Grote bedrijven incasseren hun oorlogswinst

Armen, zwarten en Latijns Amerikanen als kannonnenvlees. De vermogende blanken, zoals Bush jr., ontspringen de dans, maar sturen anderen om het vuile werk te doen.

Terwijl een wereldwijd netwerk van volksbewegingen vandaag demonstreert tegen oorlogsprofiteurs als Boeing, Halliburton en Bechtel, brengt het World Policy Institute in New York een nieuwe analyse naar buiten die verslag doet van een versnelde groei van het aantal contracten die het Pentagon deze bedrijven aanbiedt.

"Bush' militaire benadering van de strijd tegen het terrorisme betekent geld in het laatje voor firma's als Lockheed Martin en Halliburton", aldus Michelle Ciarrocca, een vooraanstaande onderzoeksmedewerker van het instituut. De belangrijkste bevindingen van de analyse (*) zijn de volgende:

• In het belastingjaar 2003 bedroegen de contracten verleend door het Pentagon 209 miljard dollar. Het was de eerste keer dat de jaarlijkse contracten aan privé-ondernemingen de grens van de 200 miljard dollar overschreden.
• Procentueel was Halliburton de grootste winnaar. De contracten stegen met stip van minder dan 500 miljoen dollar in 2002 naar 3,9 miljard dollar in 2003, hetgeen een toename is van 680 procent. Deze toename is vooral te danken aan Halliburton's contracten voor de ondersteuning van de Amerikaanse troepen in Irak en Afghanistan en de wederopbouw van de olie-infrastructuur in Irak.
• Ook andere grote winnaars waren ten zeerste betrokken bij de wederopbouw van Irak. Computer Science Corporation zag de toekenningen van het Pentagon verdriedubbelen, van ruwweg 800 miljoen dollar in 2002 tot 2,5 miljard dollar in 2003, vooral dankzij de overname van Dyncops, een privébedrijf op het gebied van militaire dienstverlening met contracten voor van alles en nog wat, variërend van de hervorming van het Iraakse rechtssysteem tot de bewaking van de Afghaanse president Karzai en de drugsbestrijding in Colombia. Science Applications International Corporation, een andere grote speler in Irak die op grote schaal werkzaamheden verricht op het gebied van de inlichtingen en het raketprogramma, zag haar contracten toenemen van 2,1 miljard in 2002 tot 2,6 miljard in 2003, een groei van 24 procent.
• Terwijl bedrijven die betrokken zijn bij de bezetting en de wederopbouw van Irak de grootste groei kenden in de toekenningen door het Pentagon bleven de "Grote Drie" van de wapencontractanten: Lockheed Martin, Boeing en Northrop Grumman qua omvang de belangrijkste zakenpartners van het Pentagon. Als groep ontvingen de "Grote Drie" in 2003 voor 50 miljard dollar aan contracten van het Pentagon, hetgeen gelijk staat aan een kwart van wat het ministerie van Defensie te verdelen had voor alles, van raketten tot kant-en-klaar maaltijden. Lockheed Martin beleefde de grootste absolute toename in de ontvangsten van het Pentagon, van 17 miljard aan contracten in 2002 tot 21,9 miljard in 2003, een toename van 29 procent. Om dit in perspectief te plaatsen, de toename bij Lockheed Martin was groter dan het totale bedrag aan Pentagon-contracten van Halliburton. Boeing, die achtervolgd werd door ethische schandalen omtrent projecten op het gebied van ruimtelanceringen, raketsystemen en het bijtanken van vliegtuigen in de lucht, liet van de "Grote Drie" de kleinste nettogroei zien, van 16,6 miljard aan Pentagon-contracten in 2002 tot 17,3 miljard in 2003, een toename van vier procent. De toekenningen aan Northrop Grumman vertoonden daarentegen een fikse groei: van 8,7 miljard dollar in 2002 tot 11,1 miljard dollar in 2003, een toename van 27 procent.

"Als 209 miljard dollar van de belastingbetaler naar privé-ondernemingen gaan, betekent dat hoe dan ook een boel geld", zegt Frida Berrigan, de onderdirecteur van het Arms Trade Research Center van het instituut. "Krijgen we waar voor ons geld? En is er iemand in het Pentagon, het Witte Huis en het Congres die toeziet op deze militaire megabedrijven om te controleren of ze voor de miljarden die wij uitgeven wel goederen en diensten van hoge kwaliteit leveren?"

Wanneer men Halliburton beziet, die wankelt op haar grondvesten als gevolg van de aantijgingen van fraude in de operatie Irak, of wanneer men Boeing nader beschouwt, die net deze week een belangrijk contract voor de Comanche-helikopter verspeelde nadat een ander contract vanwege een schandaal in de ijskast werd gezet, doet zich de vraag voor of het Pentagon niet te afhankelijk van sommige van deze grote bedrijven is geworden, omdat ze zo groot geworden zijn dat ze niet meer in toom gehouden kunnen worden.

Halliburton is niet zomaar een bedrijf dat maaltijden voorschotelt en de was doet in Irak. Het verzorgt de wereldwijde militaire logistiek voor het Amerikaanse leger en opereert onder meer in Afghanistan, Oezbekistan, Irak en Turkije. Boeing is niet de eerste de beste vliegtuigconstructeur, maar ook de belangrijkste contractant op het terrein van raketsystemen. Daarnaast werkt Boeing mee aan het Future Combat System van het leger, een computersysteem voor het "slagveld van de toekomst". Oproepen om deze bedrijven te weren botsen met het feit dat het Pentagon en de troepen ter plaatse voor hun broodnodige goederen en diensten afhankelijk van hen zijn geworden. "Er moet onderzoek gedaan worden naar de verhouding tussen het Pentagon en privé-ondernemingen zoals Boeing en Halliburton", betoogt William D. Hartung, een belangrijke onderzoeker van het World Policy Institute en de schrijver van 'How Much Are You making on the War, Daddy?, A Quick and Dirty Guide to War Profiteering in the Bush Administration' (Nation Books/Avalon Group, 2004). Het instellen van een nieuwe Trumancommissie om het oorlogsprofijt te onderzoeken en te verhinderen, zoals voorgesteld door de organisatie Taxpayers for Common Sense zou een goed begin zijn."

(*) beschikbaar op http://www.worldpolicy.org/projects/arms/updates/0222404.hmtl

Het Arms Trade Resource Center werd opgericht in 1993 om het publiek voor te lichten en om een terughoudendheidbeleid in de internationale wapenhandel te bevorderen.

New York, 24 februari 2004, vertaling Frans Willems.