Dubai, kapitalistisch paradijs

Rinze Visser

Zo nu en dan worden ze gepubliceerd, de artikelen met lofzangen op landen waar Nederland een voorbeeld aan zou moeten nemen. Nu was Dubai, één van de Verenigde Arabische Emiraten, aan de beurt. In HP-De Tijd van 16 maart een artikel met een paginagrote foto om indruk te maken: wolkenkrabbers langs een veelbaanssnelweg als zichtbaar teken van vooruitgang in een wereld die bepaalde cultuurkenners doorgaans achterlijk plegen te noemen.

Een beeld dat de bedoeling van het geschrevene moet ondersteunen. Bij de lezer moet overkomen: zó kan het ook... Dubai ontwikkelt zich snel, razendsnel. Een mengelmoes van nationaliteiten, etnische groepen en culturen. Hoe kan het ook anders? De stad, Dubai-City, een toonbeeld van tolerantie. Geen etnische en religieuze spanningen. Hoe zou dat ook kunnen, als we uit het artikel moeten begrijpen dat de meeste mensen daar nog slechts werken en slapen. Te druk.

Een citaat: "Wel 85 procent van de bevolking is van buitenlandse origine en het merendeel daarvan komt uit Azië. Wie zich misdraagt wordt, eventueel na een gevangenisstraf, het land uitgezet en hoeft niet meer terug te komen. Bovendien hebben alle immigranten de gelegenheid om te werken, waardoor ze het te druk hebben voor duistere zaken. Wanneer ze niet werken, krijgen ze geen uitkering". Hoe kan het ook anders? Tolerantie alom, streng maar rechtvaardig.

Werkgelegenheid alom; de kapitalist loopt bij het lezen hiervan het water in de mond. "Bedrijven die zich hier vestigen hoeven geen belasting of invoerrechten te betalen en hoeven aan veel minder wetten te voldoen dan daarbuiten". Een paradijs voor de voorstanders van deregulering, van het afschaffen van alle arbeidersrechten en sociale zekerheden, van het opruimen van de laatste resten van communisme. Een Indiase kantoorbediende, één van de 85 procent 'allochtonen': "Mijn gezin woont nog in India, maar als ik terugga zou ik werkloos worden". Een Pakistaanse taxichauffeur: "Ik mis mijn gezin en spaar om elke drie jaar terug te gaan". Hij heeft zich neergelegd bij zijn lot: eens per drie jaar naar vrouw en kinderen.

Citaat: "Veel arbeiders zijn hiernaartoe gekomen om als bouwvakker te werken. Maar niet altijd loopt dat goed af. De mensenrechtenorganisatie Human Rights Watch (HWR) meldde dat per jaar meer dan achthonderd bouwvakkers omkomen door een ongeluk op de bouwplaats, een zonnesteek of door zelfmoord. Het zware werk en de lange ploegendiensten leveren een arbeider zo'n vijf euro per dag op. Toch is het meer dan men in eigen land kan verdienen. Met z'n tienen leven de arbeiders in een kleine met stapelbedden gevulde kamer". Alleen maar werken en uitgeput in slaap vallen, geen sociaal leven. Vakbonden zijn verboden. Streng maar rechtvaardig, toch? Leve de spectaculaire vooruitgang...

Wij zien hier, op dit moment, het gevaar van de politieke druk van overname van een van de zogenaamde Skandinavische modellen: een nog snellere teruggang van de collectieve en sociale sectoragenda Lissabon. In werkelijkheid gaan de aspiraties van de machthebbers, de geldwolven, veel verder. Professor Sylvester Eijffinger, econoom aan de universiteit van Tilburg, tevens lid van de Raad van Economische Adviseurs, dus niet een niet serieus te nemen warhoofd, gaat nog een aantal stappen verder. Er moet snel geëxperimenteerd worden met 'vrije economische zones', vindt hij. Deze voor de machthebbers belangrijke adviseur zegt dat deze zones door hun flexibeleomgeving niet alleen de ondernemers meer kansen bieden, maar ook mensen aan de onderkant van de samenleving die nu geen baan krijgen door de beperkende arbeidsregels.

Nederland hoeft van hem nu niet direct een kopie van Dubai te worden, maar minimunloon, ontslagrecht en bouwvergunningen kunnen afgeschaft dan wel versoepeld worden. Maar zegt hij: "Misschien dat het Dubai-model eerder navolging verdient dan het Zweedse of Rijnlandse model waarover zo vaak wordt gesproken"! Ja zeker, de sjeik van Dubai heeft alle vertrouwen in de vrije markt. Zonder rechten, met superlange werkdagen en superlage lonen, ver weg van het thuisland, familie en gezin, zonder democratie. Want is de supervrije kapitalistische markt al niet genoeg democratie? Is de sjeik zelf al niet volksvertegenwoordiging genoeg? Alle vertrouwen in de vrije markt? Zelfvertrouwen dus, want de sjeik Is de vrije markt...!

Zo'n 800 dode bouwvakkers per jaar en een veelvoud bij de andere werkers. Maar dan wél vrij van criminaliteit. Want ook de criminaliteit is samengebald in één persoon, gesteund en bewonderd door de internationale geldwolven. Alleenheerser, de grootste en enige crimineel... Vrije economische zones. Het is al eerder geopperd. Ook in ons land. Zones, met een hek er omheen. Waar wetteloosheid heerst, in dienst van een gestrenge rechtvaardigheid. De rechtvaardigheid van het kapitalisme.

Waarom zullen wij steeds fabrieken verplaatsen naar lagelonenlanden, als we de lage loners ook hier naartoe kunnen halen, zo heette het toen. De vreemdeling een hartelijk welkom heten, zo zei jaren geleden ene meneer Wijffels, nu beter bekend van grote bank en Balkenende 3. Een hartelijk welkom heten met een hek eromheen. En dat heet 'vrije economische zone'. Dubai is dichterbij dan u denkt...