WATER, ENERGIE EN POST: VAN ONS ALLEN; VOOR ONS ALLEN!

Liberalisering postmarkt uitgesteld

De verdere liberalisering van de postmarkt in Nederland gaat niet in per 1 januari volgend jaar. Staatssecretaris Frank Heemskerk zei donderdag in de Tweede Kamer dat er nog te veel onduidelijkheden zijn om zo snel de markt verder vrij te geven. Hij verwacht dat er in de eerste helft van volgend jaar wel voldoende duidelijkheid (over de situatie in Duitsland, nvdr) zal zijn voor een verantwoorde beslissing over de ingangsdatum. Heemskerk kreeg voor die opstelling steun van een meerderheid in de Tweede Kamer. Bovendien is onduidelijk hoe de arbeidsvoorwaarden in Nederland zich ontwikkelen. De vakbonden willen dat postbezorgers betaald worden tegen uurloon en werken op basis van dienstbetrekking. Wat het kabinet betreft hoeft het bezorgen van post geen volwaardige baan te zijn en is het een welkome bijverdienste voor studenten, gepensioneerden en huisvrouwen. Wel vindt het kabinet dat postbezorgers in de praktijk met hun beloning het minimumloon moeten kunnen halen. Overleg hierover tussen vakbonden en postbedrijven is echter vastgelopen. Een bemiddelaar moet die onderhandelingen nu vlot trekken. (Orange, 6-12-2007)

Piet Schouten

Openbare dienstverlening stelt het belang van de bevolking boven winst maken. Zo begint een zinsnede in een artikel van de Oostenrijkse vakbeweging. Onderwijs, zorg, energievoorziening, telefoon, openbaar vervoer moeten ook in dunbevolkte gebieden toegankelijk zijn. De dienstverlening moet toegankelijk zijn voor iedereen, ongeacht het inkomen. De staat, provincies en gemeentes behoren de kwaliteitsnorm en prijzen vast te leggen. Zodoende kan er democratische controle uitgeoefend worden en bij misstanden dient het parlement of gemeenteraad in te grijpen.

In werkelijkheid is de situatie totaal anders en is in de Europese landen, dus ook in Nederland, sprake van een voortschrijdende aantasting van de beschaving. De schrijnende gevolgen van de Lissabon-agenda worden steeds meer voelbaar.

Na privatisering verschijnen de eerste berichten over fusies en overnames. Het uitverkoopgeweld van openbare diensten leidt niet alleen tot economische kosten, maar het gaat ook ten koste van de democratie. Multinationals werken met begrotingen waarbij die van menig land volstrekt in het niet vallen. Deze grijpgrage superkapitalisten onttrekken zich meer en meer aan de democratische controle van nationale parlementen. Het Europees Parlement en vooral de Europese Commissie wordt gestuurd door transnationale ondernemingen. De invloed van de bevolking en de werknemers bij de bedrijven is gereduceerd tot een schijndemocratie. De enorme toename van beroepsziektes in de afgelopen decennia en de golf van ontslagen zijn directe gevolgen van de privatiseringen.

Werkdruk bij geprivatiseerde bedrijven

Tweehonderd werknemers van TNT hebben in de week van 26 t/m 30-11 bij ABVAKABO FNV geklaagd over de hoge werkdruk: de hoeveelheid en het werktempo. De bond had een meldweek Werkdruk en Intimidatie TNT georganiseerd om de klachten te inventariseren. Het merendeel van de mensen belde anoniem. Ze zijn bang voor maatregelen van hun leidinggevenden. De belangrijkste klacht heeft te maken met de zogenaamde nieuwe norm en voorbereidingstijd. Deze norm bepaalt hoeveel stukken per uur gesorteerd worden en de snelheid van de postbezorging.

De 'nieuwe norm' is volgens de helft van de TNT-medewerkers niet realistisch. Hoewel werknemers van 55 jaar en ouder volgens een lagere norm zouden mogen werken, gebeurt dat in de praktijk niet altijd. Er wordt te weinig rekening gehouden met oudere en zieke medewerkers bij TNT. Voor hen is de snelheid van de machines te hoog en de fysieke belasting te zwaar.

Overwerk is aan de orde van de dag en 12 procent van de medewerkers zegt dat de overuren niet uitbetaald worden. Veel bellers zijn bang voor de gevolgen als ze kritiek uiten, een kwart van de medewerkers zegt last te hebben van intimidatie. Klachten gaan over de managers op alle niveaus. Als mensen kritiek uiten over het overwerk, is dat hun eigen schuld. Ze zouden hun werk niet goed hebben gedaan en ongeschikt zijn voor de baan. De vakbond eist van TNT dat er stappen worden ondernomen om de werkdruk te verminderen en de intimidatie te stoppen.

Inmiddels hebben de werkers bij TNT een kortlopende cao tot april 2008. Er worden eenmalige uitkeringen betaald van totaal 525 euro bruto, in december een eenmalige uitkering van 400 euro bruto, en in maart 2008 een eenmaligeuitkering van 125 euro bruto voor de medewerkers die dan in dienst zijn. Deeltijders ontvangen een percentsgewijs deel. Daarbij zal rekening gehouden worden met de gewerkte meeruren. (1)

Water op de markt?

Waar schaarste is ruikt het bedrijfsleven winst. De internationale watermarkt is hard op weg even winstgevend en gepolitiseerd te worden als de energiemarkt. Op dit moment gaat er jaarlijks ongeveer 300 miljard euro om in deze industrietak. Tot nu toe hebben maatschappelijke organisaties en een deel van de politici privatisering van het drinkwater in Nederland kunnen voorkomen.

Dat men ook water aan de markt wil overlaten is een direct gevolg van EU-besluiten tot liberalisering van de sectoren openbaar vervoer, drinkwater, gas en elektriciteit. Overheden zien de verkoop van overheidsinstellingen vaak als een middel om acute begrotingsproblemen op te lossen. Kortetermijndenkers onder politici zien dit als een voordeel, maar de inkomsten uit privatisering zijn eenmalig. Op de lange termijn lost dit weinig op en zal het begrotingstekort eerder groter worden door het wegvallen van de opbrengsten van een nutsbedrijf.

We zien in landen als Frankrijk en Engeland de gevolgen van de privatisering. In Engeland kregen alle geprivatiseerde waterleidingbedrijven in 1989 van de regering Thatcher regionale monopolies voor vijfentwintig jaar cadeau. In Frankrijk domineren de twee waterreuzen Générale des Eaux en Lyonnaise des Eaux, die tevens via dochterondernemingen televisiekanalen, kabelnetwerken en mobiele telefoonnetwerken exploiteren.

Zolang de Europese concurrentiewetgeving niet van toepassing is op waterleidingbedrijven, hoeven zij ook van die kant geen aantasting van hun riante positie te vrezen. De prijs van het drinkwater is tweemaal zo hoog als in Nederland. In Engeland is gebrekkig onderhoud aan het leidingennet, na de privatisering, een van de grootste problemen gebleken. Yorkshire Water had het zelfs zo bont gemaakt dat het bedrijf in 1995-1996 een colonne tankwagens moest huren om in een aantal kleinere steden de watervoorziening op gang te houden.

Voorstanders van privatisering houden bij hoog en laag vol dat de tarieven omlaaggaan. Na privatisering kan de politiek tariefsverhogingen veel moeilijker tegenhouden. In Engeland zijn de tarieven van de waterleidingbedrijven sinds de privatiseringen dan ook veel sneller gestegen dan de inflatie. Deze prijsverhogingen werden gedeeltelijk gebruikt voor investeringen, maar de meeste winst verdween in de vorm van exorbitante salarissen en bonussen voor het topmanagement en hogere dividenden voor de aandeelhouders.

In Frankrijk zien we eenzelfde beeld. In Saint Etienne, waar een joint venture van Générale en Lyonnaise in 1990 de watervoorziening van de gemeente overnam, zijn de watertarieven tussen 1990 en 1996 ruim verdubbeld.

Het is hoog tijd om samen met de vakbonden en maatschappelijke organisaties op te komen voor behoud van de openbare waterbedrijven. Het is van het grootste belang voor zowel de werkers bij de openbare nutsbedrijven als voor de bevolking dat aan de grillen van de markt overgeleverde diensten: gezondheidszorg, onderwijs, openbaar vervoer, energie, door gemeenschappelijke strijd terugkomen in handen van openbare diensten! Dat die strijd hard zal zijn bewijst wel hoe lang de bevolking in Colombia heeft geknokt voor renationalisatie van het water.

(1) De medewerkers bij de post hebben een actiesite op internet: http://www.powertothepostwerkers.nl/. Geef hun de steun die ze toekomt!