De bomen en het bos

Anna Ioannatou

Een opvallende trek van de moderne manier van denken, van communiceren, kortom van de mentale cultuur in de ontwikkelde 'westerse' (kapitalistische) landen is de psychisch-mentale opsplitsing en de denigrerende houding van menig 'toonaangevend' intellectueel ten opzichte van alle opvattingen die een samenhangend wereldbeeld geven.

Zowel de huidige 'theorieën', als het hele burgerlijke ideologische apparaat, of dat nu via massamedia, onderwijs of anderszins verloopt, verspreiden een in stukjes opgesplitst wereldbeeld van flitsen, ideeënsplinters en beeldfragmenten. De haat tegen het 'holisme' (het geheel der dingen zien) weerspiegelt een realiteit van verouderende kapitalistische maatschappij-verhoudingen.

Oftewel, eenvoudiger geformuleerd: door mensen te leren zich blind te staren op een boom, ontgaat hen het gehele complexe bos van maatschappelijke samenhangen. Daardoor wordt het steeds moeilijker te onderscheiden wie of wat de oorzaak is van steeds meer sociale ongelijkheid, van steeds meer verloedering, van steeds meer materiële achteruitgang en van psychische problemen. Gevolg: onsamenhangende visies, die zorgvuldig gecultiveerd worden en uiteindelijk de mensen 'door de strot worden geduwd'.

Zo wordt het dan ook steeds moeilijker de juiste politieke conclusies te trekken om de samenleving grondig te veranderen. Het ouder wordende kapitalisme is zijn veerkracht kwijt en de systeemvermoeidheid zet zich bij de mensen om in gevoelens van opgebrand zijn, van verveeldheid en uiteindelijk depressie. Dit laatste vooral wordt omgedoopt in de 'ziekte van onze tijd' en daarmee heb je het verschijnsel meteen losgemaakt van zijn oorzaken, hetgeen ook de bedoeling is. Daarop volgt de bestrijding van symptomen en niet van oorzaken, een wezenlijk kenmerk van de burgerlijke economische, sociale en filosofische benadering van problematiek.

Rol van marxisme

Bovengenoemde ontwikkeling is vooral merkbaar bij de jongere generaties, die wel leren om losstaande aspecten en verschijnselen te analyseren, maar steeds moeilijker van de 'losse stukken' een geheel beeld kunnen samenstellen. En dat betekent weer theoretische zwakte, onvermogen tot oordelen en moeite met begrippen. Dit beïnvloedt op haar beurt weer het vermogen tot ideologisch, laat staan marxistisch denken en handelen.

Het laatste is vrijwel verdrongen door manipulatie (via afwisselend harde en zachte methodes) juist uit die samenlevingen, die het het hardst nodig hebben. Niet toevallig. Het is immers de enige theorie die een totaalbeeld van de realiteit geeft, het vermogen heeft nieuwe wetenschappelijke ontdekkingen op te nemen en praktisch en theoretisch te verwerken en de sleutel tot radicale omwentelingen geeft in de bezitsverhoudingen om zo de in de samenleving verscholen dynamiek in het voordeel van de meerderheid te laten functioneren en niet van een handjevol rijke zakkenvullers.

Een uiteenzetting over dit onderwerp is gepubliceerd in het laatste nummer van de 'Communistische Revue', het tweemaandelijkse theoretische en politieke tijdschrift van de KKE. De bedoeling was om het belang aan te geven, maar ook om op de moeilijkheden te wijzen van marxistische scholing in moderne kapitalistische samenlevingen. De versterking van ideologisch- theoretisch werk was een van de besluiten van het 17de Partij Congres, datin februari van dit jaar plaatsvond.

In het artikel wordt op drie punten gewezen, die de ontwikkeling van marxistische scholing in deze tijd noodzakelijker, maar ook gecompliceerder maken:

Uiteindelijk is ook scholing een vorm van strijd, noodzakelijk voor onderdrukten en slecht bedeelden om tot het vereiste bewustzijn van hun plaats in de geschiedenis te komen.