Maarten Muis
Alle mooie praatjes over meer zeggenschap door de klant, lagere kosten en meer keuzevrijheid die de invoering van de WMO zou bewerkstelligen, kunnen nu definitief bij het afval worden gezet. Manifest schreef er al over vóór de invoering. De marktwerking in de thuiszorg heeft desastreuze gevolgen voor hulpbehoevenden, werknemers en ook de thuiszorgbedrijven die niet genoeg in prijs zakten.
Maar ook de bedrijven die wel een contract met de gemeenten binnensleepten roepen nu dat ook zij niet voor het afgesproken bedrag hun diensten kunnen leveren. De leiding van deze commerciële bedrijven gebruiken nu de door henzelf opgezochte moeilijkheden om de verliezen af te wentelen op het personeel. Er is voor gewaarschuwd bij de invoering van de WMO door veel maatschappelijke organisaties, waaronder de vakbeweging. Het is nu het heen en weer spelen van de zwarte piet, met als resultaat dat die bij de hulpbehoevende en de werknemer komt te liggen.
De aanbesteding van thuiszorg heeft er in enkele gemeenten toe geleid dat snelle commerciële types er met het contract vandoor gingen. De goed georganiseerde thuiszorgbedrijven met vast, kwalitatief personeel delfden het onderspit. Daarnaast was er een grote fusieronde gaande, die in enkele gebieden tot een monopoliepositie leidde. Omdat niet was afgesproken, zoals in het openbaar vervoer, dat het personeel overgenomen moet worden, verloren veel werknemers hun baan of gaan in de toekomt hun baan verliezen.
De truc is nu dat ze wel bij het bedrijf kunnen gaan werken dat de aanbesteding heeft gewonnen, alleen wel tegen minder loon en minder rechten, tot aan het moeten accepteren van een nul-uurcontract. De wet is zo vooral een instrument voor gedwongen flexibilisering van de arbeid.
Toen de WMO werd ingevoerd en er verzet was vanuit de bevolking, beloofden veel gemeentebesturen dat kwaliteit gegarandeerd wordt. Dit onder meer door te beloven dat 80 procent van de hulp geleverd zou worden door mensen in vaste dienst en maar 20 procent door zogenaamde alfa-hulpen. Alfa-hulpen zijn werknemers die niet in vaste dienst zijn van het thuiszorgbedrijf, maar de hulpbehoevende treedt op al werkgever. Dit betekent voor de hulpbehoevende dat hij of zij zelf de administratie moet voeren en dat niet, bij bijvoorbeeld ziekte van de alfa-hulp, de zorg continu gegarandeerd is.
Voor de alfa-hulp betekent het slechte arbeidsomstandigheden: laag loon, afhankelijk van of er genoeg aanvragen voor thuiszorg bij hem of haar terechtkomen, geen vast inkomen maar sterk fluctuerend, zelf de loonbelasting regelen en geen doorbetaling bij ziekte. Werknemers met een vast contract worden nu gedwongen een alfa-contract te accepteren. Want opeens hebben de gemeenten, zoals we eerder vermeldden over Den Helder, de verdeling omgekeerd: nu wordt gestreefd naar 80 procent alfa-hulpen, in Enschede zelfs naar een 10 procent tegen 90 procent alfa-hulpen.
Nu er weer over een nieuwe cao-thuiszorg onderhandeld wordt barst een offensief van de profiteurs van marktwerking los. Opeens blijkt uit 'onderzoek' dat de 'klant' alleen maar wil dat er schoongemaakt wordt. Het psycho-sociale aspect, nota bene een belangrijk onderdeel bij de indicatiestelling, blijkt van geen belang. De commerciële bedrijven klagen over de afgesproken prijs, zetten patiëntenstops in en intimideren het personeel met de slechte financiële situatie, door het management zelf gecreëerd. Hetdoel is zo lang destructie te plegen dat de thuiszorg in zijn geheel onder de veel goedkopere schoonmaak-cao gaat vallen. De vakbeweging heeft de cao-onderhandelingen opgeschort, ze ziet de werkgevers hun problemen afwentelen op het personeel. Het is nu tijd voor actie. De marktwerking is niet alleen een ideologisch praatje, het is een frontale aanval op de rechten van de werkende bevolking om de winsten te doen stijgen.