De 25 grootste graaiers op een rij


NRC-grafiek (9-4-2005) met bonus-bonanza.  

Redactioneel

Hieronder een lijst van de 25 grootste graaiers, zoals aangetroffen op de beleggerssite http://www.bestuursvoorzitter.nl van de Vereniging van Effectenbezitters (VEB) op 16 april jongstleden. Het betreft ondernemingen die hun jaarverslag 2004 al hebben gepubliceerd. De lijst is uiteraard veel langer.

Wie dat wil en kan, raden we aan om een kijkje te nemen in de brandkasten van deze Dagobert Duck's op de genoemde site. Het gaat hier om zichtbare totaalbedragen (vaste beloning, bonus, pensioenen, aandelen, opties). Daarnaast weten dit soort lieden, zeker nu ze in de kijkerd staan, nog tal van andere sluiproutes om hun portemonnee lekker bol te houden.

Graaiers en werkvolk

Dit illustere groepje ging er 51,7 procent op vooruit. Dat is andere koek dan de magere bedragen waarmee het werkvolk het moet doen. Ja, het maakt zelfs menig minister jaloers. Die willen weer excellentie genoemd worden en ook een graantje meepikken. Het is dan ook een interessante grabbelton. De 25 slimsten van de klas streken bij elkaar 76,5 miljoen op in 2004. In vergelijking tot het buitenland nog niet veel, volgens Schraven, en inderdaad peanuts bij wat topvoetballers in hun zakken stoppen, maar ja die hebben gouden benen. Vijf, zes jaar geleden baarde een salaris van een miljoen gulden nog opzien. Nu gaan dezelfde bedragen met het grootste gemak over tafel, maar dan wel in euro's.

Regering gevangen in hypocrisie

De regering zit er danig mee in de maag. Het valt niet uit te leggen dat iedereen moet inleveren om de economie op te poetsen, terwijl de ondernemers zelf aan zelfverrijking doen. Er is echter meer aan de hand, ministers en kamerleden gaven al eerder aan dat ze ook meer wilden verdienen. Maar hoe doe je dat in deze barre tijden? Op z'n minst kun je gaan huilen over de schandalig hoge inkomens van bestuurders van (semi)-publieke bedrijven. Als die bedrijven dan ook nog, zoals in het geval van de energiebedrijven, dwarsliggen tegen de plannetjes van Brinkhorst, sla je twee vliegen in één klap. Dezelfde energiebedrijven, waar nu zoveel beloningsdiscussie over is, worden door het kabinet op een presenteerblaadje aangeboden aan het buitenlandse bedrijfsleven als overnamekandidaat.

In de media lag de nadruk daarom de afgelopen periode op de baasjes van dit soort bedrijven. Wie kent inmiddels niet de bestuursvoorzitters van energiebedrijven Nuon en Essent? Topman L. van Halderen van Nuon verdiende vorig jaar, inclusief bonussen, 815.195 euro. Hij zag daarmee zijn inkomen met 42 procent stijgen. Zijn collega bij Essent, M. Boersma, ontving in 2004 821.000 euro. Volgens Schraven zijn het kruimels vergeleken met hun collega's van geprivatiseerde bedrijven elders in Europa. Die verdienen drie keer zoveel. Natuurlijk heeft hij gelijk. Als het kapitalistische systeem niet op de helling gaat, zullen we elk jaar rond deze tijd, als de jaarverslagen worden gepresenteerd, weer vaststellen dat er alleen maar bijgekomen is. De campagne van de FNV van vorig jaar is inmiddels al een stille dood gestorven.

Groten sparen, kleintjes pakken

Het kabinet grijpt dit jaar dus maar eens in bij instellingen die met overheidsgeld werken, zoals onderwijsinstellingen en ziekenhuizen. Daar moeten de individuele salarissen vanaf 2006 worden vermeld in het jaarverslag, alsze hoger zijn dan het ministerssalaris (122.000 euro). De schijnheiligheid ten top. Van de echte toppen afblijven en maaien in de lagere regionen. Maar daar zal de kiezer niet intrappen. Bovendien is de geest uit de fles. Want de pogingen om alleen de kleine 'vrije' jongens in het gareel te schoppen zijn niet gelukt. Het spektakel heeft de echte toppen bereikt. CDA-minister De Geus (Sociale Zaken) denkt nu aan een speciaal toptarief in de inkomstenbelasting en een beperking van de aftrekbaarheid van de pensioenpremies voor hoge inkomens.

Kapitalisme kan probleem niet oplossen; is veroorzaker

Maar in een kapitalistische maatschappij moet je van de vrije ondernemers afblijven, die kun je niet aanpakken, die kun je alleen smeken of ze alsjeblieft een groter deel van hun inkomsten op gepaste wijze en niet zichtbaar willen binnenrijven. Je kunt roepen: schaam je, maar dan krijg je meteen Zalm en Schraven over je heen. Volgens Zalm heeft het kabinet nauwelijks mogelijkheden om topsalarissen en superbonussen aan te pakken. En die kan het weten, want hij werkt allang voor die bazen. De Geus en het CDA hebben wel een sociaal verfje nodig, maar de VVD is niet zo gediend van aanvallen, hoe weinig ze daadwerkelijk ook voorstellen, op het bedrijfsleven. Daarom kreeg Zalm de wenk om een tegengeluid te spuien, op hetzelfde moment dat ook Schraven een duit in het zakje deed. Volgens Schraven is "Nederland hypocriet over salarissen". Met die stelling is zelfs de NCPN het eens!

Zalm en Schraven wezen discreet op de rol van de aandeelhouders. Het zou niet aan de politiek zijn om zich met de beloning van bazen bezig te houden. Bij energiebedrijven zou de controle vooral moeten worden uitgeoefend door de raad van commissarissen en de gangbare toezichthouders. En juist niet door aandeelhouders als die door publieke partijen worden gedomineerd. "Jammer dat het kabinet, dat zo'n rationele koers vaart, het bedrijfsleven nu op zo'n manier in diskrediet brengt", vindt Schraven. En bovendien: "De topman van ExxonMobil verdiende vorig jaar 38 miljoen dollar." Zalm en Schraven hebben gelijk. Politiek is er in Nederland voor om het bedrijfsleven te versterken, niet om het ondernemersimago te schaden. En dat is precies wat werkgeversvoorzitter Schraven vindt dat het CDA doet. "Ik ben zeer bezorgd als bewindslieden - onder aanvoering van het CDA - zeggen dat er zelfverrijking plaatsvindt. Dat is nestbevuiling", stelt Schraven.

Alleen een socialistische samenleving kan probleem oplossen

Hij geeft wel tegelijkertijd aan dat Balkenende een bespottelijk lage beloning krijgt. Dat is dus precies de kant die het op zal gaan. In het echte 'topvoetbal', waaraan ook de nieuwe excellenties willen meedoen, zullen de 'salarissen' omhooggaan. Om het volk te sussen moet er ook wat worden ingeleverd. Dat zal in de lagere regionen plaatsvinden. En tenslotte zullen die inkomens ook van samenstelling gaan veranderen. Nu al staat tegenover een matiging van de vaste salarissen, jubelende bonussen. De bonuspot van de zeventien bestuursvoorzitters met een bonus is ruim 13,4 miljoen euro, 55 procent meer dan in 2003. In navolging van de Angelsaksische praktijk wordt een steeds groter deel van het totale inkomen van topmanagers gekoppeld aan geleverde prestaties, zoals winstgroei. In het Najaarsakkoord was alleen afgesproken dat de vaste salarissen niet teveel mochten stijgen. Over bonussen stond er niets. De 25 hoogste bonussen stegen met 115,2 procent en zelfs de hoogste 25 vaste salarissen stegen met 15,8 procent. Tel uit je winst.

Overzicht totale beloning

CEO (fonds) 2004 2003 Verhoging
Davis (Reed Elsevier)11.511.0823.824.887 201.0 %
Van der Veer (Koninklijke Olie)6.990.6324.957.279 41.0 %
Moberg (Ahold) 4.842.439 *7.701.767 -37.1 %
McKinstry (Wolters Kluwer) 4.757.000*1.877.490 153.4 %
Groenink (ABN Amro) 3.710.239 3.760.812 -1.3 %
Burgmans (Unilever) 3.354.545 3.654.212 -8.2 %
Kleisterlee (Philips)3.269.021 2.268.029 44.1 %
Shepard (Aegon) 3.235.260 2.320.000 39.5 %
Tilmant (ING Groep) *3.000.0002.035.980 47.3 %
Wijers (Akzo Nobel) 2.789.466 *1.308.735 113.1 %
Van Rossum (Fortis) **2.676.4682.481.835 *7.8 %
Bakker (TPG) 2.597.757 1.979.484 31.2 %
Vink (CSM) 2.257.832 916.255 146.4 %
Van den Bergh (VNU) 2.253.905 1.696.509 32.9 %
Ruys (Heineken) 2.205.500 998.000 121.0 %
Scheepbouwer (KPN) 2.079.878 2.884.618 -27.9 %
Miles (Vedior) *2.046.3521.009.160 102.8 %
Kist (ING Groep) **1.986.0541.718.980 15.5 %
Kramer (Fugro) 1.920.727 1.343.432 43.0 %
Noordanus (AM) 1.819.100 *nb - %
Noteboom (Randstad) 1.629.449 *793.203 105.4 %
De Becker (Hagemeyer)*1.529.078nb - %
Van Iperen (Océ) 1.342.721 1.510.358 -11.1 %
Dunn (ASML) **1.331.9821.101.543 20.9 %
Elverding1.292.904 1.189.622 8.7 %
Gemiddelde

51.7 %
Totaal76.429.391

VEB-grafiek (16-4-2005) met totaalbedragen van 25 grootste graaiers.

* Benoemd als bestuursvoorzitter in betreffende jaar
** Afgetreden als bestuursvoorzitter in 2004