De GCP (KKE) werd gesticht in 1918 en besliste op haar Tweede Congres in 1920 zich aan te sluiten bij de Communistische Internationale, die gesticht was door Lenin, de leider van de Russische revolutie.
In 1940 vielen de troepen van de Italiaanse fascistische dictator Mussolini Griekenland binnen. Een jaar later nam het Duitse nazileger de bezetting over. Onder leiding van de GCP slaagden het Nationaal Bevrijdingsfront (EAM) en het partizanenleger (ELAS) erin de nazibezetters te verdrijven, bijna zonder enige hulp van het buitenland.
In bevrijd Griekenland verscheen de EAM als de sterkste politieke formatie. Ze verzette zich tegen de terugkeer van de koning en zijn regering, die naar Londen waren gevlucht. Het Griekse koningsleger, geleid door een Britse commandant en met behulp van Britse soldaten, besliste eind 1944 om een aanval te beginnen tegen de EAM en het volksleger ELAS. Straat voor straat en ten koste van enorm veel doden onder de Griekse bevolking heroverden ze Athene op de partizanen.
Hoewel er in februari 1946 een vredesakkoord totstandkwam, laaide de burgeroorlog opnieuw op in 1947. Alleen met de massale financiële steun van de Verenigde Staten kon het leger de revolutionairen in augustus 1949 verslaan. Honderdduizenden Grieken, mannen zowel als vrouwen, ondergingen de wreedste folteringen in echte concentratiekampen. Duizenden vonden er de dood of moesten naar het buitenland vluchten. De GCP werd buiten de wet gesteld.
In 1956 dwong Chroetsjov, de nieuwe secretaris-generaal van de Communistische Partij van de Sovjet-Unie, de GCP om haar eigen secretaris-generaal die de GCP al twintig jaar leidde af te zetten. Voor Chroetsjov was hij nl. een vriend van Stalin en een rem op de nieuwe oriëntatie waarop hij wilde dat de verschillende communistische partijen zich zouden richten. Vijfduizend militanten van de GCP werden later om dezelfde reden uitgesloten.
De GCP besliste in 1958 om alle organen in het Griekse binnenland te ontbinden, een beslissing die ze later zelf als fout bestempelde. De partij is dan nog wel georganiseerd in ballingschap, terwijl de activisten in Griekenland optraden in "Verenigd Democratisch Links". Ze voerden campagne tegen de NAVO. In een poging dat verzet te verstikken steunde de NAVO de kolonels van het Griekse leger in hun fascistische staatsgreep van 1967. De communisten stonden opnieuw vooraan in de strijd tegen het fascisme. De opstand van de studenten van de Polytechnische School van Athene van 1973 was het begin van het einde van de fascistische macht. Het regime van de kolonels werd in april 1974 omvergeworpen. De GCP werd opnieuw toegelaten en organiseerde zich in Griekenland zelf. In 1987 trad de GCP toe tot de "Alliantie van Links en van de Vooruitgang" (Synaspismos), die 1 3 procent van de stemmen behaalde bij de parlementsverkiezingen van 1989.
Maar gelijktijdig met de omverwerping van het socialisme in de USSR van 1989 tot 1991 pleitten enkele kaderleden van het Centraal Comité van de GCP voor de ontbinding van de partij tot Synaspismos en voor de omvorming van deze alliantie tot een nieuwe partij. Het Dertiende Congres van de GCP van februari 1991 verwierp dit voorstel als de weg naar liquidatie van de partij. Maar vier maanden later werden 45 leden van het Centraal Comité gedwongen de GCP te verlaten (bijna de helft), wat een scheuring veroorzaakte in het geheel van de partij en in de communistische jongerenorganisatie. Ze vormden Synaspismos om tot een nieuwe partij.
De scheuring bracht de GCP een heel zware klap toe. Maar toch kon ze standhouden en zich zelfs herstellen. Het Veertiende Congres, dat in december 1991 bijeengeroepen werd, bevestigde de marxistisch-leninistische principes en de noodzaak van een communistische partij. In 1996 keurde het Vijftiende Congres het nieuwe partijprogramma goed (2), dat heel duidelijk de strategische taak in de strijd voor de omverwerping van het kapitalisme en voor de uitbouw van het socialisme afbakende. Het Zestiende Congres werkte in december 2001 het voorstel van de GCP uit voor de vorming van "een antiimperialistisch en anti-monopolistisch democratisch front". Nog recenter rehabiliteerde de GCP postuum haar vroegere secretaris-generaal Zachariades.
Bronnen: