Anna Ioannatou
Een van de meest gehoorde 'klachten' tegen politiek links in Griekenland is dat het zo opgesplitst is. Een vereniging van alle linksprogressieve krachten zou het maatschappelijke front tegen alle sociale verslechtering veel sterker maken. Via de media wordt deze vraag - vooral in verkiezingsperioden - dikwijls gesteld aan de KKE (Communistische Partij) die constant beschuldigd wordt van gebrek aan eenheidsgeest en van opsplitsing van 'links'.
Ook bij de afgelopen verkiezingen werd deze aantijging weer aangewakkerd. Vooral door de Syriza (Coalitie van 'Radicaal Links', waarin de partij 'Synaspismos' met een aantal kleinere politieke brokstukken samenwerkt), die voortdurend luidruchtig voor televisiecamera's en microfoons samenwerking met de KKE voorstelde in naam van de eenheid van links, waarbij Duitsland (Die Linke-PDS) niet zelden als lichtend voorbeeld voor de toekomst aangehaald wordt.
Maar och, die communisten willen maar niet, die houden van opsplitsing, is de boodschap die de kijker/luisteraar steeds weer meekrijgt. Aangezien de KKE bij de laatste verkiezingen 8,2 procent scoorde en de Syriza 5 procent (beide stellen zich op tegen het tweepartijenstelsel van de 'grote twee', de een in daad, de ander slechts in woord) maken veel kiezers een optelsom en zeggen: als ze nou samen waren zouden ze minstens 13 procent hebben gekregen en vermoedelijk nog meer, want veel mensen zouden zich gestimuleerd voelen door deze eenheid. Opsplitsing veroorzaakt nou eenmaal wantrouwen.
Iets verder op de achtergrond staat nog de grote 'socialistische' Pasok, lid van de familie van traditionele sociaaldemocratische partijen, die na haar verkiezingsnederlaag nu in een sfeer van grote heibel binnen haar gelederen op interne verkiezingen afstevent om het voorzitterschap van de partij, want er zijn er die vinden dat de schuld van de afgang bij 'Jorgakis' (Sjorsje) Papandreou ligt, zoon van de 'grote' Andreas Papandreou.
De Pasok als onderdeel van de sociaaldemocratie in crisis in dit tijdsbestek (het kapitalisme van nu volgt geen 'sociale' koers, maar een neoliberale) komt absoluut niet aan de orde bij het interne partijdebat (te oordelen naar wat daarvan naar buiten treedt tenminste). Alles is een kwestie van goed of slecht beheer en communicatiebeleid. De Pasok is de enige grote sociale linkse partij die de rijkdom beter wil verdelen, zo wordt rondgebazuind.
Voor veel kiezers, die nog vastzitten in het zorgvuldig gecultiveerde antirechtse syndroom, bleef deze partij nog steeds herkenbaar als 'links'. Voor deze mensen heeft 'rechts' nu drieënhalf jaar geregeerd en schuld aan al het sociale onheil. Het politieke geheugen is zeer kortstondig en gaat niet terug naar de 20 jaar die de Pasok hiervoor aan de regeringsmacht was. Aan dit geheugenverlies wordt zorgvuldig gewerkt, zodat kiezers van de ene grote naar de andere kunnen overspringen. Maar ook daar is enigszins de klad in gekomen, zoals bleek uit de laatste verkiezingsuitslag. De realiteit is koppig en onbarmhartig en steeds meer mensen lijden onder de gevolgen.
Na de term 'democratie' is de term 'links' wellicht de meest uitgeholde.Het woord wordt door (te) velen in de mond genomen, maar door bijna niemand gedefinieerd. Behalve door de KKE. Het onderscheid tussen deze partij en de anderen is benoembaar in concrete termen en raakt de essentie van de al meer dan 100 jaar oude opsplitsing van 'links'. Door Rosa Luxemburg in het begin van de 20ste eeuw zo voortreffelijk geanalyseerd in haar uiteenzettingen over sociale hervorming en revolutie, waarbij zij toen al aanstipte dat het in wezen om het bestaan van de sociaaldemocratie als revolutionair antikapitalistische beweging ging.
M.a.w.: wil je van het kapitalisme af of wil je het laten voortbestaan, maar eventueel met sociale maatregelen tegen de ergste gevolgen ervan? Dat werd de scheidingslijn in de arbeidersbeweging, een ontwikkeling die al na het midden van de 19de eeuw ingezet was. Volgens de KKE is 'links' geen kwestie van naamkaartjes, maar betekent het dat je de oorzaken van het kwaad uitroeit en niet slechts symptomen bestrijdt. En hier ligt nu juist het wezensverschil met de andere zichzelf links of zelfs radicaal-links noemende krachten, die als puntje bij paaltje komt en ondanks alle revolutionaire retoriek, voor alle neoliberale beslissingen, verdragen en organisaties stemmen.
Dat is dan ook de reden waarom op dit moment een politiek front met andere partijen niet mogelijk is. Wijze lessen kunnen getrokken worden uit de ervaringen met communistische partijen, die deelnemen of namen aan sociaaldemocratische regeringen na een jarenlange aflopende lijn van steeds meer verblekend politiek en sociaal rood, uiteindelijk uitmondend in een niet-bestaan als wezenlijk sociaal en politiek alternatief: de bestaanskwestie, al meer dan 100 jaar geleden door Rosa Luxemburg (en niet alleen door haar) geformuleerd.
De KKE heeft al bijna 90 jaar (in 2008) partij-ervaring met sociale bondgenootschappen, waarvan het Nationale Bevrijdings Front (EAM) in de Tweede Wereld Oorlog het beste voorbeeld is. Toen was het voor de bevolking zeer duidelijke doel, de bevrijding, de nationale onafhankelijkheid, die overigens in Griekenland nooit echt voltooid is en in de huidige context een eis blijft. De pogingen tot het opbouwen van een front, sinds het 16de Congres (december 2000) in het partijprogramma opgenomen, blijven doorgaan en vinden hun uitdrukking op diverse terreinen in het maatschappelijke leven. O.a. sterk geprofileerd in de vakbeweging met het PAME (Arbeiders Strijd Front), de enige klassenbewuste vakbeweging, die overigens al even hard en om dezelfde redenen als de KKE beschuldigd wordt van isolatiepogingen, van eenheidsverbreking, terwijl het omgekeerde juist waar is.
Op het moment dus wel samenwerkingen, frontvormingen op sociaal niveau, maar politiek is het kennelijk nog te vroeg. Met als concrete 'uitvalsbasis' de problemen waarmee steeds meer mensen zitten en die duidelijk herkenbaar voor hen verbinden aan de politiek, met de besluiten dus van 'ho-gerhand' (waar nog steeds een heleboel kiezers op gestemd hebben). Het doemdenken doorbreken en de mogelijkheid tot een politieke uitweg aangeven.
Kortom: een proces van bewustzijnsradicalisering, die haaks staat op de tactiek van het wat willen sleutelen aan de problemen, in de richting van een radicaal onteigeningsproces van de rijken als strategisch doel en niet een halfslachtig 'rechtvaardiger verdelen', waar in de praktijk gewoon niets van blijkt te komen. Zelfs niet in de 'beste' jaren van het kapitalisme, laat staan nu.
Uit de laatste verkiezingen bleek dat er iets aan het loskomen is in Griekenland, waarop de KKE verder kan bouwen.