Rinze Visser
Het is niet altijd wat het lijkt. De problemen waarin de meest uitgesproken politieke partij van het liberalisme, de VVD, verkeert, zouden er op kunnen duiden dat ideologie en daadkracht van het pure, niets ontziende kapitalisme op z'n retour zijn.
De op een identiteitscrisis lijkende toestand bij deze partij kan zeker niet op het conto worden geschreven van een in kracht toenemende politieke en economische argumentatie ter linkerzijde van het politieke krachtenveld. Eerder is aan te nemen dat nu juist de toenemende brutaliteit van de rechterzijde, dus de aan alleenheerschappij grenzende machtsuitoefening van het (neo)kapitalisme de bij uitstek liberale partij de VVD de das dreigt om te doen. De partij van de liberalen heeft het moeilijk omdat haar product door meer partijen verkocht wordt. In dat liberale concurrentieveld heeft ook de PvdA het moeilijk, omdat haar liberale sprong voorwaarts nog steeds geremd wordt door het feit dat de laatste paar linkse ideologische veren nog niet helemaal zijn afgeschud.
Het is niet altijd wat het lijkt. De liberale partij heeft het moeilijk omdat er zoveel liberale partijen zijn. Omdat er zoveel journalisten, zoveel economen, zoveel geleerden zijn die dagelijks de liberale boodschap uitdragen en promoten. Het valt niet meer op, de rechtse gedachte bepaalt zodanig het beeld, het leven, vooral omdat er nauwelijks weerwerk is. Om een illustratie te geven van hoe de rechtse stemmingmakerij in z'n werk gaat, neem ik één artikel uit de zeer vele waarmee de mens elke dag wordt geconfronteerd.
Er bestaan in dit land veel te veel toeslagen voor mensen met gewone tot lage inkomens, wordt beweerd. Nu zijn al die toeslagen voor de elites, voor de heersende klassen, nog steeds een noodzakelijk kwaad. Toeslagen zijn voor de ontvangers ervan echter een levensvoorwaarde. Zonder huurtoeslag, zonder zorgtoeslag en zonder eventuele nog andere toeslagen of subsidies, zouden er veel huishoudens in bittere armoede vervallen. Niet-loongerelateerde toeslagen zijn geen onderdeel van cao-onderhandelingen. De toeslagen kunnen makkelijk verlaagd worden. Toeslagen zijn, als het om de toekomst gaat, zeer onzekere grootheden. In het artikel dat aanleiding is geweest voor dit schrijven wordt het bestaan van de toeslagen als slecht voor de economie, en zeker ook slecht voor al die mensen die er nu van afhankelijk zijn, aangemerkt.
Bijvoorbeeld de huurtoeslag, voorheen individuele huursubsidie. Omdat de huren na aftrek van huurtoeslag, zo wordt betoogd, een relatief lage nettohuurprijs oplevert, stijgt de vraag naar huizen, waardoor er wachtlijsten ontstaan voor betaalbare huurhuizen. Dus, de toeslagen zouden, door de kapitalistische logica, zorgen voor woningnood. En wie hebben daar het meeste last van? Precies! De mensen met lage inkomens... En, zo wordt doorgeredeneerd, door het bestaan van huurtoeslagen gaan de betrokkenen als ze werkloos zijn, niet hun best doen om werk te krijgen, omdat ze er dan, na geheel of gedeeltelijk verlies van huurtoeslag, niet of nauwelijks op vooruitgaan. Dus, de toeslagen veroorzaken ook werkloosheid. En wie hebben daar het meeste last van? Precies...!
Dat wachtlijsten voor huurwoningen ook kunnen verdwijnen door meer betaalbare huurwoningen te bouwen en er niet meer of minder te slopen, pastuiteraard niet in de redenering van de kapitalisme-adepten. Wat ook maar even buiten beschouwing wordt gelaten, is dat als een wachtlijst verdwijnt door afschaffing van de huurtoeslag, daarmee de mensen die eerder zo'n toeslag ontvingen niet zomaar verdwenen zijn. Die mensen bestaan dan nog steeds. Ingekwartierd bij familie, op straat of ergens 'illegaal' in een oude caravan...
Dan de zogenaamde arbeidsmarktgevolgen, die wij kennen als 'armoedeval'. Daar is dan ook wel een sociale oplossing voor. Dat arbeidslonen zodanig zijn dat men, bij werkaanvaarding, er ondanks verlies van toeslagen, voldoende op vooruitgaat. Maar lonen en uitkeringen omhoog, dat kan natuurlijk niet. Dat is de grootste godslastering die er in de religie van het kapitaal maar kan bestaan. In het heilige boek van de Godsdienst van Het Grote Geld staat het zo beschreven...
Vanuit het belang van de heersenden, van de rijken, van de bezitters van de productiemiddelen geredeneerd is het beter dat de toeslagen en alle andere reparaties ter voorkoming van bittere armoede, afgeschaft worden. Het zijn immers allemaal zaken die de kapitalistische marktwerking frustreren. Altijd staan er duizenden in de economie opgeleiden klaar om hun meesters ter wille te zijn en het volk te bedriegen met leugenachtige argumenten. Loonmatiging of verlaging is beter voor de werkende bevolking dan loonsverhoging. Verhoging van de pensioengerechtigde leeftijd is beter voor de mensen. De afschaffing van toeslagen en subsidies heeft het beste voor met de mensen. Alles wat de vrije kapitalistische markt belemmert en frustreert is slecht voor de mensheid en dus ook voor de laagstbetaalde medemens...
Leidt meer marktwerking in bijvoorbeeld de zorg, in het openbaar vervoer tot chaos? Dan komt dat niet door marktwerking, maar omdat er nog te weinig marktwerking is... Leidt inleveren tot negatieve effecten? Dan is er nog niet genoeg ingeleverd... Heeft de geslagene pijn? Dan komt dat omdat hij nog niet genoeg geslagen is... Schaf alle nog de gewone man en vrouw beschermende wetten en maatregelen af en later zal de hemelpoort zich voor deze mensen openen...
Iets meer inkomen voor gewone mensen om de duurte het hoofd te kunnen bieden, het kan niet. Het kan nooit. Het schaadt de concurrentiepositie. En wat is nu de nieuwste mantra? Enige beperking voor wat betreft de miljoenebonussen voor de dictators van kapitalistische ondernemingen, dat kan dan echt niet. Want dat schaadt onze concurrentiepositie (Wouter Bos en co).
Als de 'man en vrouw in de straat' zeggen: De rijken worden rijker, de armen worden armer, dan vindt men dat 'onderbuikgepraat'. Maar nu is dan wel officieel meegedeeld dat dit de heersende politieke lijn is. Zuinigheid, soberheid, tevredenheid, dat zijn de noodzakelijke deugden voor het gewone volk. Hoogst noodzakelijk voor de concurrentiepositie. Zo ook het nooit-genoeg van de rijken en machtigen. Voor de laatste categorie kunnen de toeslagen dus niet hoog genoeg zijn...