De economische activiteit in Centraal-Azië neemt al enige maanden fors toe. Toenemende investeringen hebben geleid tot intensievere samenwerking van de regionale organisaties die de integratie willen bevorderen. De gebeurtenissen in oktober bevestigen dit.
De ontmoeting van de ministers van Economische Zaken van de Shanghai Cooperation Organization-landen (SCO) op 12 oktober zal de weg vrijmaken voor de SCO-top in Moskou op 26 oktober. Begin oktober vond al de integratie plaats van de Organization of Central Asian Cooperation (OCAC) in een gelijkaardige Eurasian Economic Community (EURASEC).
De ledenlijst van deze organisaties geeft duidelijk weer welke landen meedoen aan deze regionale integratie, wie een sleutelrol spelen en van welke landen de toekomst van Centraal-Azië afhangt. Het zijn vooral Kazachstan, Oezbekistan, Tadzjikistan en Kirgizië (opvallend afwezig is Turkmenië als gevolg van zijn isolationistische politiek). Ze zijn allemaal lid van de SCO en nu Oezbekistan zich bij de EURASEC heeft aangesloten zijn ze ook daar allemaal lid van.
Rusland maakt deel uit van alle integratiestructuren in Centraal-Azië en belangrijk is dat China ook lid is van de SCO. In de praktijk is de SCO een instrument om China te betrekken bij de ontwikkeling van Centraal-Azië.
Ook Wit-Rusland is lid van EURASEC en Armenië, Moldavië en Oekraïne bekleden de rol van waarnemer. Binnen de SCO hebben India, Pakistan, Iran en Mongolië dezelfde positie. Tijdens de top op 26 oktober zullen zij op hoog, misschien zelfs op het allerhoogste niveau vertegenwoordigd zijn.
Enkele uitzonderingen daargelaten spelen deze landen een zeer actieve rol in de regio, bijvoorbeeld op het gebied van investeringen. Het Russische ministerie van Handel en Economische Ontwikkeling meldde dat de Russische investeringen in Centraal-Azië 144 maal verveelvoudigd zijn in de periode 1999-2004. Ter vergelijking: de Russische investeringen in de landen van het Gemenebest van Onafhankelijke Staten (GOS) verdubbelden slechts in dezelfde periode.
Deze cijfers tonen aan dat het Russische bedrijfsleven vijf jaar geleden maar weinig in de regio investeerde. De Russische investeringen in Centraal-Azië bedragen nu al eenderde van die in het GOS. De belangrijkste landen zijn ongetwijfeld Kazachstan, een economisch wonder, en Oezbekistan. Zij bevestigen de algemene trend.
Oezbekistan heeft bepaald niet te leiden onder een internationale isolatie. Integendeel, het land is een investeringsmekka. Niet alleen Rusland maar ook andere landen worden aangetrokken tot Oezbekistan waar uitgebreide mogelijkheden bestaan om auto's te produceren, deel uit te maken van de dienstensector en deel te nemen aan het programma voor het watermanagement, waarvoor de Wereldbank 800 miljoen dollar ter beschikking heeft gesteld.
Op de vooravond van de ontmoeting van de SCO-ministers in Bishkek werd al duidelijk wat deze organisatie de komende maanden gaat doen. Terwijl de EURASEC een gemeenschappelijke economische markt aan het uitbouwen is schept de SCO de infrastructuur voor verdere samenwerking en groeiende investeringen.
Tijdens de top van de SCO zullen de ambitieuze projecten voor de Centraal-Aziatische ontwikkeling besproken worden, zoals de waterkrachtcentrales van Kambaratin in Kirgizië, pijplijnen vanuit Kazachstan en Oezbekistan naar Xinjiang en de Transkazachstaanse spoorlijn, om er maar een paar te noemen. Voor deze projecten zijn er al investeerders: Rusland en China. Op politiek gebied kunnen ze gezien worden als concrete resultaten van het streven van de SCO en andere organisaties. De bevolkingen in de regio zullen zich gaan realiseren welke voordelen deze integratie met zich meebrengt.
Een van de grootste problemen van de regio is het creëren van een goed investeringsklimaat. De Handelsraad van de SCO, waarin zakenmensen uit de regio verenigd zijn, moet volgende zomer in werking treden. Tijdens de top in Moskou op 26 oktober zullen de daarvoor benodigde documenten goedgekeurd worden. De toekomstige Handelsraad zal meehelpen de handelsbelangen te harmoniseren. Nu zorgen tegenstrijdige belangen nog vaak voor competitie tussen de verschillende investeerders en investeringslanden in Centraal-Azië. Ook wordt er gewerkt aan overeenkomsten tussen de banken waardoor investeringen gegarandeerd worden. Dit is van belang in een situatie waarin de economische opleving rivaliteit veroorzaakt tussen lokale zakenclans, die soms proberen de buitenstaanders te verdrijven. Deze rivaliteit vormt een bedreiging voor alle investeerders en de SCO, de EURASEC en alle afzonderlijke landen treden ertegen op.
Humanitaire programma's op cultureel- en onderwijsgebied bevorderen de economische toenadering direct. Deze zullen eveneens op de agenda staan tijdens de top van 26 oktober. Alleen stabiele onderlinge verhoudingen kunnen leiden tot nieuwe initiatieven in een van de meest belovende regio's op aarde.
Bron: RIA Novosti, Moskou, 11-10-2005, vertaling Frans Willems.