhandel af en Ahold is bezig een trits buitenlandse ketens te verkopen. Bij de 24 grotere (index-)fondsen op de beurs die tot heden hun jaarcijfers hebben gepubliceerd, krimpt het aantal medewerkers per saldo voor het tweede jaar in successie. En in het zicht van een economisch herstel is het snijden nog niet gedaan, zo lijkt het.
Dit blijkt uit cijfers die het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) donderdag heeft gepubliceerd. In de driemaandsperiode november 2003 tot en met januari 2004 is de werkloosheid uitgekomen op 444.000. Onderzoeker Michiel Vergeer van het CBS spreekt van een "opmerkelijke" stijging. "Het gaat opeens heel hard. We zitten nu weer op het stijgingstempo van het voorjaar van 2003."
Zes maanden geleden waren er, gecorrigeerd voor seizoensinvloeden, nog 399.000 werklozen. Nu meet het CBS 458.000 werklozen. Dat is een gemiddelde maandelijkse stijging van 10.000. In de periode maart tot en met augustus van vorig jaar, toen de werkloosheid het hardst groeide, was de toename ook maandelijks 10.000 à 11.000.
De cijfers van het Centrum voor Werk en Inkomen (CWI, het oude arbeidsbureau) duiden op dezelfde trend. Ook het CWI meldde gisteren een flinke stijging van het aantal werklozen. "Het aantal mensen die bij ons staan ingeschreven is voor het eerst boven de 700.000 uitgekomen", zegt Martin Siers, manager arbeidsmarktkennis van het CWI. In de maand januari stonden 705.200 mensen ingeschreven als werkzoekend. Daarbij zijn bijvoorbeeld ook herintredende vrouwen of niet direct beschikbare mensen meegeteld, terwijl het CBS alleen actief zoekenden telt die meteen beschikbaar zijn. CBS'er Vergeer: "De economie laat nog steeds geen substantieel herstel zien. Vorige week werd bekend dat de economie in een kwartaal met 0,3 procent is gegroeid. Dat is veel te weinig om op de arbeidsmarkt door te tikken. Wellicht hadden veel bedrijven reorganisatieplannen", suggereert Vergeer, "en is de jaarwisseling een natuurlijk moment geweest om daar een definitieve beslissing over te nemen".
Ook Siers ziet er nog de effecten van de economische neergang in. "We hebben drie kwartalen van krimp gehad. En je merkt dat bij de presentaties van de jaarcijfers veel bedrijven het beter doen door saneringen. En daaraan is nog geen einde gekomen", meent Siers. "Ook bij een herstel zijn veel bedrijven gedwongen eerst te saneren."
Tewijl de Tweede Kamer over details neuzelt, snijden de multinationalsonverkort in hun personeelsbestand en wordt voor steeds meer jongeren een menswaardige toekomst onmogenlijk.
1. bron FD, 20-2-2004
2. bron FD, 20-2-2004