Anna Ioannatou
Sinds een jaar of 15 is Griekenland ook een land geworden dat migranten 'ontvangt' en niet alleen 'uitzendt'. Met zo'n 7 miljoen Grieken over de hele wereld - 11 miljoen telt de bevolking in Griekenland zelf - weten de Grieken wat het betekent verwanten ver weg te hebben. Dit blijkt echter niet te leiden tot een betere houding ten opzichte van de nieuwkomers of nieuwgekomenen.
Integendeel, sinds Griekenland een land van 'ontvangst' is, is het racisme duidelijk aan het groeien. Waarmee gelijk is aangetoond dat racisme een sociaal verschjnsel is en dat het arrogant gekleurde 'wij zijn niet zo als de West-Europeanen' (bedoeld wordt, dat Grieken in tegenstelling tot WestEuropeanen van nature geen neiging tot racisme zouden hebben), volledig uit de lucht gegrepen blijkt.
De opstand van vorig jaar november in de banlieus van Parijs wijzen dringend op de uitzichtloosheid, de rechteloosheid en de Verelendung van de bevolking in de eigentijdse getto's. Het feit dat de Franse premier dit gebruikt tegen de opstandige studerende jeugd (accepteer ons nieuwe aanwervingsbeleid, anders pakken de werklozen in de banlieus jullie je baantje af) toont aan dat het kapitalisme in crisis migranten nodig heeft om de sociale verworvenheden van de werkende klassen op de tocht te zetten.
Griekenland, als onderdeel van het Ottomaanse Rijk, stond zo'n 400 jaar buiten de kapitalistisch-koloniale ontwikkeling van Europa. Hetgeen betekent dat er geen eeuwenlange structurele, uit het systeem voortvloeiende, immigrantenstroom is geweest. Daarentegen waren er altijd migratiestromen uit het land tot in het recente verleden toe. Maar nu is het land deel van een grote regionale kapitalistische organisatie en krijgt dus met alle gevolgen van zijn systeemkeuze te maken.
Het globale concurrentiebeleid van de grote kapitalistische 'blokken' met als gevolg oorlogen in vele gebieden van de wereld, vooral daar waar hun onderlinge belangen botsen, de vernietiging van productiekrachten en de herverdeling van markten leidt tot steeds nieuwe vluchtelingenstromen. Een recent voorbeeld: de landen van Centraal- en Oost-Europa na de ontbinding van het daar heersende sociale systeem, dat leidde tot de grootste huidige migrantenstroom naar Griekenland toe.
Bovengenoemde omstandigheden schiepen de geschikte context voor de herinvoer van de term 'multicultureel', die begin jaren '70 voor het eerst in de VS verscheen en vervolgens ook in een reeks Europese landen. Het beroep op een multiculturele samenleving functioneert als een alibi voor de nationalistisch-racistische verschijnselen die toenemen naargelang de rol van de minderheden in het economische leven toeneemt en aldus ook de sociale samenstelling in die landen verandert.
Kortom, ook Griekenland krijgt nu te maken met een stroom van immigrantenkinderen op de scholen en zo is het slagwoord multiculturele samenleving - weliswaar als term geïmporteerd uit de Europese Unie, maar daarom als begrip niet minder actueel in het hedendaagse Griekenland - een steeds belangrijker plaats gaan innemen in het sociale debat, vooral in de onderwijssector.
Het laatste nummer van het tijdschrift 'Onderwijskwesties' heeft daarom als hoofdthema het zogenaamde multiculturele onderwijs in Griekenland gekozen. Vooral wordt aandacht besteed aan de lading die met deze term gedekt wordt: nl. het feit dat de oorzaak van sociale ongelijkheid op naam van het verschil in mentaliteit komt te staan. Die mentaliteit kan het individu dan veranderen via multicultureel onderwijs. Respect voor het 'andere' - geacht wordt, dat de mens van nature angst heeft voor 'het andere', het probleem zou gebrek aan tolerantie zijn - wordt gedoceerd en de wortel van het kwaad, sociale ongelijkheid, blijft op die manier buiten het gezichtsveld en daarmee ook de ware boosdoener: de sociaal-economische uitbuitingsverhoudingen van het kapitalisme met zijn tactiek van de een tegen de ander uitspelen.
Een tamelijk oude 'westerse' ideologische koe wordt voor de Grieken als nouveauté uit de sloot gehaald dus. De politieke leiding van het land vindt kennelijk dat een bij de West-Europese partners aftands en door de sociale omstandigheden gelogenstraft begrip in Griekenland bruikbaar is, aangezien migrantenstromen naar Griekenland toe nieuw zijn in de geschiedenis van het land. Nogmaals is het de vraag hoelang je veel mensen voor de gek kunt houden.