Toetreding Cyprus tot de EU weer een stap dichterbij

Op 14 februari jongstleden werd bekendgemaakt dat het reeds decennialang slepende Cypriotische probleem eindelijk een stadium heeft bereikt waarin een vreedzame oplossing en eenwording gerealiseerd kunnen worden.

Op 13 februari hebben de leiders van het Griekse en Turkse deel van Cyprus het plan van secretaris-generaal Kofi Annan voor de hereniging geaccepteerd. En ze hebben plechtig beloofd om ruim op tijd, vóór de toetreding van het eiland tot de Europese Unie op 1 mei, over de details met elkaar te onderhandelen. De overeenkomst tussen de Grieks-Cypriotische president Papadopoulos en zijn Turkse collega Denktash, werd bereikt na drie dagen vergaderen in het gebouw van de VN in New York, waaronder eem marathonsessie van 12 uur, die duurde tot drie uur in de ochtend. Sinds dat moment geldt de route die door Annan is uitgestippeld. Denktash en Papadopoulos worden geacht met onderhandelingen te starten op 19 februari, met het Annan Plan als uitgangspunt. Als er op 21 maart nog steeds verschil van mening is over bepaalde onderwerpen, dan heeft Annan zelf de beslissende stem in de discussies. Beide partijen zijn overeengekomen dat het uiteindelijke plan in de vorm van een referendum zal worden voorgelegd.

Ook al lijkt de route van Annan onomkeerbaar, de scherpe waarnemer zal echter kunnen aangeven dat het in werkelijkheid wel eens niet zo eenvoudig zou kunnen verlopen. Het Annan Plan is tenslotte een zeer gecompliceerd plan van duizenden pagina's, en er zijn zeer veel partijen bij betrokken, te weten: de VS, de EU, Griekenland, Turkije, de Turkse Cyprioten en de Griekse Cyprioten, elk met een eigen agenda.

Het lijkt erop dat het imperialisme, door zich te verschuilen achter magische woorden als 'vrede' en 'hereniging', erin geslaagd is om openbaarmaking van en discussie over de inhoud van het Annan Plan zoveel mogelijk te voorkomen. Want waar gaat dit plan eigenlijk over? Waarom blijven het EU- en VS-imperialisme het zo enthousiast steunen? Waarom willen de imperialisten dan Cyprus vreedzaam herenigen, terwijl ze hard hun best doen om Kosovo, Bosnië en Irak door oorlog te verdelen?

Hereniging of terug naar 'verdeel en heers'?

Omdat Kofi Annan en zijn adviseurs inzien dat het plan wel eens onwerkbaar zou kunnen zijn, stellen zij als hoogste orgaan van de staat een raad van rechters voor, bestaande uit twee Griekse Cyprioten, drie Turkse Cypriotenen drie niet-Cyprioten (natuurlijk directe vertegenwoordigers van het imperialisme). Deze laatste drie, de niet-Cyprioten, zullen beslissen over alles waarover de Griekse en Turkse Cyprioten het onderling niet eens kunnen worden. Op basis van zo'n gecompliceerd plan zullen de Griekse en Turkse Cyprioten het bijna nooit met elkaar eens kunnen worden over welke kwestie dan ook. Het betekent bijna dat de belangrijkste macht van de staat Cyprus straks in handen is van drie individuen die directe vertegenwoordigers zullen zijn van het imperialisme, die door niemand verkozen zijn, en zelfs geen Cyprioten zijn!

Aan beide kanten van Cyprus zullen er genoeg nationalistische krachten zijn en in het Noorden en Zuiden van het eiland nationalistische of extreemrechtse krachten. Maar ook in Turkije en Griekenland zelf willen ze dat die 'federale staat' ineenstort. Zij willen niet dat Grieken en Turken samenleven en zullen proberen het plan te breken.

Het hele plan zal onwerkbaar blijken te zijn. De belangrijkste kritiek op het Annan Plan is dat het niet levensvatbaar is. Dat het niet de omstandigheden zal creëren voor een vreedzame en harmonieuze coëxistentie van de twee gemeenschappen. Het plan zal juist de basis leggen voor heropleving van het nationalisme in de toekomst, met niet te voorspellen gevolgen. Het zal het probleem van nationalistisch chauvinisme niet oplossen, het verandert hooguit de verschijningsvorm.

In welke hoedanigheid de problemen op Cyprus zich ook zullen aandienen, zolang het Annan Plan wordt gekozen als de basis voor de hereniging, zullen de heersende klasse in Turkije en Griekenland en het imperialisme overwinnen. De EU heeft dan haar 'uitbreiding' naar het hart van het Midden-Oosten, een uitbreiding die enorme voordelen met zich zal meebrengen, tegen verwaarloosbare 'kosten'. De VS hebben dan een gigantisch vliegdekschip, zoals de VS Cyprus beschouwen, gesitueerd op een geweldig strategisch punt, van waaruit het Midden-Oosten, Noord-Afrika en Zuid-Europa tegelijkertijd gecontroleerd kunnen worden. De Turkse heersende klasse, ook al heeft ze pijn door het verlies van een kolonie, heeft dan het grootste obstakel uit de weg geruimd voor toetreding tot de EU. En de Griekse heersende klasse zal na de toetreding tot de EU veel beter in staat zijn om de statusquo op het eiland te handhaven.

Zolang een socialistisch alternatief ontbreekt, dat zich voorbereidt op de strijd voor de omverwerping van het kapitalisme en de vorming van een socialistische federatie van het Noorden en het Zuiden op volledig vrijwillige basis, zal Cyprus een probleem en bedreiging blijven. In de eerste plaats voor haar eigen bevolking en in de tweede plaats voor de volkeren van het Midden-Oosten.

Vertaling J. Bernaven.