Krachtige banengroei in de VS?
Door Jos van Bergen
Volgens het ministerie van Arbeid in de VS is het aantal banen in april van dit jaar gestegen met 288.000. In maart zouden er 337.000 banen bijgekomen zijn. Na maanden van positieve cijfers over de ontwikkeling van de economie, maar zonder de creatie van nieuwe banen, de zogenaamde 'jobless recovery', heet het nu in financiële kringen: "Dit is de ultieme bevestiging van een sterke groei van de economie in de VS." Kunnen we nu eindelijk opgelucht ademhalen of worden we blij gemaakt met een dode mus?
Eén van de belangrijkste verkiezingsbeloftes van George W. Bush was het scheppen van nieuwe banen voor de vele mensen die in de afgelopen jaren op straat zijn gezet. De ingezakte economie in de VS en de gekelderde winsten maakten rigoureuze bezuinigingen in het bedrijfsleven noodzakelijk waardoor in totaal een kleine drie miljoen mensen hun baan verloren. Het aantal faillissementen, zowel in het bedrijfsleven als bij particulieren, steeg tot nooit eerder bereikte hoogte. Inmiddels is door de ingrijpende kostenbesparingen in veel overgebleven bedrijven het verlies weer omgezet in winst of is de gekelderde winst weer aangetrokken, maar zijn de beloofde nieuwe banen tot voor kort uitgebleven. Daarmee zou Bush zijn verkiezingsbelofte niet kunnen waarmaken en zou zijn herverkiezing dit jaar in gevaar komen. Maar stomtoevallig zou de arbeidsmarkt nu een fors herstel te zien geven, wat overigens niet wordt bevestigd door gewone burgers in de VS. Integendeel, hoewel minder fors gaan de massaontslagen gewoon door, zoals bij MCI dat 7.500 mensen op straat zet.
Onbetrouwbare schattingen
Hoe kan het zijn dat de Amerikaanse burger niets merkt van de vele nieuwe banen die er volgens de statistieken bijgekomen zouden zijn? Als die banen er niet zijn, dan moet er iets niet kloppen met de cijfers. Nader onderzoek wijst uit dat het cijfer voor het totaal aantal banen is gecorrigeerd met het resultaat van het zogenaamde 'birth-death' model, een model dat corrigeert voor banen in bedrijven die nieuw opgericht zijn minus banen in bedrijven die failliet gegaan zijn. Dit model bestaat uit twee componenten.
Ten eerste worden bedrijven die failliet gegaan zijn meegerekend alsof zij nog zouden bestaan en dezelfde trend volgen in het aantal banen als bij de overige bedrijven. Ten tweede wordt het aantal banen aangepast op basis van het ARIMA model, dat gebruikmaakt van 'birth-death' gegevens over de afgelopen vijf jaar. Opmerking van het Bureau of Labor Statistics (BLS) over deze werkwijze: het model veronderstelt de voortzetting van historische patronen en relaties en heeft daarom waarschijnlijk problemen betrouwbare schattingen te produceren bij omslagen in de economie of gedurende perioden waarin plotselinge wijzigingen in de trend optreden.
Positief beeld
Het cijfer voor het aantal banen in april is aan de hand van dit model gecorrigeerd met 270.000 tegenover 153.000 in maart. Dit ondanks het feit, of mogelijk juist dankzij het feit, dat het aantal faillissementen tot recordhoogte gestegen is. Hoe het BLS aan deze cijfers voor de correctie komt blijft onduidelijk. De cijfers zijn niet te verifiëren. De correctie voor april van 270.000 is de grootste sinds de bekende cijfers voor ruim een jaar. Afgezien van deze correctie blijven er van de 288.000 banen slechts 18.000 over, een regelrechte aanfluiting voor Bush en zijn verkiezingsbelofte. Hetzelfde geldt voor het cijfer van maart, zij het in mindere mate. Maar nadere bestudering van dit cijfer leert, dat het overgrote deelvan de zogenaamde nieuwe banen bestaat uit deeltijdbanen. Bovendien is het aantal overheidsbanen sterker gestegen dan het cijfer aangeeft, zodat het aantal banen in de particuliere sector is gedaald. Alsof dit nog niet genoeg is liep voor 400.000 mensen de WW (unemployment insurance) af zodat er voor hen een uiterst magere vorm van bijstand overblijft.
List en bedrog
Het heeft er dus alle schijn van dat verkiezingsbelangen de uitkomst van de statistieken dicteren. Dat geldt niet alleen voor cijfers over de werkgelegenheid, maar zeker ook voor het inflatiecijfer. Terwijl de gemiddelde burger in de VS de hoge inflatie aan den lijve ondervindt, blijft het prijsindexcijfer hardnekkig een minimale stijging van de prijzen aangeven. Een bijzondere berekening van de woonlasten en correcties voor onder andere verbeterde kwaliteit en substitutie houden dit cijfer kunstmatig laag. Dat is een bedenkelijke ontwikkeling omdat het inflatiecijfer in de VS, net als in Nederland, de basis vormt voor de prijscompensatie, die op deze wijze vrijwel altijd te laag uitkomt. Met behulp van list en bedrog wordt niet alleen veel werkende mensen een poot uitgedraaid, maar ook een economisch herstel voorgeschoteld dat niet bestaat. Het resultaat kan alleen maar zijn dat de klap later des te harder aankomt. Als het aan Bush ligt komt die natuurlijk pas nadat hij herkozen is tot president.
Supermacht wankelt
Het zijn echter niet alleen verkiezingsbelangen die list en bedrog noodzakelijk maken. Het bestaan van de VS als supermacht staat op het spel. Met een handelstekort van ruim 500 miljard dollar, een overheidstekort van meer dan 700 miljard dollar en een totale schuld van meer dan 30 biljoen dollar zijn de VS verreweg het grootste schuldenland ter wereld. Terwijl die schuldenlast dagelijks met vele miljoenen dollars oploopt wordt steeds duidelijker dat van terugbetalen geen sprake kan zijn. Als onbedoeld bijeffect hebben de fantastische cijfers over de banengroei geleid tot inflatieangst bij kapitaalbezitters, die prompt hun obligaties verkochten waardoor de lange rente zienderogen opliep en de obligatiemarkten rake klappen te verduren kregen. De hogere rente betekent ongetwijfeld de doodsteek voor het economische herstel voor zover daar al sprake van was. Er tekent zich een financiële crisis af die ernstiger zal worden dan de crisis in de jaren dertig. Met man en macht proberen de centrale banken en het regime Bush die crisis te bezweren met als gevolg dat die alleen maar ernstiger kan worden.
Het kwaad komt van buiten
Niet list en bedrog veroorzaken in eerste instantie een economische situatie die onhoudbaar is, maar juist andersom, de onhoudbare situatie in de economie maken list en bedrog noodzakelijk om de werkelijke toestand in nevelen te hullen. Naarmate dat minder lukt neemt het verbale geweld richting 'schurkenstaten' toe, die een gevaar voor de wereldvrede en voor de VS in het bijzonder zouden vormen. Het kwaad zou zich verbergen in de bergen van Afghanistan, de dictator van Bagdad zou het met massavernietigingswapens voorzien hebben op de VS, Cuba zou nu ook dergelijke wapens produceren om in te zetten tegen de VS, en Syrië heeft nu eveneens te maken met een handelsembargo. De oorlog tegen het 'internationale terrorisme' dreigt uit te lopen op een ware wereldoorlog. Het krachtenveld concentreert zich in China, inmiddels gebombardeerd tot producent van de wereld, waar zich zowel Japanse als Europese als VS-Amerikaanse kapitaalbelangen bevinden die elkaar op leven en dood beconcurreren. De eis van de VS, dat China zijn munt loskoppelt van de Amerikaanse dollar, vormt de voorbode van een enorm conflict dat met name vele Chinezen noodlottig zal worden.
Oorlog
De crisis in de wereldeconomie, de opeenhoping van kapitalen die langs de weg van uitbuiting van mens en milieu op zoek zijn naar rendement dat door die opeenhoping steeds moeilijker te behalen is, leidt onvermijdelijk tot een herverdeling van invloedssferen, met andere woorden tot oorlog. Zowel in de VS als in Japan als in de EU wordt het militair-industrieel complex weer opgetuigd. De economieën schakelen over op oorlogseconomieën. De EU zal het wapenembargo tegen China opheffen en de VS zullen China verantwoordelijk maken voor hun eigen misère en daarmee China als grootste vijand van de VS aanwijzen, precies zoals zij dat met Irak gedaan hebben. De concentratie van de productiecapaciteit die ingezet wordt voor de maatschappelijke productie in steeds minder particuliere handen, maar alleen voor zover die winstgevend is, veroorzaakt toenemende concurrentie die nu juist die winst onder druk zet, dus grondiger uitbuiting van mens en milieu noodzakelijk maakt om te kunnen overleven. Het einde van deze ontwikkeling, die uiterst gewelddadige vormen aan kan nemen, kan pas plaatsvinden als de productie niet langer plaatsvindt om er winst mee te maken, maar om te voldoen aan de maatschappelijke behoeften, dus zonder winstoogmerk. Voorwaarde hiervoor is dat de maatschappelijke productie zich niet langer in particuliere handen kan bevinden. Dan zijn list en bedrog niet langer noodzakelijk.
