Wil van der Klift
Soms tonen kleine berichten meer aan dan lange analyses. In het Financieele Dagblad van 10 september jl. werd gemeld dat de Amerikaanse hypotheekverstrekker Countrywide 12.000 banen gaat schrappen, eenvijfde van de personeelssterkte. Dit is een reëel economisch feit en ook de slachtoffers zijn duidelijk. Wat was de reden? Het bedrijf ziet zich daartoe genoodzaakt vanwege de problemen op de Amerikaanse huizenmarkt.
Veel analyses over de hypotheekproblemen als gevolg van de Amerikaanse huizenmarkt proberen de schijn te wekken dat er eigenlijk helemaal geen sprake is van een crisis. Het zou gaan om een marginaal en Amerikaans probleem dat niet of nauwelijks van invloed is op de reële mondiale economie. Zo'n constatering - die met de dag onjuister blijkt te zijn - helpt niet veel als je van de ene op de andere dag op straat wordt gezet. De gevolgen voor de betrokken gezinnen zijn in ieder geval desastreus. Net zoals voor de talloze gezinnen die gedwongen waren hun huizen te verlaten, omdat zij niet meer in staat waren de dure hypotheeklasten op te brengen en hun schulden af te lossen. Door de stijgende rente zijn de hypotheeklasten flink opgelopen. Vooral mensen met een laag inkomen kunnen niet meer aan hun verplichtingen voldoen. Het aantal hypotheekafsluitingen is hierdoor aanzienlijk minder geworden.
Countrywide is in moeilijkheden gekomen door dit soort problemen op de huizenmarkt. Het bedrijf verwacht in 2008 een kwart minder nieuwe hypotheken te zullen verstrekken dan dit jaar. Analisten zien de huizenmarkt voorlopig niet aantrekken. Het probleem zal dus alleen maar groter worden. Meer mensen zullen uit hun huizen worden gezet en meer bedrijven zullen mensen gaan ontslaan. Hypotheekverstrekker Countrywide werd gedwongen vorige maand voor 11,5 miljard dollar aan leningen af te sluiten om te kunnen doordraaien. Het aandeel Countrywide is dit jaar al met ruim de helft gedaald.
De huizenmarkt in de VS (maar ook in Spanje, Groot-Brittannië en Nederland) drukt een belangrijk stempel op de Amerikaanse economie. Die deed het de afgelopen jaren goed doordat veel Amerikanen de overwaarde van hun huis verzilverden. Nu de huizenmarkt afkoelt gaat het ook met de economie minder. Hier raken de problemen in de financiële wereld die van de 'echte' economie. De Amerikaanse economie moet het hebben van de binnenlandse bestedingen. Nu de huizenmarkt aanzienlijk krimpt wordt steeds duidelijker dat de negatieve gevolgen voor de koopkracht en daarmee voor de economie van de VS aanzienlijk zullen zijn. Dat de problemen in de VS niet simpel en alleen kunnen worden opgelost door wat meer dollars te drukken is evident. Een recessie in de VS zal uitstralen naar Europa.
Gezien de onduidelijkheid onder de analisten over oorzaken en oplossingen dreigt een situatie die moeilijk of niet bestuurbaar zal zijn. Dit blijkt al uit het mislukken van de ingrepen van de centrale banken. Er worden slechts tijdelijke en onvoldoende successen mee geboekt.
Op vrijdag 7 september jl. bleek dat het aantal banen in de Verenigde Staten voor het eerst in vier jaar is gedaald. Vooral in de bouwsector gingen veel banen verloren. Dus niet alleen in de hypotheekbranche. De daling bevestigt dat de Amerikaanse economie snel aan kracht inboet. Het wachten is op de koopkrachtcijfers van de VS. Maar het wordt steeds duidelijker dat er sprake is van een echte crisis en dat een recessie op komst is.