SPD-leiding is nerveus

Vakbond 'Ver.di' klaar voor de strijd.

Twee weken voordat de Sociaal-democratische Partij van Duitsland (SPD) een nieuwe voorzitter moet gaan kiezen, zijn het presidium en het bestuur van die partij erg verontrust. Nee, het zijn niet de dalende ledenaantallen of de eveneens dalende gunst van de kiezers of de stijgende verontwaardiging over de agenda 2010. De SPD-top is verontrust omdat 30 mensen die op zoek zijn naar alternatieven voor hun stemgedrag elkaar ontmoet hebben in het huis van de vakcentrale DGB in Berlijn.

Die mensen komen uit verschillende politieke en maatschappelijke groeperingen op landelijk en regionaal niveau.

"De stembusuitslagen en ledenontwikkeling van de sociaal-democratie tonen aan", volgens de deelnemers, "dat veel burgers teleurgesteld zijn door het beleid van de agenda 2010. Omdat er voor hen op dit moment geen verkiesbaar alternatief bestaat, besluiten zij niet te stemmen." Het aantal 'actieve stemonthouders' stijgt.

Politieke resignatie en passiviteit leiden echter niet tot een verandering in het politieke beleid in het belang van de meerderheid van de bevolking, maar versterken slechts diegenen die nog sterker onder het mom van "roodgroen" sociale verworvenheden willen terugdraaien. Dit is, volgens de verklaring van het 'initiatief voor arbeid en sociale rechtvaardigheid', een steeds groter wordend probleem voor betrokken leden van de vakbonden en in sociale en globaliseringskritische bewegingen.

In een omvangrijk werkdocument worden positie en problemen van de sociale oppositiebeweging in Duitsland geschetst. Volgens het 'initiatief ...' wijst de sociale oppositie de sociale afbraak af en spreekt zich uit tegen oorlogsavonturen en de voortgaande militarisering alsmede de bewering dat er geen alternatief zou zijn. Wat aan de sterker wordende sociale beweging en buitenparlementaire oppositie echter zou ontbreken is een parlementaire representatie. Deze wordt ook niet gezien in de PDS, die zich vooral door haar deelname in de regeringsbanken 'buiten spel' heeft gezet. Een initiatief voor arbeid en sociale rechtvaardigheid moet breed worden ontwikkeld. De basisovereenkomst moet gedragen worden door alle representanten, "verdergaande eigen posities hoeven niet te worden opgegeven of weggemoffeld te worden, maar mogen niet op de voorgrond staan." Het sociale alternatief moet in de publieke discussie "consequent en geloofwaardig een positief, progressief maatschappelijk alternatief vertegenwoordigen". Doel is een "verandering van koers in het kader van de bestaande kapitalistische" condities, een "op sociale en ecologische en emancipatieve punten gericht toekomstprogramma".

De SPD-top verdacht ten eerste de vakbonden, dat zij een partij aan de linkerzijde van de SPD zouden willen oprichten. Voorzitter Jürgen Peters van de IG Metall verklaarde echter: "De IG Metall richt geen politieke partij op." De IG Metall staat voor een ander politiek beleid en probeert dit met de middelen van een vakbond te bereiken. En ver.di-voorzitter Frank Bsirske: "Mijn hoofdprobleem is niet of er ruimte bestaat voor een nieuwe linkse partij. Het gaat mij erom dat het de vakbonden lukt voor de vakbondsprotesten op 3 april te mobiliseren."

Op het federale congres van de sociaal-democratische werknemers (AfA) in Erfurt verklaarde de met 93,6 procent van de stemmen herkozen AfA-voorzitter Ottmar Schreiner: "Onze boodschap is dat wij een koerswijziging nodig hebben." Hij sprak zich fel uit tegen verdere aantasting van de rechten van werknemers. Er zou geen enkel voorbeeld bestaan dat zoiets tot meerarbeidsplaatsen zou leiden.

De aangewezen partijvoorzitter Müntefering (tot nu toe secretaris-generaal) bleef in Erfurt echter bij zijn standpunt: "Er kan geen sprake zijn van een koerswijziging. Wij zullen doorgaan met de agenda 2010." Müntefering en minister van Economische en Sociale Zaken Clement werden uitgejouwd. Hun reactie op die kritiek was een dreigement: "Wie aan zulke initiatieven meedoet, vliegt eruit. Basta!" (Basta is het lievelingswoord van 'de kanselier').

Intussen werd een royementsprocedure tegen zes initiatiefnemers voorbereid: Prof. Herbert Schui uit Hamburg (40 jaar SPD-lid), en vijf vakbondssecretarissen uit Beieren, die tussen de 30 en 43 jaar lid zijn. Deze kunnen nu, volgens Schröder, voor de partijcontrolecommissies bewijzen dat de beschuldigingen tegen hen "ongegrond" zijn. Dat zou bijvoorbeeld het geval zijn als ze hun handtekeningen zouden terugtrekken. De SPD-top heeft overigens al een 'UNVEREINBARKEITSBESCHLUSS' (besluit dat vaststelt dat iets onverenigbaar is) vastgesteld, waaruit de conclusie getrokken zou kunnen worden dat alle SPD-leden, die aan het 'Initiatief voor arbeid en sociale rechtvaardigheid' meedoen, automatisch geroyeerd worden.

De 'oude dame SPD' toont dus barsten en scheuren. De van ouds met haar verbonden vakbondsbesturen kunnen de asociaal-democratische politiek niet meer tegenover hun leden verantwoorden, aangezien het SPD-beleid (net als dat van de conservatieven en liberalen) eropuit is de vakbeweging kapot te maken. Het iniatief van vakbondskaders binnen de SPD mag dan misschien geen direct succes hebben, maar het zorgt in ieder geval voor opschudding, ook en vooral in de media. Keer op keer worden de initiatiefnemers op hun kansloosheid gewezen en "vasthouden aan voorbije dingen" verweten, maar de steun is in de vakbondskringen in ieder geval groot. Wellicht kan de discussie rond de SPD-dissidenten voor een grote bijeenkomst op 3 april zorgen, als in Berlijn, Stuttgart en Keulen tegen het sociale afbraakbeleid, maar ook tegen de oorlogspolitiek van de heersende kringen wordt betoogd.

(*) op basis van een artikel van Rolf Priemer in "UZ" van 19 maart jl.