Het Ei van de Slang (*)

Door Anna Ioannatou

Begin september gaf de bond van Atheense krantenredacteuren een waarschuwende mededeling uit gericht tegen een deel van de media. Ze zouden bijgedragen hebben aan een klimaat van nationalistische en racistische ophitserij vooral naar aanleiding van de voetbalwedstrijd Griekenland-Albanië begin september. De wedstrijd werd gevolgd door dagenlange rellen in de grote steden, waarbij zelfs een Albanees door een Griek werd neergestoken.

Dit klimaat is vooral de laatste maanden toegespitst geraakt op de sport (Europa Cup, Olympische Spelen), het z.g. 'sportnationalisme', maar wordt min of meer subtiel uitgewerkt tot (Griekse) raciale superioriteit die nu eenmaal in de genen zit.

Wel even vervelend dat het Griekse nationale elftal, vers Europees kampioen, van Albanië verloor.

Welk 'ras' is het beste?

Maar ook de Albanese 'sportliefhebbers' wisten van provoceren: toen het Griekse volkslied gespeeld werd voor de wedstrijd in Tirana begon, brachten heel wat Albanezen de fascistische groet uit, onder het publiek zaten mensen die het UCK-embleem droegen (weet u nog, het Kosovaarse 'bevrijdingsleger', Griekenland was erg pro-Servisch toen), sommigen schreeuwden iets over Groot-Albanië en er werd ook met Turkse en Amerikaanse vlaggen gezwaaid (Griekse antipathieën dus). De Grieken van hun kant riepen massaal 'boe', toen het Albanese volkslied inzette. Die gewoonte hebben ze helaas aangenomen als een niet Grieks volkslied gespeeld wordt, zelfs toen Griekenland gastheer was tijdens de Olympische Spelen.

Een deel van de media hebben inderdaad duidelijk meegewerkt aan die tendensen via uitingen van journalisten zelf, maar ook door ophitsende verklaringen van bekende personen regelmatig te herhalen en/of tendentieuze titels op het scherm, tegelijkertijd echter zich hypocriet uitsprekend tegen dit soort uitwassen.

Al een tijd lang zijn fascistische organisaties tot de voetbalwereld doorgedrongen, alwaar ze een continue dreiging vormen en van voetbal een nationale kwestie proberen te maken. Stuwende kracht van deze acties vormt de 'Bond van Sportliefhebbers van Nationale Elftallen', die zichzelf het 'Blauwe Leger' noemt (blauw en wit zijn de kleuren van de Griekse vlag en blauw is tevens de kleur van de regerende traditioneel conservatieve Nea Dimokratia partij). Hun acties worden flink gesteund door het fascistische jeugdblad 'Gouden Dageraad', dat veel publiciteit geeft aan de provocerende handelingen van het 'Blauwe Leger'.

Bij de rellen keek de politie toe of arresteerde alleen maar Albanezen, maar ook de regering trad niet op, vindt zichzelf niet verantwoordelijk. Afgezien dan van een paar licht afkeurende verklaringen, waaruit zou moeten blijken hoe antinationalistisch zij is. Maar de regering verdedigde wel de extreme uitingen van het ultrarechtse hoofd van het district Thessaloniki (tevens kaderlid van de regeringspartij), want in een democratie mag immers alles gezegd worden. Ook de regeringspersvertegenwoordiger, gevraagd naar het hoe en waarom van het groeiende nationalisme en de vreemdelingenhaat, verklaarde dat de media vrij hun taak moeten kunnen verrichten. Het kapitalisme toonde zich in zijn geschiedenis altijd 'democratisch', waar het de (ultra)rechtse vrijheid van meningsuiting betreft. Hetzelfde heeft nooitgegolden voor mensen met communistische meningen, die meestal vervolgd worden.

Het alternatief

Uiteraard komen bovengenoemde opvattingen in verwaterde vorm ook bij een groter deel van de Griekse bevolking terecht, als een gif dat druppelsgewijs wordt toegediend. Dat wordt tenminste geprobeerd en in zekere mate lukt dit ook, maar niet helemaal. De Griekse bevolking bezit gelukkig nog genoeg uit een geschiedenis van democratische strijd meegenomen reflexen tegen deze bedenkelijke ontwikkelingen, maar reflexen zijn niet genoeg. De Bond van Atheense Bouwvakarbeiders kwam dan ook onmiddellijk met een verklaring naar aanleiding van de recente Albanees/Griekse rassenrellen en de groeiende (aangezette) tendens tot haat tussen Griekse en niet-Griekse werknemers, waarin de nadruk gelegd wordt op het snode doel van deze 'etnische opsplitsing' van de werkende klassen en op de noodzaak tot een eensgezinde opstelling achter de gerechtvaardigde eisen, die voor Griekse en niet-Griekse arbeiders dezelfde zijn. Ze werken immers voor dezelfde uitbuiters. Maar ook de KKE (Communistische Partij) verzet zich met hand en tand tegen deze voor de grote meerderheid van de Griekse bevolking fnuikende bewustzijnsmisvorming.

(*) Titel van film van Ingmar Bergman over fascisme.