|
Het kabinet besloot het overheidstekort voor dit jaar te beperken tot maximaal 2,9 procent van het bruto binnenlands product. Een groter tekort was economisch zeer wel mogelijk, maar zou gezichtsverlies voor Zalm opleveren. Dat betekent dat er voor circa 2 mrd euro extra wordt gesnoeid, bovenop de al eerder afgesproken 17 mrd euro aan bezuinigingen.
De bezuinigingen voor het jaar 2004 stapelen zich op, september 2002: bij de miljoenennota 5,2 mrd euro, juli 2003: extra bezuinigingen van 4,6 mrd euro, zomer 2003: een aanvullend pakket van 1,1 mrd euro en nu in februari 2004: nieuwe tegenvallers. Minister Zalm moet nog minimaal 2 mrd euro vinden. Voor 2004 dus 12,9 mrd euro (28,5 miljard gulden in een enkel jaar).
Zijn collega's van Defensie, Onderwijs en Economische Zaken accepteren geen verdere aanslagen op hun begrotingen. Hun verzet zal niet veel stof doen opwaaien. We moeten immers paraat zijn en deelnemen aan een hele reeks bezettingsmachten. Minder geld voor Defensie zal er niet komen. de andere twee departementen zitten ook redelijk gebakken. Eigenlijk blijven voor dit kabinet maar twee bezuinigingsposten over, Gezondheidszorg en Sociale Zaken. Daar worden kosten gemaakt voor de gewone bevolking. Daar blijkt voor neoliberalen altijd nog wel wat te halen. Minister De Geus van Sociale Zaken sluit daarom op voorhand al niet uit dat door de nieuwe bezuinigingsmaatregelen opnieuw gesneden wordt in de sociale zekerheid. Hij heeft zich helemaal overgeleverd aan zijn collega Zalm van Financin, die vrijdag zei dat "niets is uitgesloten". Van enig verzet van De Geus zal geen sprake zijn. De Geus weet weliswaar dat de regeringsfracties CDA en D66 in de Tweede Kamer hebben gezegd dat de sociale zekerheid bij de nieuwe bezuinigingsronde buiten schot moet blijven. Hij heeft inmiddels ook geleerd om keurig te zeggen dat hij uiteraard naar de Tweede Kamer zal luisteren. Maar uiteindelijk zal hij weer met argumenten komen om het toch anders te doen. En het parlement zal, na de nodige poppenkast, ook zwichten en De Geus zijn karwij laten afmaken.
De Geus werd aanvankelijk beschouwd als de 'linkshalf' van het kabinet, dat vindt hij nog steeds van zichzelf. Inmiddels is hij bijna de enige die vindt dat hij het sociale gezicht van het kabinet is. Zo bombardeerde de JOVD, de jongerenorganisatie van de VVD, hem in januari tot 'liberaal van het jaar'. Linkshalf is hij niet meer, alleen nog maar een 'halfwas' die zich laat dwingen om rechts te spelen.
De starre begrotingsnormen, die Zalm hanteert, zijn ingegeven door de angst dat de politici hun 'fouten' van de jaren zeventig zullen herhalen. Die angst is niet terecht. De huidige tekorten zijn maar eenderde van die van twintig jaar geleden en de inflatie is zo goed als dood. Ook de kapitaalmarkten leggen euroland, gegeven de lage rente, geen strobreed in de weg om een expansiever beleid te voeren. Intussen lijkt ook Zalm dat in te zien. Hij reageerde volstrekt niet op uitlatingen van Schröder. Sterker nog, hij verbroederde zich met zijn Duitse tegenvoeter Eichel. Nu Nederland zelf ook het tekort niet onder de drie procent kan houden worden zijn verhalen ontmaskerd.
De afzwakking van eerdere uitspraken heeft alles te maken met nieuwe tegenvallers voor de schatkist. In januari verklaarde Zalm nog dat het voorspelde begrotingstekort van 3 procent in 2003 door het Centraal Planbureau veel te somber was, maar hij had het mis. Het overheidstekort is 3,5 mrd euro groter dan op Prinsjesdag werd gedacht. Het gelijk van het CPB over 2003 doet het ergste vermoeden voor 2004. De tegenvallers werken door naar dit jaar. Het CPB voorspelt zonder kabinetsmaatregelen een gat van 3,3 procent. Zijn collega's hebben intussen alvast ingestemd met zijn verzoek om aan Brussel een raming van het tekort te sturen van 2,9 procent van het bbp. Daarmee heeft het kabinet zich gebonden aan minimaal 2 mrd euro aan extra besparingen, bovenop de al voor dit jaar geplande 10,9 mrd euro aan bezuinigingen.
Bron: FD, 28-2-2004, 1-3-2004 en 2-3-2004.