'Denk vooruit'

Rob Heusdens

We hebben er sinds kort weer een nieuwe overheidscampagne bij. Maandag 25 september kondigde minister Remkes van Binnenlandse Zaken de overheidscampagne 'Denk vooruit' aan, waarbij een nieuwe website werd geïntroduceerd: www.crisis.nl.

Die site zal mensen voorlichting bieden ingeval van een ramp. Welk nut die site heeft indien de ramp uitval van elektriciteit of de netwerkinfrastructuur betreft, kun je je afvragen.

Psychologische voorbereiding op naderende rampen

Dat deze campagne op dit moment wordt aangekondigd, in de aanloop naar de verkiezingen, kan niet als toeval worden beschouwd. We worden psychologisch voorbereid op naderend onheil en zich aandienende rampen. Sinds de aanslagen van 11 september 2001 is al een heel scala aan bangmakerij-scenario's uitgeprobeerd, zoals de overheidscampagne 'Nederland tegen terrorisme'. Die campagne bleek niet echt aan te slaan. Vrijwel niemand nam die campagne serieus, want het reële risico op een dergelijke aanslag is dermate klein dat velen de groot opgezette campagne overtrokken vonden.

Veel meer is de campagne bedoeld om 'de burger' eraan te laten wennen dat de overheid kan falen en dat zich onverwachts rampen kunnen voordoen (van overstromingen tot energie-uitval) die dan kennelijk niet te voorkomen zouden zijn. Ditzelfde verschijnsel zagen we al eerder met de orkaanramp Katrina in de VS, waarbij de overheid machteloos toekeek hoe die ramp zich voltrok, en zeker de arme/zwarte inwoners nog altijd te maken hebben met de gevolgen van die ramp. Dichterbij huis kan gedacht worden aan de vuurwerkramp in Enschede en de ramp met de El-Al Boeing in de Bijlmer. Beide rampen roepen twijfels op over hoe de overheid nu daadwerkelijk haar burgers beschermt tegen dit soort rampen, terwijl ze kennelijk toestaat dat met vergunningen en toezicht de hand wordt gelicht.

Dat alles is echter ook een verschijnsel dat te maken heeft met het feit dat de overheid zichzelf steeds verder afbouwt, haar controle en bevoegdheden heeft verminderd in de loop der tijd, en steeds meer bevoegdheden heeft overgedragen aan private bedrijven. Dit brengt ook met zich mee dat de veiligheid en het toezicht op allerlei risicovolle activiteiten steeds meer private aangelegenheden worden, waar de overheid slechts op afstand controle over heeft. Het kapitaal zelf overigens, dekt zich nu al in bij de naderende rampen.

Zo kwamen een aantal jaren geleden de energiebedrijven al naar buiten met hun eigen scenario over hoe te handelen wanneer zich een energietekort zou voordoen. Dit scenario werd opgesteld op basis van de mogelijke claims die zouden kunnen worden ingediend als de elektriciteit bijvoorbeeld uitvalt. Wat er dan gebeurt om het energietekort op te vangen is dat de regio's met de laagste schadeclaims het eerst worden afgesloten. Vrij vertaald houdt dat in: de arbeidersbuurten en de oude industrie worden het eerst afgesloten en de villawijken en kantorenparken blijven het langst voorzien van stroom. Een dergelijk scenario geeft uiteraard te denken. Een evenredige verdeling van een mogelijk elektriciteitstekort zou op zijn minst een veel democratischer oplossing zijn. Maar kennelijk geldt hier: het kapitaal beslist. Bij rampen moeten we er maar aan wennen dat een deel van de bevolking harder getroffen wordt dan de rest.

Denk vooruit: kapitalisme aan de kant

Het steeds verder uit handen geven van overheidsbevoegdheden en controle, en het steeds meer overlaten aan het private kapitaal waar het gaat om handhaving, naleving en controle van vergunningen en inperken van risico's, is een levensgevaarlijke ontwikkeling, die niet zonder meer geaccepteerd zou mogen worden. Juist het beleid van de overheid om die nalevings- en controlefuncties af te stoten en belangrijke beslissingen over te laten aan private bedrijven, levert voor de gewone bevolking nog de grootste bedreiging op. Het private kapitaal zal - om zijn kosten te verlagen - geneigd zijn meer risico's toe te laten en onderhoud van de onder zijn beheer staande infrastructuur uit te stellen. Ook zullen de private ondernemers ervoor zorgen dat zij zelf nog het minste risico lopen als er een ramp zou plaatsvinden. Denk daarom vooruit: Zet het kapitalisme aan de kant! Voor het te laat is!