De Amerikaanse dollar blijft dalen
Door Jos van Bergen
De Amerikaanse dollar zakte half februari ten opzichte van de euro tot het laagste niveau ooit. De zwakte van de Amerikaanse munt wordt door een belangrijk deel bepaald door het handelstekort dat een recordhoogte bereikte van 489,4 miljard dollar in 2003 en door het begrotingstekort van 521 miljard dollar, eveneens een record. Daar komt nog bovenop dat de kosten van acties in Afghanistan en Irak niet meegerekend zijn, dus het begrotingstekort zal dit jaar eerder in de buurt van de 600 miljard dollar uitkomen.
Samen genomen komen de VS dit jaar dus ruim één biljoen (1.000 miljard) dollar tekort, geld dat met name geleend wordt van het buitenland. Belangrijke exporteurs naar de VS, zoals Japan en China die dollars ontvangen voor hun export, houden grote dollarreserves aan in de vorm van obligaties in de VS. Japan koopt bovendien voor honderden miljarden dollars tegen de Japanse yen om de eigen munt niet te laten stijgen. Een dure yen wordt gezien als schadelijk voor de Japanse export naar de VS omdat die Japanse producten duurder zouden maken. Veel kleinere Aziatische landen volgen dezelfde koers om hun eigen export niet te schaden. Grote uitzondering is de euro, die tot recordhoogte steeg ten opzichte van de dollar. Prompt waren de wisselkoersverhoudingen onderwerp van gesprek tijdens de afgelopen top van de G7, waar de ministers van financiën en de bankdirecteuren van de VS, Engeland, Frankrijk, Duitsland, Italië, Japan en Canada elkaar troffen. Grote zorg bestaat over de belabberde financiële situatie van de VS waar de staatsschuld zienderogen oploopt. In totaal hebben de VS niet minder dan 37 biljoen dollar aan schulden uitstaan, en dat bedrag wordt alleen maar groter. Dat is ruim drie keer het bruto nationaal product, dat een kleine 11 biljoen per jaar bedraagt.
Oplopende spanning
Het is nog maar zeer de vraag of de VS hun schuld ooit nog kunnen terugbetalen. Met de mond belijden de VS het pad van de economische groei die de waarde zou moeten creëren voor de afbetaling. Maar in de praktijk worden er enorme hoeveelheden dollars gedrukt die de munt alleen maar minder waard maken. Veel grondstoffen zijn in het afgelopen halfjaar spectaculair in prijs gestegen zodat nu zelfs het officiële inflatiecijfer oploopt. Veel VS-Amerikanen wisten al lang dat er sprake is van een hoge inflatie, maar het inflatiecijfer wordt gewoonlijk kunstmatig laag gehouden. De lonen richten zich naar dat cijfer, maar de prijzen in de winkels niet. Meer betalen van hetzelfde loon komt neer op diefstal die bovenop de bestaande uitbuiting en banenreductie komt. Het kan dan ook niet verbazen dat ondanks de druk tot consumeren het consumentenvertrouwen fors gedaald is. Als de portemonnee leeg is houdt de consumptie op. Waar de beleden economische groei dan vandaan zou moeten komen blijft onduidelijk. Het Witte Huis kan niet eindeloos doorgaan het overheidstekort op te laten lopen zonder ernstige gevolgen voor de wereldeconomie. Maar het ziet er niet naar uit dat het beleid zal veranderen dus komen steeds meer exporterende landen in de problemen. Ondanks grootscheepse valuta-interventies is de Japanse yen de afgelopen tijd toch opgelopen wat zich zal vertalen in een slechter draaiende economie. Voor de EU geldt hetzelfde.
Strijd om overleven
De kans is groot dat de grote machtsblokken verwikkeld zullen raken in een valutaoorlog die de gehele financiële wereld op zijn grondvesten doet schudden en mogelijk tot een wereldwijde financiële crisis zal leiden. De economische schade zal enorm zijn en de spanningen zullen zienderogen oplopen. Het kapitaal in crisis zal al het mogelijke doen om de schade op de werkers te verhalen tot er niets meer te halen is. De oorlog tegen de eigen bevolking gaat samen met agressie tegenover rivaliserende machtsblokken die in het ergste geval uitmondt in oorlog; oorlog die nodig is om de ondergang van het eigen kapitaal te voorkomen. China, dat gezien wordt als producent van de wereld met een enorm reservoir aan goedkope arbeidskrachten en grondstoffen, en als een gigantische afzetmarkt, is de hoofdprijs. Militair gezien staan de VS er veruit het beste voor en zij zijn nog steeds bezig zichzelf verder te versterken. De eerste slagen zijn al geslagen in Afghanistan en Irak. Ook de derdewereldlanden zijn dus het slachtoffer van de noodzaak tot overleven van het kapitaal. De bevolking in die landen en in de rijke westerse landen hebben dus dezelfde grootste vijand: de haviken in het Witte Huis die uit zijn op de volledige wereldheerschappij.