Maarten Muis
Opeens verschenen daar eind februari in de landelijke kranten grote artikelen over een dorp in Oost-Groningen dat zou moeten verdwijnen. Het eindrapport van een onderzoek naar toekomstmogelijkheden van Ganzedijk (180 inwoners), besteld door het gemeentebestuur van Reiderland (prijs: 25.000 euro), adviseerde namelijk sloop. De verantwoordelijke wethouder Ruud Hietbrink (PvdA), gesteund door het gehele college van B en W, nam deze conclusie over als enige oplossing voor de 'problemen' van het dorp.
Acantus, de woningbouwreus van provincie Groningen, timmerde acht van de 57 woningen in het dorp dicht en sprak daarna van grote "verpaupering". Maar de voorstanders van deze drastische 'hervorming' van het platteland, de slopers, hadden zich verkeken op de inwoners van Ganzedijk. Een in de haast opgezet actiecomité wist de dorpsbewoners te verenigen en met één stem naar buiten op te treden: een duidelijk en eensgezind 'Nee' tegen sloop.
Het provinciale bestuur greep enkele dagen later in en liet weten dat er van sloop geen sprake kan zijn, zonder dat daarbij de juiste bestuurlijke weg is bewandeld, inclusief overleg met en inspraak van de bewoners. Er werd zelfs een brief met excuses bij de bewoners bezorgd. Wethouder Hietbrink was genoodzaakt af te treden. De SP die een wethouder in Reiderland heeft kwam snel met een poster tegen de sloop, terwijl de SP-vertegenwoordiger in het college van B en W de mond kennelijk niet had opengedaan. De NCPN kwam met een pamflet dat de sloopplannen plaatste in het kader van de neoliberale sociale afbraak van het platteland. Kortom, het sloopplan kwam als een boemerang terug met de les: de absurditeit van mooie en minder mooie woorden die leiden naar de conclusie sloop, werd doorgeprikt door mensen die hun belangen kennen en daarvoor weten op te treden.
Ganzedijk is veel méér dan een dorp met problemen. Om dat te bewijzen organiseerden enkele inwoners een klein festival, met hulp van mensen uit de andere dorpen in de gemeente. Op zaterdag 15 maart trad in Nieuweschans onder meer de band 'De Pompers' op, die een speciale protestsong geschreven had. Op dat festival sprak de verslaggever van Manifest met de organisatoren van het verzet tegen de sloopplannen over de actie en hun visie op de toekomst van de dorpen in Oost-Groningen. Want een ding werd duidelijk: de problemen van Ganzedijk staan niet los van de ontwikkelingen in de andere dorpen van Reiderland. En die kunnen op hun beurt weer niet worden los gezien van de neoliberale regionale en landelijke politiek, gestuurd door de Europese Unie.
Ganzedijkers kan alleen perspectief geboden worden als er structureel een verbetering van economische en sociale infrastructuur komt. En dat kan, dat gaf onder meer Victorine de Graaf aan, als uit aanwezige talenten in de gemeente Reiderland geput wordt. Niet beleidsmakers van buiten, die plannen als de Blauwe Stad propageren, maar de huidige bewoners van de gemeente moeten de kans krijgen en waar nodig ondersteund worden, om economische bedrijvigheid op te zetten. De gemeente moet stevig investeren in de sociale infrastructuur ter verbetering van de leefbaarheid. De verenigingen rond dorpshuizen en de sportverenigingen moeten veel meer ruimte krijgen om hun positieve invloed op het leven in de gemeente vorm te geven. Daarvoor moet sociale afbraakpolitiek worden gestopt. Moet een einde worden gemaakt aanEuropese en landelijke neoliberale politiek.
Meerdere gesprekspartners spraken over deze actie rond Ganzedijk als een begin van een proces naar verbetering. De bewoners van Ganzedijk pikken het niet meer langer dat hun leefgemeenschap als het 'sociale afvoerputje' van de gemeente wordt gebruikt en dat dan, na plaatsing van enkele moeilijke gezinnen, het hele dorp gestigmatiseerd wordt alsof ze allemaal 'psycho-somatisch gestoorde kinderen' hebben, zoals de actieve bewoonster Sarah Lich dat sterk verwoordde. Een andere bewoonster van Ganzedijk, Gerda Lorbach, gaf ook aan hoe zij met lede ogen toezag hoe de gemeente en Acantus de ellende gewoon aan het organiseren waren gepaard gaand met een mediacampagne in de landelijke en regionale media.
De bewoners van de buurtschap hadden zich neergelegd bij het feit dat de voorzieningen zoals winkels uit de dorpen verdwenen. Aan zelf vertrekken dachten ze niet. Wel verlaten jongeren de regio voor het vinden van werk, maar velen wensen liever een leven op te bouwen in hun geboortedorp. De plannen van sloop waren de spreekwoordelijke druppel voor de bewoners van Ganzedijk om zich bewust te worden dat het waard was te vechten voor behoud, nee nog beter, te gaan strijden voor verbetering van het leven op het hun dierbare platteland.
Jan Ahlers van het actiecomité trekt de strijd voor het behoud door naar een nog te voeren lobby voor verdere economische ontwikkeling van de regio. Want waarom bloeit de economie enkele tientallen kilometers naar het oosten, in Duitsland, wel? Het lukt de verantwoordelijke bestuurders niet een project als de haven van Delfzijl (Ahlers spreekt graag zelfs van een Rotterdam-Noord) goed van de grond te krijgen. Nu de bewoners hun stem hebben laten horen, moet die gericht worden op structurele ontwikkeling van het platteland. De conclusie in het rapport van KAW om "dat dorp maar te slopen", is gebouwd op niet waar gemaakte beloften. En Oost-Groningers weten als geen ander wat valse beloften zijn, met als jongste ervaring Ganzedijk. Al in september 2006 begonnen serieuze overleggen over de toekomst van Ganzedijk met de toenmalige burgermeester, Bart Horseling, en de vorige commissaris van de koningin, Hans Alders. Beide bestuurders vertrokken en daarna bleef het lang stil. Tot opeens het plan 'sloop' uit de hoge hoed werd getoverd.
Heeft het sloopplan misschien dan toch te maken met de geplande insteekhaven voor de zeer kapitaalkrachtige bewoners van de Blauwe Stad? Het project de Blauwe Stad is immers bij uitstek een voorbeeld van beloften die niet waar gemaakt werden. In plaats van dat de voorzieningen voor de Blauwe Stad ook ten goede zouden komen aan de dorpen, trekt het project juist de voorzieningen weg bij de dorpen. De NCPN heeft vorig jaar in de gemeenteraad al geëist dat bestaande voorzieningen niet mogen gaan lijden onder de voorzieningen van de Blauwe Stad. Ook de belofte van verhoogde gemeente-inkomsten door de komst van kapitaalkrachtige villabezitters naar Reiderland, is niets meer waard door de afschaffing door de landelijke politiek van de gemeentelijke belasting (OZB) op het eigen woningbezit.
Daarom moeten plannen die ingaan tegen de belangen van de bevolking, zoals de sloop van Ganzedijk, direct de papiervernietiger in. Het provinciale bestuur heeft zich ook tegen directe sloop gekeerd. Hieruit kunnen de bewoners van Reiderland moed putten om ook andere plannenmakerij die zich tegen hun belangen keert door eensgezinde actie van tafel te vegen.
De afgetreden wethouder Hietbrink houdt het allemaal op een fout in de communicatie. Hij kan kennelijk niet inzien dat de bewoners van Reiderland gediend zijn met uitbouw van de bestaande sociale en economische infrastructuur, van investeren in plaats van slopen. Het schrappen van de subsidie aan de sportverenigingen voor het onderhoud van de gebouwen en de terreinen, deed ook al een storm van protest oplaaien. Maar de gehele raad, met uitzondering van de NCPN, stond achter het voorstel de verenigingen alleen met een renteloze lening te hulp te schieten. Gezien de ernst van de situatie stelde de NCPN-raadsfractie van Reiderland op 26 maart jongstleden in een motie voor, dat het gehele zittende college van burgermeester en wethouders de verantwoordelijkheid neemt voor de ontstane vertrouwensbreuk met de bevolking, en aftreedt. Een gemeentebestuur dat zo blundert doordat het zich zo weinig laat leiden door belangen van de bevolking, verdient het mandaat niet.