Regeringspolitiek leidt tot groeiende stagnatie economie

CPB en DNB stellen economische groei fors naar beneden bij


Boven: huisartsenverzet wordt grimmiger.  


Zoek de verschillen tussen bankbaas Wellink en ...

... vakbondsbaas Monks.  

Wil van der Klift

Het Centraal Plan Bureau (CPB) verwacht voor dit jaar een economische groei van een half procent, eerder werd uitgegaan van één procent. De Nederlandsche Bank (DNB) voorspelde begin dit jaar nog een 'zonnige' economische toekomst voor Nederland, maar bankpresident Wellink ziet het inmiddels een stuk somberder in. Hij verwachtte aanvankelijk een groei van 1,7 procent maar gaat nu uit van slechts 0,4 procent. Het negatieve verschil (1,3%) is hier nog groter dan bij het CPB (0,5%). Maar de miljonairs gaat het goed.

De uitslag van dat referendum leidt tot steeds grotere verdeeldheid bij de rechtse politici. Spanningen tussen de regeringspartijen nemen toe. De tegenvallende groei is geen reden om extra te bezuinigen, zegt VVD-minister Zalm van Financiën. D66 en CDA gaven al eerder aan bezuinigingsmoe te zijn. Bankbaas Wellink betoogt echter dat werknemers veel flexibeler moeten zijn en gemakkelijker moeten overstappen van de ene naar de andere baan. Alleen een flexibele arbeidsmarkt zou het pensioenstelsel betaalbaar houden. Het kabinet moet volgens hem juist onmiddellijk doorgaan met economische hervormingen. De matige economische prestaties dwingen huidige en toekomstige kabinetten tot verdere hervormingen, stelt Wellink. "Ik denk wel dat veel Europeanen moe zijn van alle veranderingen, maar dacht u werkelijk dat we de vergrijzingsklok enkele jaren stil kunnen zetten? Dacht u nu werkelijk dat we tegen de Chinezen kunnen zeggen: we zijn moe. Kunt u niet een paar jaar ophouden?"

Doorgaan met bezuinigen of tijdelijk even stoppen?

Het verschil is duidelijk. Regering en hulptroepen in de Tweede Kamer bereiden zich voor op de komende verkiezingen en zij zien, zeker na de afwijzing van het referendum, de bui al hangen. Zij delen de logica van Wellink wel, maar zitten klem tussen de groeiende roep om een socialer beleid en de voortdurende eisen van het, niet van de binnenlandse markt afhankelijke, op export gerichte ondernemersdom dat, afhankelijk als het is van de Europese markt, ook in de knel zit.

Kabinet en regeringspartijen roepen al jaren, en hopen wellicht ook, dat de economie volgend jaar aantrekt. Die hoop lijkt nogal ijdel, gezien de feitelijke ontwikkelingen. De kans dat de economische groei volgend jaar flink zal aantrekken is erg klein. DNB denkt inmiddels, om tactische redenen of op grond van reële verwachtingen, dat het economisch nog wel een tijdje problematisch zal blijven. Bankbaas Wellink: "Normaal gesproken ben ik een optimistisch mens, maar nu valt het niet mee. We leven in een wereld waarin ook in de toekomst schokken zullen voorkomen." Ook de 'conjunctuurvoorspeller' van de Oeso voor de eurozone is voor de zestiende maand op rij gedaald. Sinds december 2003 voorspelt de indicator een verslechtering van de conjunctuur. Die afzwakking manifesteert zich ondertussen sinds het laatste kwartaal van 2004. De Oeso voorspelt nu een verdere verslechtering van de conjunctuur in de eurozone. Verzwakking eerder dan versterking dus!

Spaarbankboekjes bij veel mensen leeg

Kabinet, rechtse partijen, ondernemers, bankiers en rekenmeesters zitten met een groot probleem: terwijl de Europese economie maar niet aantrekt stagneert ook de binnenlandse markt.

De PvdA is geschrokken van de tegenvallende economische groei en verwijt het kabinet de oorzaak te zijn van de economische crisis. "De voortdurendehervormingen en bezuinigingen maken de mensen onzeker. Ze gaan daarom sparen voor hun zorgkosten, hun prepensioen en de studie van de kinderen. Dat leidt tot lagere uitgaven en dus tot een tegenvallende economische groei."

De Nederlanders zouden dus te veel op hun geld zitten, terwijl ze geld uit zouden moeten geven. Alhoewel het haperen van de Nederlandse economische groei vooral wordt veroorzaakt door mondiale economische factoren, zoals hoge olieprijzen en een terugval in de wereldwijde economie, ligt de oplossing, volgens neoliberalen én sociaal-democraten in Nederland zélf. Nederlanders houden nog steeds de hand op de knip, waardoor de binnenlandse economie moeilijk in beweging komt.

Eerst het zuur dan het zoet

Met deze slogan presenteerde Balkenende II zich twee jaar geleden. De drastische ingrepen van het neoliberale kabinet in de sociale zekerheid en andere bezuinigingen zouden pijn doen, maar de Nederlandse bevolking zou er uiteindelijk beter van worden. De woorden klinken steeds zuurder. De bevolking wordt aangeraden om de spaarcenten maar op te maken. Maar wie heeft er eigenlijk nog spaarcenten om op te maken? Er is voor een groeiend deel van de bevolking niet eens genoeg geld om met vakantie te gaan!

Een kwart van de Nederlanders geeft aan van plan te zijn dit jaar niet met vakantie te gaan (vorig jaar 17%). Steeds meer mensen moeten delen van hun vakantiegeld bestemmen voor andere doelen. Ze zijn meer geld kwijt aan vaste lasten, zoals ziektekostenpremies, gas en elektriciteit en gemeentelijke lasten zoals de WOZ-heffing, terwijl de lonen bevroren zijn. Per saldo leidt het ertoe dat mensen minder geld vrij te besteden hebben. Het vakantiegeld wordt dus steeds vaker benut om openstaande rekeningen te betalen.

Hoe te sparen in zo'n situatie? Dat sparen voor veel mensen niet kan, blijkt ook uit het feit dat de detailhandel al meer dan twee jaar te maken heeft met omzetverlies. In april was de omzet bijvoorbeeld 3,5 procent minder dan in dezelfde maand vorig jaar. Ondanks een prijsverlaging met 1,2 procent, daalde het omzetvolume met 2,3 procent. Winkels in voedings- en genotmiddelen en ook supermarkten zagen hun omzet in april op jaarbasis met 4 procent afnemen, slagerijen en groentewinkels verloren bijna 4 procent, de niet-levensmiddelensector 3,5 procent. Het grootste omzetverlies in deze sector boekten de winkels in huishoudelijke artikelen, met 5,3 procent. Een flinke omzetdaling (5%) leden ook winkels in consumentenelektronica met onder andere computers, camera's en mobiele telefoons. Twee miljoen Nederlanders werden het afgelopen jaar gedwongen af te zien van zorg omdat ze een behandeling niet konden betalen. Zij gaan minder vaak of helemaal niet meer naar tandarts, fysiotherapeut en huisarts en zien af van voorgeschreven medicijnen. Het gaat vooral om behandelingen die sinds begin vorig jaar niet meer door het ziekenfonds worden vergoed.

Minder koopkracht, kerkhulp en voedselbanken: de portemonnee is echt leeg! Van de gewone mensen zal de opleving van de binnenlandse markt dus niet kunnen komen. En wat doen de rijken? Het groeiend aantal miljonairs op de wereld en in Nederland zet zijn geld intussen massaal op de bank, met name in Nederland. De 102.600 Nederlandse miljonairs hebben van de 310 miljard dollar die ze bezitten er 62 miljard op hun spaarbankboekje gezet!

Sociaal-democratische naïviteit

De PvdA suggereert dat het kabinet de langere zure periode vooral aan zichzelf heeft te danken door het vertrouwen van de bevolking en de socialepartners te verspelen. De oplossing van de sociaal-democraten is even naïef als verhullend: draai de lastenverzwaringen terug en ga weer met de sociale partners praten over arbeidsmarktbeleid. Alsof de toekomst alleen afhangt van het kabinet, alsof dé sociale partners niet feitelijk tegengestelde belangen hebben. Bovendien lost het versoepelen van de begrotingsdiscipline de structurele problemen niet op. De sociaal-democraten zitten volledig gevangen binnen het systeem en kunnen slechts - als ze aan de macht zijn - tijd rekken. De Duitse vrienden van Wouter Bos tonen wat er gebeurt als de PvdA weer mag regeren: dezelfde neoliberale politiek, maar met een versluierend roze randje. Maar daar trapt de bevolking niet meer in. De Duitse sociaal-democratie wordt weggevaagd.

De conclusie is duidelijk: hecht geen geloof aan de babbels van DNB, CPB, kabinet, sociaal-democratische 'oppositie' en vakbondstop, neem de eigen ervaringen serieus, zoals dat ook is gedaan tijdens het referendum. Er zit niets anders op voor de bevolking dan aan het zuur te leren wennen óf in actie te komen en te knokken voor een socialere politiek in een socialer Europa. Het geld is er, maar het zit in de bankkluizen van een klein groepje steenrijken. Die worden gesteund en geholpen door steeds mooiere fiscale regeltjes en wetgeving die het ze naar de zin moet maken. Want het zou dé economie zo helpen, wordt er beweerd. Niets is minder waar. Het resultaat is dat de rijken hun winsten massaal oppotten. Dat is geen enkele steun aan de economie! En omdat het geld er zogenaamd niet zou zijn, moeten de loon- en uitkeringsafhankelijken voor de rekening opdraaien. Dat pikken we toch niet langer!