Uitkeringsgerechtigd zijn in Duitsland

Nieuwe Europese wetgeving dwingt uitkeringsgerechtigden steeds meer in de rol van dwangarbeiders, een vorm van moderne slavernij. De tendens om de groei van de werkloosheid te voorkomen door het scheppen van flexibele, laagbetaalde (stapel)baantjes en het gedwongen werken met behoud van uitkering is alom zichtbaar en maskeert het feit dat het aanbod van volwaardig werk afneemt. Op de foto protest tegen Hartz IV in Berlijn. (Fotoarchief Umbruch)

Julia Monossowa, DKP Bad Kreuznach, werkloos

Onderstaand een korte samenvatting van de inleiding 'Hartz IV' - enige kerngegevens en politieke opmerkingen', gehouden tijdens het overleg van communistische partijen uit België, Nederland, Luxemburg en Duitsland, gehouden op 29 en 30 maart 2008 in Luxemburg. De integrale Duitse tekst is op aanvraag verkrijgbaar. Manifest zal de komende tijd regelmatig aandacht schenken aan de toenemende afbraak van de rechten en inkomens van uitkeringsgerechtigden in Europa en Nederland.

Op 1 januari 2005 werd in Duitsland de zgn. "Hartz IV" (Vierde Wet voor Moderne Dienstverlening in de Arbeidsmarkt) van kracht, die met de al eerder ingevoerde wetten en maatregelen de positie van de werklozen bijzonder heeft verslechterd. De wet voorziet tevens in een koppeling aan de bijstand.

Wie voor een werkloosheids- of bijstandsuitkering in aanmerking wil komen, moet hiervoor met behoud van de schamele basisuitkering van 347 euro per maand verplicht iedere baan aanvaarden die aangeboden wordt. Volwassen gezinsleden krijgen dan 90 procent van dit bedrag voor hun levensonderhoud en kinderen nog minder. Voor de invoering van 'Hartz IV' kreeg men 53 procent van het laatst verdiende loon als werkloosheidsuitkering.

Dat de nieuw ingevoerde wetgeving voor langdurig werklozen zeer nadelig uitwerkt behoeft geen betoog. Zo worden de inkomens van getrouwde vrouwen bij dat van hun werkloze partners geteld, zodat deze vrouwen weer geheel afhankelijk van hun partner worden. De organisaties voor vrouwenemancipatie, de vakbonden en de linkse politieke krachten protesteerden heftig, maar dit heeft tot nu toe niets opgeleverd. Iedereen die niet 'hulpbehoevend' wordt verklaard na deze herberekening verliest het recht op arbeidsbemiddeling en meestal ook zijn ziektenkostenverzekering. Voor energiekosten en huur gelden vaste lage bijdragen, zodat velen gedwongen werden naar slechtere buurten te verhuizen, waardoor er in de grotere steden 'werklozengetto's' aan het ontstaan zijn. Verhuizen betekent meestal ook het verlies van sociale contacten. Bijzondere bijstandsvergoedingen zijn afgeschaft. Een kapotte wasmachine, koelkast, enz. is dus een regelrechte financiële ramp.

Bovendien kregen de uitvoeringsinstanties zeer vergaande bevoegdheden zoals: onaangekondigd huisbezoek, tandenborstels tellen, controle van bankafschriften, enz. Hierbij wordt het principe van de omgekeerde bewijslast gehanteerd, waarbij de cliënt altijd bewijzen moet dat hij niet in de fout is gegaan. Bij geconstateerde tekortkomingen, terecht of onterecht, volgen onmiddellijk sancties en het duurt vaak maanden voordat fouten, die door de uitvoeringsinstanties zijn gemaakt, hersteld zijn. Hierdoor wordt de cliënt murw gemaakt.

Door invoering van de zgn. 1-eurobanen moeten werklozen gedurende 6 tot 12 maanden voor 1 euro per uur verplicht eenvoudige of vuile werkzaamheden verrichten, op straffe van verlies van hun uitkering. Het gaat meestal om straatvegen, groenarbeid, hulp in de verpleging, openbare en sociale dienstverlening. Hierdoor komen de werkers die in dezelfde sectoren werken, maar een reguliere arbeidsovereenkomst hebben, onder druk te staan. Zij hebben immers voor hun baan te vrezen. Hier ligt de weg open voor een rechtstreekse aanval op het minimumloon en op verworven rechten, waardoor er een klasse van 'werkende armen' aan het ontstaan is. Zo komt ook de solidariteit tussen werkenden en niet werkenden onder druk te staan.

'Hartz IV' is een Duitse uitwerking van de Lissabon-agenda en een regelrechte aanval op een rechtvaardig functionerende arbeidsmarkt, omdat de besparingen op de verrichte arbeid en diensten regelrecht in de zakken van particuliere ondernemers en de staat terechtkomen.

(CvdH): Ook in Nederland zijn we met de Wet Maatschappelijke Ondersteuning (WMO) en de Wet Werk en Bijstand (WWB) al aardig op weg het Duitse 'voorbeeld' te volgen. Tijd voor actie dus!

Vertaling Casper van den Herik, voorzitter Groep Uitkeringsgerechtigden ABVAKABO FNV Haagsteden.